Chân dung nhà đàm phán sắp trở thành Bộ trưởng Quốc phòng Ukraine

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky ngày 3/9 xác nhận quyết định cách chức Bộ trưởng Quốc phòng Oleksii Reznikov và kêu gọi quốc hội phê chuẩn ông Rustem Umerov làm người kế nhiệm càng sớm càng tốt.

"Tôi biết rõ về ông Umerov và không cần thêm lời giới thiệu bổ sung nào", Tổng thống Zelensky cho hay.

Ông Umerov, 41 tuổi, là một người Hồi giáo sinh ra ở Uzbekistan. Gia đình ông chuyển tới bán đảo Crimea vào những năm 1980-1990.

Ông được coi là một nhân vật quan trọng trong cộng đồng người Tatar ở Crimea phản đối việc Nga sáp nhập bán đảo này năm 2014. Cộng đồng người Tatar chiếm khoảng 12-15% tổng số 2 triệu cư dân ở đây.

Trước khi bước vào chính trường, ông Umerov hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh tư nhân. Ông từng làm việc cho một trong những nhà mạng lớn nhất Ukraine vào năm 2004. Năm 2013, ông lập công ty riêng có tên ASTEM và quỹ ASTEM. Ông có bằng cử nhân kinh tế và thạc sĩ tài chính.

Sau này, ông Umerov trở thành Chủ tịch Quỹ Tài sản Nhà nước Ukraine và là đặc phái viên của tổng thống. 

Năm 2019, ông trở thành thành viên quốc hội Ukraine. Ở đây, ông được bầu giữ vị trí đồng Chủ tịch Diễn đàn Crimea, một diễn đàn lập ra dựa trên nỗ lực ngoại giao quốc tế nhằm gây sức ép buộc Nga từ bỏ kiểm soát Crimea.

Kể từ năm 2020, ông là thành viên của nhóm chuyên trách của chính phủ Ukraine nhằm phác thảo chiến lược chấm dứt sự kiểm soát của Nga đối với Crimea.

Ông được đánh giá là nhà đàm phán giỏi. Ông từng đóng vai trò quan trọng trong một số cuộc đàm phán ngoại giao nhạy cảm của Ukraine kể từ khi Nga phát động chiến dịch quân sự đặc biệt hồi tháng 2/2022. Ông là một trong các thành viên đoàn đàm phán của Ukraine tới Belarus đối thoại với Nga ngay từ những tuần đầu xung đột Nga - Ukraine.

Trong thời gian là đặc phái viên của Tổng thống Zelensky, ông Umerov đã thúc đẩy mối quan hệ chặt chẽ với thế giới Hồi giáo, đặc biệt là với Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Erdogan.

Ông có đóng góp quan trọng trong các cuộc đàm phán với Nga nhằm đạt được thỏa thuận Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen về thiết lập hành lang an toàn cho hoạt động xuất khẩu ngũ cốc trong thời chiến.

Ông Umerov cũng đóng vai trò quan trọng trong thỏa thuận tháng 9/2022 có sự tham gia hòa giải của Thổ Nhĩ Kỳ, Ả Rập Xê Út và Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE). Thỏa thuận này cho phép việc trao đổi hàng trăm tù binh, trong đó có các chỉ huy lực lượng Ukraine, bị bắt giữ ở Mariupol.

Nếu được Quốc hội phê chuẩn, ông Umerov sẽ có vị trí cấp cao nhất mà người Tatar nắm giữ trong chính phủ Ukraine hiện tại. Đây được xem là  dấu hiệu cho thấy sự ủng hộ tuyệt đối của cộng đồng người Tatar đối với chính phủ Ukraine.

Quyết định đề cử ông Umerov được đưa ra trong bối cảnh Bộ Quốc phòng Ukraine gần đây đối mặt với các cáo buộc tham nhũng như khai khống chi phí mua lương thực và quân trang. Tuy nhiên, hiện chưa có bằng chứng nào cho thấy ông Reznikov có liên quan trực tiếp đến hoạt động tham nhũng.

Ngoài ra, quân đội Ukraine cũng bị ảnh hưởng bởi những vụ bê bối tại các đơn vị tuyển quân cấp khu vực. Nhiều lãnh đạo tại các đơn vị này đã bị bắt giam vì cáo buộc nhận hối lộ giúp nam giới địa phương trốn nghĩa vụ.

Chính quyền của Tổng thống Zelensky phải đối mặt với sức ép giải quyết vấn đề tham nhũng khi kêu gọi phương Tây tiếp tục viện trợ.

Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Jake Sullivan đã gặp lãnh đạo các tổ chức chống tham nhũng của Ukraine, nhấn mạnh tầm quan trọng của việc điều tra, truy tố và xét xử độc lập, khách quan đối với "các vụ tham nhũng bất kể kết quả dẫn tới đâu".

Về phần mình, trên mạng Twitter ngày 4/9, ông Reznikov xác nhận đã gửi đơn từ chức lên Chủ tịch Quốc hội Ukraine Ruslan Stefanchuk. Ông nói rằng, ông cảm thấy vinh dự khi được phụng sự nhân dân và quân đội Ukraine 22 tháng qua, giai đoạn khó khăn nhất trong lịch sử Ukraine hiện đại.