Điều kiện đặc biệt của Mỹ trong thỏa thuận khoáng sản với Ukraine

Chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đã yêu cầu Ukraine cam kết rằng sẽ không cho phép Trung Quốc, dưới bất kỳ hình thức nào, thâm nhập vào thị trường đất hiếm của nước này, đặc biệt là dưới danh nghĩa tái thiết sau chiến sự với Nga, Kyiv Post dẫn nguồn tin ngoại giao cho hay.

Theo đó, các quan chức Mỹ nghi ngờ rằng Bắc Kinh có thể đang âm thầm chuẩn bị cho khả năng tham gia vào thị trường khoáng sản của Ukraine sau khi Kiev đạt được thỏa thuận hòa bình với Nga.

Vấn đề này được nhóm của ông Trump nêu ra lần đầu tiên trong các cuộc gặp với quan chức Ukraine cách đây vài tháng, khi hai bên đang soạn thảo thỏa thuận khoáng sản và được nhắc lại gần đây nhất là vào tuần trước, các nguồn tin nói với Kyiv Post.

Trong cuộc gặp ngày 4/6 với Bộ trưởng Kinh tế thứ nhất của Ukraine, bà Yulia Svyrydenko, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent đã “nhấn mạnh cam kết của Mỹ trong việc bảo đảm rằng bất kỳ ai từng tài trợ hoặc cung cấp cho cỗ máy chiến sự của Nga sẽ không được phép hưởng lợi từ công cuộc tái thiết Ukraine, bao gồm cả việc tham gia các dự án sử dụng nguồn vốn từ Quỹ Đầu tư Tái thiết Ukraine". Thông báo của phía Mỹ khi đó không nêu đích danh Trung Quốc.

Trao đổi với Kyiv Post, một quan chức cấp cao trong chính quyền Trump nhắc lại rằng Trung Quốc đang tự khẳng định là “trung lập” trong cuộc chiến của Nga tại Ukraine, trong khi trên thực tế vẫn tiếp tục hậu thuẫn Moscow.

Trung Quốc nhiều lần bác bỏ thông tin họ hỗ trợ Nga trong cuộc chiến với Ukraine, khẳng định Bắc Kinh ủng hộ giải pháp hòa bình và sẵn sàng làm trung gian hòa giải giữa hai bên.

Hồi tháng 3, Trung Quốc công bố ý định muốn đóng vai trò trong công cuộc tái thiết Ukraine sau chiến sự. Động thái này diễn ra chỉ vài tuần sau cuộc gặp giữa Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị và người đồng cấp Ukraine Andriy Sybiha bên lề Hội nghị An ninh Munich.

Hai nước cũng đã ký một số thỏa thuận vào mùa xuân vừa qua, nhằm mở rộng hơn nữa thương mại nông sản và hợp tác song phương.

Trung Quốc và Ukraine thiết lập quan hệ đối tác chiến lược từ năm 2011, với kim ngạch thương mại song phương đạt 8 tỷ USD và tăng trưởng 17% mỗi năm. Ukraine gia nhập Sáng kiến Vành đai và Con đường năm 2017 và tiếp tục ghi nhận tăng trưởng trong quan hệ thương mại. Tuy nhiên, cuộc chiến nổ ra đã khiến những nỗ lực này chậm lại.

Khi các cuộc thảo luận về tương lai hậu chiến gia tăng gần đây, với việc Tổng thống Donald Trump thúc đẩy kết thúc chiến tranh, Bắc Kinh cũng âm thầm đưa ra đề xuất rằng kinh nghiệm phát triển hạ tầng quy mô lớn của họ có thể đóng góp cho công cuộc tái thiết, với điều kiện có một lệnh ngừng bắn ổn định.

Các quan chức Mỹ nghi ngờ rằng Trung Quốc đang âm thầm vận động để tham gia tái thiết Ukraine theo hai hướng: Hoặc là tham gia một phái bộ gìn giữ hòa bình được Nga chấp thuận, hoặc là góp mặt trong các dự án tái thiết sau chiến sự.

Theo tiến sĩ Michael Cecire, nhà nghiên cứu quốc phòng và an ninh tại tổ chức RAND, việc Washington không muốn một đối thủ địa chính trị như Trung Quốc tham gia tái thiết Ukraine, đặc biệt là trong lĩnh vực tài nguyên chiến lược như đất hiếm, là điều hoàn toàn dễ hiểu.

“Xét tới mối quan tâm ngày càng lớn của Trung Quốc và mức độ đầu tư ngày một tăng vào các dự án chiến lược ở khu vực Biển Đen, cũng như thế độc quyền gần như tuyệt đối của họ về đất hiếm và các nguyên liệu thiết yếu khác, rõ ràng chính quyền Mỹ đang nhằm vào Bắc Kinh", ông Cecire nói với Kyiv Post.