Cách Iran tìm ra lỗ hổng trong hệ thống phòng không lừng lẫy của Israel

Cuộc chiến gần đây của Israel với Iran là một bài học cảnh tỉnh cho các quốc gia có hệ thống phòng thủ tên lửa tinh vi và những quốc gia muốn sở hữu chúng, các chuyên gia quân sự nhận định.

Trong hơn 12 ngày, Iran đã xuyên thủng hệ thống phòng thủ của Israel với tỷ lệ thành công ngày càng tăng, cho thấy ngay cả những hệ thống tiên tiến nhất thế giới cũng có thể bị xuyên thủng.

Trong khi hầu hết tên lửa và máy bay không người lái của Iran đều bị bắn hạ, Tehran đã thay đổi chiến thuật và tìm ra những lỗ hổng trong hệ thống phòng thủ của Israel thông qua các thử nghiệm và sai sót.

Theo các chuyên gia phòng thủ tên lửa, những người đã phân tích dữ liệu nguồn mở và hình ảnh công khai về các mảnh vỡ tên lửa, Tehran bắt đầu phóng các tên lửa tiên tiến hơn và tầm xa hơn từ nhiều địa điểm sâu bên trong Iran. Các nhà phân tích nhận thấy quốc gia Hồi giáo cũng đã thay đổi thời điểm và mô hình tấn công, đồng thời tăng phạm vi địa lý của các mục tiêu.

Theo phân tích của Tạp chí Phố Wall về dữ liệu từ các nhóm nghiên cứu có trụ sở tại Israel và Washington, khi chiến tranh tiếp diễn, Iran bắn ít tên lửa hơn, nhưng tỷ lệ thành công lại tăng lên.

Trong nửa đầu của cuộc xung đột, chỉ có 8% tên lửa của Iran đã lọt qua hệ thống phòng thủ của Israel. Theo dữ liệu từ Viện Do Thái về An ninh Quốc gia Mỹ (Jinsa) có trụ sở tại Washington, đến nửa sau của cuộc chiến, 16% tên lửa Iran đã vượt qua được các tên lửa đánh chặn của Israel.

Tỷ lệ thành công không tính đến các tên lửa không được phóng hoặc bị đánh chặn trước khi đến không phận Israel, chuyên gia Mora Deitch, người đứng đầu Trung tâm Phân tích Dữ liệu tại Viện Nghiên cứu An ninh Quốc gia thuộc Đại học Tel Aviv, cho biết.

Chuyên gia Deitch, vốn có nhóm chuyên gia tư vấn cung cấp dữ liệu về các cuộc tấn công của Iran và năng lực phòng thủ của Israel, cho biết tỷ lệ này cũng không phân biệt giữa các tên lửa được phép tấn công các khu vực trống trải ở Israel và những tên lửa mà các tên lửa đánh chặn của Tel Aviv đã bắn trượt.

Theo dữ liệu của Jinsa, loạt tấn công thành công nhất của Iran diễn ra vào ngày 22/6, hai ngày trước khi chiến tranh kết thúc, khi 10 trong số 27 tên lửa bắn trúng Israel. Ari Cicurel, phó Giám đốc chính sách đối ngoại của Jinsa, cho biết dữ liệu cho thấy Iran đã điều chỉnh thành công "cách thức, thời điểm và mục tiêu" mà họ bắn.

Quân đội Israel từ chối bình luận về số liệu của Jinsa, ngoài việc cho biết họ không chia sẻ thông tin cụ thể về tỷ lệ đánh chặn.

Hệ thống phòng không của Israel, bao gồm cả Vòm Sắt nổi tiếng có khả năng đánh chặn tên lửa tầm ngắn từ Gaza và Li Băng, là một trong những hệ thống tốt nhất thế giới và được phát triển với sự hợp tác của Mỹ.

“Bất kỳ hệ thống tên lửa nào, ngay cả hệ thống tinh vi như của Israel, cuối cùng cũng sẽ bị lọt lưới”, Raphael Cohen, một nhà khoa học chính trị cấp cao tại Rand, một tổ chức nghiên cứu của Lầu Năm Góc, cho biết. “Chìa khóa cho bất kỳ hệ thống phòng không nào không phải là xây dựng một hệ thống hoàn hảo với bất kỳ lớp nào mà là hiệu ứng tích lũy".

