“Cơn thịnh nộ” của Trung Quốc và mối quan hệ với Mỹ

Tên lửa Patriot của Mỹ được phóng từ Đài Loan.

Trung Quốc đã tuyên bố sẽ ngưng các trao đổi quân sự với Mỹ, trở lại vị trí đóng băng đã từng áp dụng vào năm 2008, sau khi chính quyền ông Bush “phất cờ” cho hợp đồng bán vũ khí cho Đài Loan.

Hãng thông tấn chính thức của Trung Quốc cho hay chuyến thăm đã được định của Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ vào cuối năm nay sẽ bị gác lại cùng với các cuộc đàm phán giữa Tổng tham mưu trưởng quân đội giải phóng Trung Quốc, Trần Bính Đức và Tổng tham mưu trưởng liên quân Mỹ Mike Mullen. Các chuyến thăm giữa các tàu hải quân Trung Quốc và Mỹ cũng sẽ bị ảnh hưởng.

Tuy nhiên, theo các nhà phân tích, do các hợp đồng quân sự giữa Trung Quốc và Mỹ vẫn còn rất hạn chế cho nên việc ngưng các trao đổi quân sự sẽ ảnh hưởng không nhiều đến hoạt động của Mỹ. Trong khi đó, một số nhà phân tích phán đoán rằng Bắc Kinh có thể tiến hành thử tên lửa để “bày tỏ” sự giận dữ của mình.

Trừng phạt thương mại

Trung Quốc đã tuyên bố các công ty liên quan đến việc bán vũ khí cho Đài Loan sẽ phải đối mặt với “các lệnh trừng phạt tương ứng”. Cũng theo giới phân tích, điều này sẽ phá vỡ sự chần chừ bấy lâu của Bắc Kinh trong việc dùng các biện pháp trừng phạt chính thức trong các cuộc tranh chấp quốc tế.

Cảnh báo không cho biết khi nào Trung Quốc sẽ áp dụng các biện pháp trừng phạt, nhưng các công ty có thể bị ảnh hưởng bao gồm Sikorsky Aircraft Corp, một bộ phận của United Technologies Corp; Lockheed Martin Corp; Raytheon Co; và McDonnell Douglas, một bộ phận của Boeing Co.

Mối quan hệ kinh tế, tiền tệ

Trung Quốc là nước có nền kinh tế lớn thứ ba thế giới, sau Nhật và Mỹ và đang nắm giữ trữ lượng ngoại tệ trị giá 2,4 ngàn tỷ USD. Các nhà kinh tế ước tính khoảng 2/3 trữ lượng này được đầu tư vào đông đô la Mỹ.

Trung Quốc hiện là nước nắm giữ trái phiếu chính phủ Mỹ lớn nhất thế giới và theo các con số thống kê, nước này sở hữu ít nhất 776,4 tỷ USD số nợ của chính phủ Mỹ tính đến cuối tháng 6/2009. Tuy nhiên, các nhà phân tích cũng cho biết, đến nay không có dấu hiệu nào cho thấy Bắc Kinh sẽ dùng các biện pháp trừng phạt thương mại rộng lớn hay dùng đồng đô la Mỹ mà nước này nắm giữ để trừng phạt Washington.

Theo các nhà phân tích, nếu làm vậy, hoặc thậm chí ngay cả khi mới chỉ là ám chỉ như vậy, cũng sẽ gây nguy hiểm cho giá trị các tài sản của chính Trung Quốc và làm các nhà đầu tư lo sợ. Và có vẻ như Bắc Kinh muốn tập trung vào tăng tốc phát triển kinh tế chứ không muốn đưa ra những đi bước rủi ro.

Hợp tác quốc tế

Trung Quốc đã tuyên bố rằng hợp tác với Mỹ trong những vấn đề khu vực cũng như quốc tế sẽ bị ảnh hưởng bởi vụ mua bán vũ khí trên, nhưng Bộ Ngoại giao nước này không nói cụ thể vấn đề nào sẽ bị ảnh hưởng.

Và cũng theo các nhà phân tích, chính phủ Trung Quốc sẽ thể hiện “sự giận dữ” của họ bằng việc trì hoãn các cuộc đàm phán hoặc hạ cấp đại diện ở các cuộc đàm phán đó, chứ không có những thay đổi đảo ngược về chính sách.

Washington đã trông đợi Trung Quốc ủng hộ mạnh mẽ hơn trong nhiều vấn đề/lo ngại quốc tế, đặc biệt là trong vấn đề hạt nhân của Iran và Triều Tiên.

Trung Quốc là một thành viên thường trực của Hội đồng bảo an LHQ và vì vậy mà có quyền phủ quyết trước bất kỳ đề xuất nghị quyết nào. Tầm ảnh hưởng ngày càng tăng cùng vị trí là một nước đang phát triển lớn nhất thế giới cũng cho Trung Quốc một tiếng nói lớn trong các vấn đề như thay đổi khí hậu và cải cách tài chính quốc tế.

Ngoại giao song phương

Bộ Ngoại giao Trung Quốc đã huỷ một cuộc họp đã được lên kế hoạch giữa các quan chức cấp cao của Mỹ và Trung Quốc, một cuộc họp cấp thứ trưởng về vấn đề an ninh chiến lược, quản lý vũ khí và phi hạt nhân.

Các cuộc đàm phán song phương khác cũng sẽ bị cắt hoặc bị hạ cấp. Trong số này có cuộc đối thoại về nhân quyền mà Tổng thống Mỹ Barack Obama và Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào đã nhất trí trong cuộc gặp thượng đỉnh giữa hai nhà lãnh đạo hồi tháng 11 năm ngoái.

Hiện chưa rõ liệu Trung Quốc sẽ biểu lộ sự “giận dữ” của họ bằng cách huỷ, đổi hay hạ cấp các cuộc đàm phán thường lệ của Uỷ ban thương mại và mậu dịch chung, dự kiến diễn ra vào cuối năm nay và cuộc Đối thoại kinh tế chiến lược cấp cao dự kiến tổ chức ở Bắc Kinh vào giữa năm.

Gần đây, giới chức Washington đã tới Bắc Kinh để thảo luận về các bước chuẩn bị cho hai cuộc họp này và Chủ tịch Trung Quốc Hồ Cẩm Đào đã được kỳ vọng tới thăm Mỹ vào cuối năm nay.

Ý kiến công chúng

Báo chí cùng các trang internet của Trung Quốc đã đồng loạt phản ánh sự tức giận, phẫn nộ của công chúng nước này đối với kế hoạch bán vũ khí của Mỹ cho Đài Loan. Và căng thẳng lần này được cho là sẽ khiến người dân Trung Quốc ác cảm với Mỹ hơn.

Trong một cuộc thăm dò dư luận công chúng Trung Quốc đối với Mỹ do Viện Khoa học và xã hội Trung Quốc thực hiện, 46% người tham gia trả lời cho biết vấn đề Đài Loan là vấn đề lớn nhất trong quan hệ Mỹ -Trung. Nhưng cho đến nay đây là phản ứng của hầu hết mọi người. Sự giận dữ của dân chúng đối với hợp đồng bán vũ khí của Mỹ đến nay đã “tạo” ra lời kêu gọi tẩy chay các công ty và hàng hoá của Mỹ.

Phan Anh

Theo Reuters