Camera giám sát đã trở thành thiết bị được sử dụng phổ biến tại nhiều hộ gia đình hiện nay, nhưng không phải ai cũng biết cách lắp đặt và sử dụng loại camera này một cách an toàn.

Để đảm bảo an ninh hoặc để giám sát những sự việc xảy ra trong nhà cũng như khu vực xung quanh, ngày càng nhiều hộ gia đình lắp đặt và sử dụng camera giám sát. Trong đó, IP Camera (Internet Protocol camera), là loại camera giám sát cho phép ghi hình và xem trực tiếp hình ảnh qua Internet, đang được nhiều hộ gia đình tại Việt Nam lựa chọn để sử dụng.

Tuy nhiên, với camera giám sát có kết nối internet, nếu người dùng không biết cách thiết lập bảo mật hợp lý và cách sử dụng an toàn, loại camera này có thể biến thành một thiết bị xem lén.

Năm 2021, hãng sản xuất camera giám sát lớn nhất thế giới Hikvision thừa nhận một lỗ hổng bảo mật nghiêm trọng trên sản phẩm của hãng, cho phép tin tặc có thể chiếm toàn quyền kiểm soát và xem trộm nội dung camera từ xa.

Lỗ hổng bảo mật của Hikvision ước tính ảnh hưởng hơn 100 triệu camera giám sát trên toàn cầu, trong đó có cả tại Việt Nam.

Hikvision đã phát hành bản nâng cấp firmware để vá lại lỗi bảo mật, nhưng nhiều người dùng vẫn không bận tâm hoặc không biết đến lỗi bảo mật này để cập nhật phần mềm cho camera của mình, khiến camera vẫn ở trạng thái dễ bị xâm nhập và có thể bị hacker xem lén nội dung.

Bằng chứng là mới đây, hàng loạt camera của Hikvision trên toàn cầu và cả tại Việt Nam đã bị một hacker xâm nhập, hiển thị thông điệp cảnh báo trên màn hình giám sát của camera, khiến nhiều người lo lắng.

Hoặc như vào năm 2019, nhiều đoạn video ghi lại cảnh nhạy cảm và riêng tư của một nữ ca sĩ nổi tiếng tại Việt Nam đã bị phát tán tràn lan trên mạng internet khiến dư luận xôn xao.

Trên thực tế, đã có không ít trường hợp chủ nhà lâm vào tình cảnh oái oăm, thậm chí có trường hợp còn muốn tìm đến cái chết khi những hình ảnh nhạy cảm, riêng tư bị kẻ xấu lấy cắp và phát tán lên mạng bắt nguồn từ camera giám sát lắp đặt trong nhà.

Vì nhiều mục đích sử dụng khác nhau, các hộ gia đình thường lắp đặt camera giám sát ở hành lang, phòng khách hoặc thậm chí là phòng ngủ, phòng thay đồ... Tuy nhiên, người dùng thường phó mặc toàn bộ quá trình lắp đặt và thiết lập camera giám sát cho thợ thi công.

Sau khi kỹ thuật viên hoàn tất lắp đặt camera giám sát, người dùng chỉ nhận hướng dẫn sử dụng từ các nhân viên kỹ thuật về cách xem nội dung camera thông qua ứng dụng trên smartphone hoặc thông qua máy tính.

Nhiều người dùng sau khi lắp đặt camera giám sát trong nhà không hề quan tâm đến các thông tin như cách thức thiết lập hay thay đổi tài khoản quản lý camera. Thậm chí, không ít người dùng vẫn giữ mặc định các thông tin đăng nhập tài khoản quản lý camera do nhà sản xuất cung cấp, hoặc thông tin đăng nhập do thợ lắp đặt camera thiết lập.

Theo một cuộc khảo sát về hiện trạng bảo mật của camera giám sát được công ty an ninh mạng Bkav thực hiện cách đây không lâu, có tới 76% người dùng lắp đặt camera giám sát tại Việt Nam vẫn đang dùng tài khoản và mật khẩu quản lý mặc định từ nhà sản xuất. Điều này khiến họ phải đối mặt với nguy cơ bị truy cập trái phép vào camera hoặc bị xem trộm từ xa.

Việc camera giám sát có thể bị người khác theo dõi trái phép từ xa có thể để lại nhiều hậu quả nghiêm trọng.

Chẳng hạn với những camera giám sát có tính chất an ninh như quản lý kho bãi, bảo vệ nhà riêng hoặc doanh nghiệp... kẻ xấu sau khi chiếm quyền kiểm soát camera từ xa có thể tắt hệ thống camera hoặc xóa toàn bộ dữ liệu ghi hình trước đó để không để lộ bằng chứng đột nhập.

