MedInfo - “Chuyên gia” hỗ trợ chẩn đoán và phân loại bệnh lâm sàng

Với sự phát triển của khoa học máy tính ngày nay, ngoài việc lưu trữ các thông tin, người ta còn muốn có một hệ xử lý thông tin có khả năng suy luận để rút ra những kết luận từ các dữ liệu, các sự kiện có sẵn. Hệ thống này được gọi là “hệ chuyên gia”. Ở Việt Nam, hệ chuyên gia còn khá mới mẻ và được ứng dụng rất ít. Một trong số đó là Hệ chuyên gia hỗ trợ chẩn đoán và phân loại bệnh lâm sàng (MedInfo) - một sản phẩm ứng dụng trong lĩnh vực y học.

Chúng tôi đã có cuộc trò chuyện cùng Nguyễn Tấn Tôn Thất Đỗ Vũ để tìm hiểu thêm về tác phẩm của anh.

Được biết, sản phẩm MedInfo của anh là một trong những sản phẩm có khả năng ứng dụng trong lĩnh vực y học, anh có thể nói rõ hơn về khái niệm “hệ chuyên gia”?

Hệ chuyên gia, còn gọi là hệ thống dựa tri trức, là một chương trình máy tính chứa một số tri thức đặc thù của một hoặc nhiều chuyên gia con người về một chủ đề cụ thể nào đó. Các chương trình thuộc loại này đã được phát triển từ các thập kỷ 1960 và 1970, và trở thành ứng dụng thương mại từ thập kỷ 1980. Nhiều hệ chuyên gia đã được thiết kế và xây dựng để phục vụ các lĩnh vực khác nhau như kế toán, y học, điều khiển tiến trình (process control), dịch vụ tư vấn tài chính (finalcial service), tài nguyên con người (human resources), v.v..

Các thành phần cơ bản của hệ chuyên gia bao gồm: Cơ sở tri thức (knowledge base), Mô tơ suy diễn (inference engine), Giao diện người sử dụng (user interface, Bộ giải thích (explanation generator) và Hệ thống thu thập tri thức (knowledge-base editor) MedInfo đã cung cấp đủ các thành phần cơ bản của một hệ chuyên gia thông dụng.

Là một sản phẩm hoàn chỉnh, MedInfo có thể hỗ trợ được đến đâu trong việc chẩn đoán và phân loại bệnh nhân?

MedInfo đóng vai trò là một công cụ hỗ trợ chẩn đoán xử lý bệnh qua triệu chứng lâm sàng và tra cứu thông tin y khoa. Hiện tại, MedInfo sử dụng các tài liệu là các phác đồ chẩn đoán, các video clip minh họa được cung cấp bởi WHO cùng với cuốn “Chẩn đoán lâm sàng” của B.J Essex để xây dựng kho cơ sở tri thức. Dữ liệu minh họa còn được lấy từ các website chuyên về y học trên Internet…

Theo thống kê trong tất cả mọi lứa tuổi thì trẻ em dưới 5 tuổi có nguy cơ mắc bệnh cao nên MedInfo có thể dùng để giúp các bà mẹ có thể dự đoán được tình trạng sức khoẻ của con mình thông qua các dấu hiệu, triệu chứng thể hiện ở trẻ và từ đó để đưa ra quyết định xử lý kịp thời, phù hợp.

MedInfo còn có thể giúp cho các nhân viên y tế ở các tuyến cơ sở phát triển những kỹ năng đặc biệt để xác định một cách kịp thời, chính xác những vấn đề sức khỏe của người bệnh ngoại trú. Ngoài chức năng chính là chẩn đoán và phân loại bệnh, MedInfo còn có các chức năng khác như tra cứu từ điển thuốc, câu hỏi thường gặp, công cụ tính toán trong y khoa, khả năng tra cứu thông tin của ứng dụng…

Như vậy MedInfo sẽ hoạt động như một “bác sĩ”?

Cơ chế hoạt động của MedInfo là dựa trên mối quan hệ giữa triệu chứng với bệnh sẽ gặp. Một tập triệu chứng nào đó kết hợp với các yếu tố khác như độ tuổi, giới tính, điều kiện môi trường sống sẽ cho ra dự đoán về một bệnh nào đó.

MedInfo cung cấp hai cơ chế giúp người dùng phát hiện ra bệnh, đó là: Chẩn đoán và phân loại bệnh theo cơ chế hỏi đáp và Chẩn đoán dựa vào khả năng suy ra bệnh theo các triệu chứng được nhập vào từ người dùng. MedInfo được xây dựng theo hướng mở về dữ liệu, nghĩa là hệ thống hỗ trợ khả năng biên tập cơ sở tri thức chẩn đoán và phân loại bệnh.

Mặc dù khi hoạt động, chương trình sẽ đưa ra những kết quả để phân loại bệnh nhân nhưng chúng tôi khuyến cáo KHÔNG ĐƯỢC sử dụng MedInfo để tự khám và chữa bệnh. Tuy cơ sở tri thức chẩn đoán và phân loại bệnh dựa vào triệu chứng lâm sàng của MedInfo lấy từ nguồn tài liệu từ WHO nhưng để điều trị bệnh thì bắt buộc phải được chính bác sĩ chuyên khoa khám và điều trị. Thông tin trong phần mềm này chỉ mang tính tham khảo cho người dùng bình thường và là công cụ cho các tuyến y tế phân loại bệnh nhanh hơn mà thôi.

Xin cảm ơn anh và chúc anh thành công!

Trần Đức thực hiện