Một phân tích về các tuyên bố công khai của Israel cho thấy tỷ lệ đánh chặn của nước này đã giảm trong suốt cuộc chiến.

Trong cuộc xung đột, quân đội Israel cho biết họ đã đánh chặn 90% đến 95% tên lửa của Iran. Sau lệnh ngừng bắn vào ngày 24/ 6, quân đội cho biết họ đã đánh chặn tổng cộng 86%.

Vào tháng 1, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp để phát triển “Vòm Sắt cho Mỹ”, một hệ thống phòng thủ tên lửa trị giá 175 tỷ USD ban đầu được đặt theo tên hệ thống của Israel và hiện được gọi là Vòm Vàng, nhằm bảo vệ Washington khỏi các cuộc tấn công tên lửa tiềm tàng. Quy mô của Mỹ sẽ khiến việc bảo vệ bầu trời của họ khó khăn hơn nhiều so với Israel.

Ukraine là một ví dụ điển hình hơn về việc bảo vệ một lãnh thổ rộng lớn trong một cuộc chiến kéo dài nhiều năm, nhưng hệ thống phòng không của họ là sự chắp vá của các công nghệ Mỹ, châu Âu và công nghệ nội địa. Hệ thống tích hợp tiên tiến của Israel gần giống với những gì Mỹ đang tìm cách phát triển, chuyên gia Cohen của Rand cho biết.

Vì sao tỷ lệ đánh chặn giảm dần

Thành công của Israel trong việc tấn công các bệ phóng tên lửa của Iran đã ngăn cản Tehran triển khai các tên lửa cũ hơn, kém chính xác hơn và tầm ngắn hơn. Nhưng điều đó cũng có nghĩa là Tehran đã sớm tiếp cận các tên lửa tiên tiến hơn và tầm xa hơn trong cuộc xung đột.

Các mảnh vỡ của tên lửa siêu thanh Fattah-1 của Iran đã rơi xuống ít nhất 2 thị trấn của Israel, theo đoạn video ghi lại các mảnh vỡ được các chuyên gia tên lửa phân tích.

Fattah-1 lao xuống theo một góc nhọn từ bên ngoài bầu khí quyển Trái đất với tốc độ gấp hơn 10 lần tốc độ âm thanh và được trang bị đầu đạn có thể tách ra trong khi bay và có thể tránh được các tên lửa đánh chặn. Chỉ những hệ thống tiên tiến nhất của Israel - Arrow 3 và David's Sling - mới có thể thay đổi hướng giữa chừng để theo dõi nó.

Iran cũng chuyển hướng từ việc bắn các loạt đạn pháo lớn ban đêm sang phóng các đợt nhỏ hơn vào ban ngày và từ nhiều địa điểm khác nhau. Tehran tiếp tục thử nghiệm các tên lửa đánh chặn của Israel bằng cách thay đổi kiểu bắn, nhắm vào các thành phố cách xa nhau và thay đổi khoảng thời gian giữa các cuộc tấn công.

"Họ đã cố gắng chia cắt hệ thống phòng thủ của Israel", Yehoshua Kalisky, chuyên gia phòng thủ tên lửa tại INSS, cho biết.

Khi cuộc xung đột tiếp diễn, số lượng tên lửa đánh chặn giảm dần và chi phí cao cũng sẽ buộc Israel phải tiết kiệm tài nguyên và chỉ nhắm vào các tên lửa của Iran vốn gây ra mối đe dọa lớn nhất, các chuyên gia tên lửa cho hay.

Các quan chức Israel và Iran đã độc lập kêu gọi xem xét lại năng lực không quân của họ. "Cả hai chúng tôi đều đang trong quá trình học hỏi", ông Kalisky nói. "Họ đang cố gắng cải thiện khả năng tấn công, còn chúng tôi, đang cố gắng cải thiện khả năng phòng thủ".