Đại sứ EU nói về hợp tác với Việt Nam chống biến đổi khí hậu

Nhân Tuần lễ ngoại giao môi trường EU (24-30/9), Đại sứ Bruno Angelet - Trưởng Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam - có bài viết chia sẻ về các nỗ lực của liên minh nhằm chống lại biến đổi khí hậu, cũng như sự trợ giúp đối với Việt Nam trong cuộc chiến này. Dưới đây là bài viết của ông.

***

Sự bền vững sinh thái

Từ nhiều thập kỷ qua, "nền kinh tế thị trường xã hội" của châu Âu đã theo đuổi các mục tiêu hiệu quả kinh tế và công bằng xã hội. Ngày nay, với những mối lo ngại ngày một gia tăng của các nhà khoa học và từ công chúng, chúng tôi đã thêm một mục tiêu thứ ba: sự bền vững sinh thái. Khi EU theo đuổi những mục tiêu này trong nội khối và ở bên ngoài, thì việc chống lại biến đổi khí hậu là một mục tiêu trọng tâm của Chiến lược Toàn cầu mới mà EU đã thông qua trong năm 2016.

Điều này liệu có ý nghĩa với Việt Nam? EU và Việt Nam hiện đang củng cố mối quan hệ đối tác trong tất cả các lĩnh vực. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn có những điều khác mà EU cùng với 28 nước thành viên của mình cần được nhắc tới trên thế giới ngày nay. EU hiện là:

• đối tác thương mại lớn nhất (20% tổng lượng thương mại toàn cầu về hàng hóa và dịch vụ được thực hiện với EU, nhiều gấp đôi kim ngạch thương mại với Trung Quốc hay gấp ba kim ngạch thương mại với Hoa Kỳ)

• nhà tài trợ lớn nhất (60% lượng vốn ODA công của thế giới đến từ EU)

• nhà đầu tư lớn nhất (các công ty EU là những nhà đầu tư lớn nhất ở ASEAN, Ấn Độ, Hoa Kỳ. Đồng thời trong tất cả đầu tư nước ngoài trên thế giới thì EU cũng chiếm phần lớn nhất).

Do đó, EU thực sự có ý nghĩa đối với Việt Nam. EU cũng đồng thời theo đuổi các mục tiêu của mình thông qua một cấu trúc đa phương, thúc đẩy pháp quyền quốc tế và phát triển bền vững, cụ thể là đối với vấn đề Biến đổi khí hậu. Các nước thành viên của EU vì thế đã đóng góp trên 30% ngân sách thường xuyên của Liên Hợp Quốc (LHQ) và 32% ngân sách cho gìn giữ hòa bình của tổ chức này.

Vì sao EU quan tâm tới biến đổi khí hậu?

Nhưng vì sao EU lại bận tâm rất nhiều về vấn đề Biến đổi khí hậu? Bởi vì chính mối đe dọa đang lớn dần của nó đối với tương lai của chúng ta. Bằng chứng khoa học của sự nóng lên toàn cầu đã có rất nhiều. Nó gây ra tác hại đối với mùa màng và sinh kế, đặc biệt là ở những cộng đồng nghèo nhất trong chúng ta. Đó là lý do vì sao chúng tôi lo lắng.

Cho phép tôi được nói với các bạn về những gì chúng tôi làm tại châu Âu và ở bên ngoài. Nhưng trước hết, hãy lưu ý ba điểm sau:

1. EU từng thất bại với những niềm tin rằng tăng trưởng kinh tế có nghĩa là tăng sản lượng công nghiệp và phát thải khí CO2. Chúng tôi chứng minh điều ngược lại: các nền kinh tế châu Âu càng phát triển, chúng tôi lại càng giảm được lượng phát thải CO2 (kể từ năm 1990 đã giảm được 23% phát thải khí CO2 trong khi GDP tăng trưởng 53%).

2. EU đã tạo ra một thị trường năng lượng tái tạo toàn cầu và có lợi nhuận. Với việc trợ giá trong hàng thập kỷ đối với sản xuất và tiêu thụ năng lượng tái tạo, EU đã thúc đẩy nhu cầu đồng thời giảm chi phí sản xuất năng lượng mặt trời và gió. Ngày nay, việc sản xuất 1 Kwh điện mặt trời còn rẻ hơn 1 Kwh điện than.

3. EU đã phát triển một nền kinh tế tuần hoàn ở quy mô công nghiệp: 88% nguyên vật liệu trong xây dựng và phá hủy, 66% bao bì, 55% nước thải, 46% chất thải đô thị, 40% bao bì nhựa và 32% chất thải điện tử hiện đang được tái tạo trong nền kinh tế của EU.

