Basayev - kẻ tấn công theo kiểu cực đoan Hồi giáo (3)

Tháng 2/2000, trước bước tiến của quân đội Nga, lực lượng nổi loạn rút khỏi thủ phủ Grozny, như Taliban ở Kabul năm 2001. Basayev dẫm phải một quả mìn. Hắn ta phải cưa một chân. Kể từ đó, người ta rất hiếm khi nhìn thấy trùm phiến quân. Hắn điều hành mạng lưới từ nơi ẩn náu, lúc thì xuất hiện, lúc lại trong băng video. Basayev gây thương vong cho thường dân còn thảm khốc hơn trước.

Tháng 10/2002, theo nhà chức trách Nga, hắn ra lệnh chiếm giữ nhà hát Moscow. Ít nhất 129 người thiệt mạng khi chính phủ tấn công vào tòa nhà nơi hàng trăm con tin bị giam giữ sau 57 giờ. 2 tháng sau, những kẻ đánh bom tự sát phá hủy trụ sở chính quyền thân Nga ở Grozny, hơn 40 người thiệt mạng. Basayev tuyên bố nhận trách nhiệm. Một thời được các nhà phân tích coi là người thua trận trong chiến tranh, giờ trùm phiến quân và những kẻ đi theo bị ghê tởm.

"Chúng là những con quái vật, chứ không phải con người", Aslan Aslakhanov, cố vấn Kremlin về chiến tranh Chechnya. "Những con thú đó đã hiện rõ bộ mặt thật".

Moscow giờ kiểm soát gần như toàn bộ Chechnya. Kremlin ước tính lực lượng phiến quân có từ vài trăm đến vài nghìn người, nhưng mối quan hệ trong nội bộ chúng không rõ ràng. Một số chiến binh được cho là đã thiết lập các băng nhóm chỉ nhằm để trả thù. Một số khác có quan hệ với Basayev. Giờ trùm phiến quân gọi "nòng cốt" của hắn là Lữ đoàn Phá hoại và Do thám Riyadus - Salakhin của Những người tử vì đạo Chechnya. Nhóm này bị Bộ Ngoại giao Mỹ liệt vào danh sách các tổ chức khủng bố hồi năm ngoái. Trong cuộc khủng hoảng Beslan, một kẻ bắt con tin nói chuyện qua điện thoại với phóng viên New York Times và nhận anh ta là thành viên nhóm khủng bố.

Mối quan hệ giữa các chiến binh có động cơ khác nhau đang là chủ đề tranh cãi giữa các nhà phân tích nghiên cứu về Chechnya. Theo một giả thuyết, Basayev và những phần tử Hồi giáo cực đoan sử dụng các chiến binh trẻ muốn trả thù để tiến hành mệnh lệnh. Các nhà phân tích quân sự cũng cho rừng tổ chức của chỉ huy phiến quân Chechnya có những kỹ năng chiến thuật và tổ chức ấn tượng, có thể do thám chi tiết, tiến hành tấn công khi cần và nhanh chóng biến mất, như khi chúng tấn công nước cộng hòa Ingushetia và Grozny hồi mùa hè vừa qua. Khả năng chế tạo bom của lực lượng nổi loạn cũng rất phát triển.

Theo các chuyên gia, dù tương lai trước mắt của Basayev có như thế nào, thì hắn cũng bị truy đuổi giống như những kẻ đi theo Al-Qaeda ở Afghanistan và các nước khác. Tuy nhiên, đồng thời, thủ lĩnh phiến quân Chechnya sẽ tiếp tục âm mưu tấn công. "Những kẻ này rất chuyên nghiệp, tôi dùng theo nghĩa tiêu cực nhất của từ này", Nick Pratt, Giám đốc Chương trình An ninh và Chủ nghĩa khủng bố tại Trung tâm Nghiên cứu An ninh châu Âu George C. Marshall tại Đức, nhận xét.

Theo Nguyễn Hạnh

Vnexpress/NYT