Câu chuyện ý nghĩa bánh mứt đầu xuân

Trong văn hóa ẩm thực cổ truyền ngày Tết Việt Nam, ngoài "thịt mỡ dưa hành, câu đối đỏ, cây nêu, tràng pháo, bánh chưng xanh" thì nhà nhà đều phải có mâm bánh mứt ngày Tết.

Bánh mứt ngoài việc dùng để cúng kính tổ tiên, dùng để làm tiệc trà thì còn chứa đựng cả kho tàng câu chuyện triết lý nhân sinh sâu sắc do chuyên gia văn hóa Hồ Nhựt Quang nghiên cứu, tìm hiểu qua nhiều tư liệu quý, xin được chia sẻ cùng quý độc giả báo Dân trí ngày đầu xuân.

Mứt dừa

Theo một số thư tịch cổ, cây dừa từ thời Hùng Vương đã có ở vùng Lĩnh Nam phía Bắc nước ta, có tên gọi khác là cây da tử.

Do phát âm "da tử", gần trùng âm là "gia tử" nghĩa là thêm con thêm cháu. Cây dừa có rễ bám chặt đất giữ bờ rất tốt nên thường được trồng gần bờ sông, mương, kênh rạch.

Gỗ dừa dùng làm cột nhà, làm vách, củ hủ dừa còn gọi là đọt dừa hay cổ hũ dừa làm nhiều món ăn rất ngon, cọng lá làm chổi, hoa dừa trang trí đám cưới, nước dừa có thể làm rượu, làm nước mắm chay, là nước uống giải khát rất có lợi cho sức khỏe và cùi dừa làm mứt dừa.

Dừa có nhiều công dụng hữu ích, dừa đi vào thi ca, hội họa và mứt dừa cũng là thông điệp đầu xuân chúc người nhận có được con hiền cháu thảo.

Mứt gừng

Gừng là vị thuốc Đông Y rất tốt, hiệu quả nhất trong điều trị một số triệu chứng về tiêu hóa, cảm ho, giảm stress, giảm cholesterol và phòng ngừa tiểu đường. Theo tên vị thuốc, gừng có tên gọi là sinh khương.

"Sinh khương" trùng âm với ý nghĩa là cuộc sống luôn được khỏe mạnh. Có được sức khỏe chính là có cả tài sản vô giá để chúng ta hạnh phúc với cuộc sống và đủ năng lượng để kiến tạo giá trị cuộc đời.

Đây cũng là thông điệp chúc Tết không thể thiếu mỗi khi chúng ta được hạnh ngộ bên nhau.

Mứt dứa

Quả thơm hay quả dứa là một loại trái cây giàu dinh dưỡng, có thể dùng ăn sống, nấu canh, làm mứt hoặc sấy khô rất ngon.

Theo tư liệu cổ thì quả có tên gọi là phụng lê vì nhìn quả giống như mình và đuôi chim phượng, một loài phẩm điểu tượng trưng cho tầm nhìn biết thay đổi để tiến bộ, biết tái tạo những giá trị mới trên cơ sở bền vững truyền thống.

Xưa kia, món chả giò cung đình thường được trang trí trên quả dứa cho đẹp mắt để tiến vua và phong cách này đến nay vẫn được nhiều nghệ nhân ẩm thực gìn giữ.

Ngoài ra, quả dứa cũng tựa như danh thơm của nếp nhà được tôn vinh nên không thể thiếu trên mâm ngũ quả ngày Tết.

Mứt xoài

Xoài là một loại trái cây có rất nhiều chủng và nhiều vị, nhiều kích thước khác nhau. Xoài có thể dùng làm gỏi, ăn sống với nước mắm đường hoặc ăn khi quả chín, hương vị thơm ngon ngọt.

Xoài có tên chữ Nho là "mang quả" có nghĩa là loại trái cây tạo sự hanh thông, mang đến duyên lành.

Nhìn cây xoài lúc lỉu đầy quả, một mâm trái cây có hình bóng trái xoài sẽ cho chúng ta biết bao niềm tin rực rỡ về một tương lai tốt đẹp.

Với ý nghĩa độc đáo này mà người xưa thường thiết kế lư trầm có hình quả xoài trang trí để gửi gắm ước mơ, cầu chúc điều may mắn.

Mãng cầu (na)

Mãng cầu là loại trái cây có vị ngọt và thơm, có công dụng rất tốt cho tim mạch, giảm táo bón, giúp cho mắt được khỏe và rất tốt cho não bộ.

Tuy nhiên, dân gian ta quen gọi là mãng cầu mang ý nghĩa là cầu mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an.

Đậu phộng

Đậu phộng hay đậu phụng, đậu lạc là loại thân thảo có hạt chứa tinh dầu giàu năng lượng, giúp cơ thể chúng ta khỏe mạnh.

Cây mang đặc tính có hoa sát đất và củ được giấu trong lòng đất khiến ta liên tưởng sự chắt chiu, tích lũy và khiêm tốn của con người, dân gian quen gọi là lạc hoa sinh - nghĩa là cây có hoa nở e dè.

Tuy nhiên, một trùng âm của chữ lạc còn có nghĩa là niềm vui, thế nên đậu phộng hay đậu lạc, đậu lạc hoa sinh chính là tượng trưng cho niềm hạnh phúc đầu xuân để chúng ta cùng chúc nhau về cuộc sống yên bình, thịnh vượng.

Đó là 6 món mứt mang 6 thông điệp chúc phúc mà chúng ta thường thấy xuất hiện trong mâm bánh mứt ngày Tết cổ truyền Việt Nam.

Tết là dịp để chúng ta bày tỏ lòng biết ơn và chúc phúc cho nhau, gắn kết hơn nữa tình yêu thương để tạo động lực mạnh mẽ cùng giúp nhau phát triển, kiến tạo giá trị tốt đẹp cho đời.