Chúng tôi làm điều này bằng cách nào? Với một chiến lược tham vọng ("EU 2020"), chúng tôi nhằm tới cắt giảm 20% lượng phát thải khí CO2 cho tới năm 2020, tạo ra trên 20% lượng điện từ nguồn năng lượng tái tạo và tăng 20% hiệu quả sử dụng năng lượng. Chúng tôi đã đạt được những mục tiêu đó từ trước năm 2020. Trong năm 2015, 20% lượng điện đã được tạo ra từ năng lượng tái tạo ở châu ÂU. Có thể nói EU đã đạt tới một nền kinh tế xanh nhất, nhưng vẫn đảm bảo duy trì công bằng xã hội. Giờ đây, chúng tôi còn tham vọng hơn nữa nhằm hỗ trợ cho Thỏa thuận Paris về Biến đổi khí hậu: Chúng tôi sẽ cắt giảm tới 80% lượng phát thải CO2 của mình cho tới năm 2050 và nâng tỷ trọng của năng lượng tái tạo lên 32% trong sản xuất điện cho tới năm 2040.

Chúng tôi mở rộng sự hỗ trợ của mình trên khắp thế giới với những mục tiêu tương tự. EU tài trợ trên 50% Quỹ Khí hậu Xanh của LHQ, trong khi đó trên 50% nguồn viện trợ toàn cầu dành cho "Hành động Khí hậu" là đến từ châu Âu. Ở các khu vực lân cận và tại châu Phi, chúng tôi hy vọng sẽ nâng lên mức 44 tỷ Euro vốn của tư nhân hoặc khu vực công vào công nghệ hoặc cơ sở hạ tầng có liên quan tới biến đổi khí hậu.

Sát cánh với Việt Nam

Nhưng khi đất nước Việt Nam thân yêu của các bạn đang đứng trước những nguy cơ nguy hiểm của Biến đổi khí hậu, chúng tôi cũng rất tích cực giúp đỡ cho đất nước các bạn. Tại Việt Nam, chúng tôi tập trung vào việc cải cách ngành năng lượng nhằm khiến nó trở nên sạch, hiệu quả và rẻ hơn nữa. Chương trình năng lượng của chúng tôi hiện chiếm khoảng 60% tổng nguồn hỗ trợ tài chính (tổng viện trợ không hoàn lại là 356 triệu Euro) cho tới năm 2020. Chúng tôi cũng tài trợ cho các dự án thí điểm như thúc đẩy việc lắp đặt pin năng lượng mặt trời trên mái nhà tại Đà Nẵng, hay thử nhiệm pin năng lượng mặt trời đặt nổi trên mặt hồ ở hai trạm thủy điện tại Gia Lai. Ngân hàng Đầu tư châu Âu cùng với phía Pháp hiện đang tài trợ vốn cho tuyến đường sắt đô thị số 2 tại Hà Nội, và cùng với Đức tại tuyến đường sắt đô thị số 3 tại TP HCM, qua đó đóng góp vào các hoạt động giao thông vận tải xanh hơn tại cả hai thành phố.

Cùng với Pháp, EU đã tài trợ cho các nghiên cứu khoa học về vấn đề xói mòn bờ biển tại Tiền Giang, Cà Mau và Quảng Nam, đồng thời đang xem xét cấp vốn cho việc các tỉnh này xây dựng cơ sở hạ tầng nhằm chống lại mực nước biển dâng. Các dự án khác dành cho khu vực đồng bằng sông Hồng cũng đang trong quá trình chuẩn bị với sự tham gia của Hà Lan và Đức.

Thông qua chương trình ERASMUS+, Ý, Ba Lan và các trường đại học thuộc CH Síp đang cùng với các đối tác Việt Nam xây dựng các khóa đào tạo về năng lượng tái tạo và đưa các sinh viên sang châu Âu để thăm quan các dự án về năng lượng tái tạo. Đức đang giúp đỡ chính phủ Việt Nam trong việc cụ thể hóa các hành động nhằm thực thi các cam kết của Việt Nam tại COP21, bên cạnh đó EU cũng đang có sự giúp đỡ tương tự ở cấp địa phương dành cho 18 tỉnh, thành lớn của Việt Nam. Các nước thành viên EU khác phụ trách việc xây dựng năng lực, đào tạo về nền kinh tế tuần hoàn cho khu vực tư nhân Việt Nam. Bỉ hiện đang hỗ trợ về nâng cao năng lực quản lý nước có liên quan tới biến đổi khí hậu tại Hà Tĩnh, Ninh Thuận và Bình Thuận.

Như các bạn có thể thấy, châu Âu đã và đang có rất nhiều hoạt động trong nội khối và cũng đồng thời dành những nỗ lực cao nhất cho đối tác của chúng tôi, Việt Nam.

Bruno Angelet, Đại sứ - Trưởng Phái đoàn Liên minh châu Âu tại Việt Nam