Lý do Ấn Độ có thể muốn đổi tên thành Bharat

Quyết định thay thế tên tiếng Anh của Ấn Độ bằng tên tiếng Phạn cổ trong lời mời dự bữa tối của G20 gần đây đã gây ra cuộc tranh luận sôi nổi. Điều này làm dấy lên phỏng đoán cho rằng Thủ tướng Narendra Modi có thể đổi tên đất nước.

Người dân Ấn Độ, từ các nghị sĩ của phe đối lập đến người dân bình thường, cũng đều chú ý tới diễn biến xung quanh khả năng đổi tên đất nước.

Điều gì gây tranh cãi về tên của Ấn Độ?

Theo thông lệ, các lời mời xuất phát từ các cơ quan nhà nước được quy định trong Hiến pháp Ấn Độ luôn dùng tên tiếng Anh của Ấn Độ ("India") khi văn bản đó bằng tiếng Anh. Khi văn bản bằng tiếng Hindi, tên Bharat sẽ được sử dụng.

Tuy nhiên, lời mời bằng tiếng Anh tới dự bữa tối bên lề G20 đã gọi bà Murmu là Tổng thống Bharat.

 Khi được Reuters hỏi, một quan chức tại Văn phòng Tổng thống Ấn Độ cho biết họ không muốn bình luận về vấn đề này.

Trước sự việc, một số người tỏ ra không bằng lòng và cho rằng chính phủ của Thủ tướng Narendra Modi đang thúc đẩy việc chính thức thay đổi tên đất nước.

Tên chính thức của Ấn Độ là gì?

Ấn Độ về mặt chính thức có 2 tên gọi. Trong tiếng Anh, quốc gia Nam Á này được gọi là Ấn Độ ("India"). Trong các ngôn ngữ Ấn Độ, nước này còn được gọi là Bharat, Bharata và Hindustan.

Lời mở đầu của Hiến pháp Ấn Độ phiên bản tiếng Anh bắt đầu bằng dòng chữ "Chúng tôi, người dân Ấn Độ…". Sau đó, trong phần một của văn kiện này tiếp tục ghi "Ấn Độ, tức là Bharat, sẽ là một Liên minh các Tiểu bang".

Trong phiên bản tiếng Hindi, hiến pháp của nước này thay thế toàn bộ tên "Ấn Độ" bằng "Bharat", ngoại trừ phần xác định tên đất nước. "Bharat, tức là Ấn Độ, sẽ là một Liên minh các Tiểu bang", phiên bản tiếng Hindi viết.

Tên Bharat còn xuất hiện rộng rãi trên các biểu tượng và huy hiệu quốc gia, từ hộ chiếu tới tiền mặt. Hai tên có thể được sử dụng thay thế cho nhau, Bloomberg dẫn lưu ý của Tòa Tối cao Ấn Độ vào năm 2016.

Việc thay đổi tên Ấn Độ thành đơn thuần là "Bharat" sẽ cần sửa đổi hiến pháp và cần được đa số 2/3 thành viên ở cả hai viện của Quốc hội thông qua.

Liệu chính phủ Ấn Độ có đổi tên?

Các phỏng đoán trên xuất hiện chỉ vài ngày sau khi chính phủ đương nhiệm thông báo Quốc hội nước này sẽ tổ chức phiên họp đột xuất đặc biệt trong các ngày 18-22/9, nhưng không tiết lộ chương trình nghị sự của phiên hợp.

Động thái này tiếp tục làm dấy lên phỏng đoán chưa được xác thực cho rằng việc đổi tên có thể được thảo luận và thông qua trong phiên họp đột xuất sắp tới.

Hiện chưa có ai xác nhận về khả năng đổi tên. Người phát ngôn của chính phủ Ấn Độ không lập tức trả lời đề nghị bình luận của Reuters.

Lý do khiến chính phủ có thể muốn đổi tên?

Kể từ khi được bầu vào năm 2014, Thủ tướng Modi cùng chính phủ của ông đã nỗ lực xóa bỏ một số tên gọi hoặc các yếu tố khác có thể gợi nhớ lại sự cai trị thời thuộc địa hoặc thời Đế chế Mughal.

Chẳng hạn, năm 2015, con đường Aurangzeb nổi tiếng của New Delhi, được đặt theo tên một vị vua Mughal, đã được đổi thành đường Dr APJ Abdul Kalam sau sự phản đối từ các lãnh đạo đảng của ông Modi. Năm 2022, chính phủ cũng đổi tên một đại lộ có từ thời thuộc địa ở trung tâm New Delhi vốn được sử dụng cho các cuộc duyệt binh.

Theo Al Jazeera, tranh cãi về "Ấn Độ" hay là "Bharat" còn nảy sinh kể từ khi các đảng đối lập công bố liên minh mới vào tháng 7 - được gọi là Liên minh Phát triển Toàn diện Quốc gia Ấn Độ, với tên viết tắt là INDIA - để đánh bại đảng của ông Modi trong cuộc bầu cử quốc gia vào năm 2024.

"Khi ai đó tên là Gopal, chúng ta có nói với những người chỉ biết tiếng Anh rằng tên anh ta là người chăn bò không? Không", tờ Hindu dẫn lời ông Mohan Bhagwat, người đứng đầu tổ chức dân tộc chủ nghĩa Hindu Rashtriya Swayamsevak Sangh, cố vấn tư tưởng của đảng Bharatiya Janata (BJP) cầm quyền, nói.

"Gopal là một tên đặc biệt và nó sẽ vẫn là Gopal dù anh ấy có đi đâu. Bharat của chúng ta cũng vậy", ông Bhagwat khẳng định hôm 3/9.

Hai tên có lịch sử như thế nào?

Cả hai tên đã tồn tại hơn 2 thiên niên kỷ.

Một số người ủng hộ tên Bharat cho rằng tên tiếng Anh của Ấn Độ là do thực dân Anh đặt, nhưng các nhà sử học lại cho biết tên này đã có từ trước thời kỳ thuộc địa hàng thế kỷ.

Theo Bloomberg, tên "India" trong tiếng Anh của Ấn Độ bắt nguồn từ chữ "Sindhu" có nghĩa là "dòng sông" trong tiếng Phạn. Những người Ả Rập và Hy Lạp sau khi chinh phục mảnh đất Ấn Độ đã đổi tên đất nước này thành Hind và sau đó là "India". Tên "India" cuối cùng trở nên thịnh hành khi người Anh nắm quyền quản lý.

Tên Bharat thậm chí còn lâu đời hơn. Nó có thể bắt nguồn từ chữ Bharata trong tiếng Phạn (có nghĩa là "lửa"), hoặc có nguồn gốc từ Vua Ấn Độ, Bharata, người được mô tả trong thần thoại Hindu là tổ tiên của tộc người Hindu. Tên Bharatvarsha, hay lãnh thổ của Bharat, cũng được nhắc đến trong các văn bản cổ.

Theo một số chuyên gia, tên Bharat được sử dụng như một thuật ngữ về bản sắc văn hóa - xã hội hơn là thuật ngữ địa lý.