Còn đối với các camera giám sát tại hộ gia đình, kẻ xấu có thể theo dõi và lấy cắp những hình ảnh riêng tư, nhạy cảm được camera giám sát ghi lại, làm ảnh hưởng đến sự riêng tư cá nhân và thậm chí là làm lộ những khoảnh khắc nhạy cảm hết sức nguy hiểm.

Có rất nhiều cách khác nhau để hacker hoặc bất kỳ ai cũng có thể lấy cắp dữ liệu được ghi lại từ camera giám sát.

Một trong những cách thường gặp nhất đó là vì người dùng vẫn sử dụng tên và mật khẩu mặc định cho tài khoản quản lý của camera giám sát, do vậy các tin tặc có thể dựa vào điều này để xâm nhập và lấy cắp dữ liệu trên camera từ xa mà người dùng không hề hay biết.

Thông thường các hãng sản xuất camera đặt tên sử dụng và mật khẩu mặc định cho các sản phẩm do mình sản xuất và nhiều người thường không quan tâm đến việc thay đổi thông tin này sau khi lắp đặt camera.

Nhiều loại camera giám sát hiện nay sẽ lưu nội dung trực tuyến trên máy chủ của nhà cung cấp, thay vì lưu trực tiếp vào thẻ nhớ hoặc ổ cứng của camera. Tin tặc có thể tấn công vào máy chủ của các nhà cung cấp dịch vụ camera để lấy cắp nội dung, hình ảnh được ghi lại và lọc ra những nội dung nhạy cảm để phát tán lên Internet.

Một cách khác khiến camera giám sát có thể bị xem trộm đó là khi nhân viên kỹ thuật lắp đặt camera và thiết lập tài khoản quản lý camera, người này sẽ bí mật tạo riêng cho mình một tài khoản thứ 2 để bản thân vẫn có thể theo dõi được các nội dung trên camera giám sát đã lắp đặt.

Ngoài ra, tin tặc có thể tấn công trực tiếp vào lỗ hổng bảo mật tồn tại trên firmware của camera giám sát để lấy cắp các dữ liệu do camera quay lại hoặc xem trực tiếp nội dung từ camera mà người dùng không hề hay biết.

Dưới đây là một vài điều bạn cần làm ngay sau khi lắp đặt camera giám sát trong gia đình để đảm bảo an toàn, tránh bị kẻ xấu xem trộm từ xa hoặc lấy cắp dữ liệu được ghi lại từ camera giám sát.

Thay đổi tên và mật khẩu mặc định tài khoản quản lý camera giám sát

Như trên đã đề cập, các hãng sản xuất camera sẽ thiết lập tên và mật khẩu quản lý mặc định cho sản phẩm của mình. Nếu người dùng không thay đổi thông tin này ngay sau khi lắp đặt camera giám sát, nhân viên kỹ thuật hoặc bất kỳ tin tặc nào đều có thể sử dụng thông tin mặc định để truy cập từ xa vào camera và lấy cắp dữ liệu.

Do vậy, ngay sau khi lắp đặt camera giám sát, người dùng cần phải yêu cầu nhân viên kỹ thuật hướng dẫn cách thay đổi thông tin tài khoản quản lý camera, trong đó thông tin tên tài khoản và mật khẩu đăng nhập phải do chính người dùng thiết lập, thay vì để nhân viên kỹ thuật làm giúp.

Bạn cũng nên chọn những mật khẩu mạnh (phức tạp, độ dài cao, chứa nhiều ký tự hoa, thường, số...) cho tài khoản quản lý camera giám sát.

Mua những loại camera giám sát có thương hiệu với cơ chế bảo mật cao

Hiện trên thị trường camera giám sát có rất nhiều thương hiệu với những mức giá cao thấp khác nhau, nhưng camera giám sát tại thị trường Việt Nam chủ yếu có xuất xứ từ Trung Quốc và thậm chí nhiều sản phẩm không có thương hiệu rõ ràng.

Trước khi mua và lắp đặt camera giám sát, bạn nên tìm hiểu những thương hiệu camera giám sát lớn, uy tín và được đánh giá cao, đặc biệt nên lựa chọn những loại camera giám sát có thêm nhiều chế độ và tính năng bảo mật, giúp dữ liệu được bảo vệ an toàn và khó bị lấy cắp hơn.

Bên cạnh đó, bạn cũng nên chọn mua camera giám sát tại những cửa hàng lớn và uy tín để nhận được sự hỗ trợ tốt hơn từ các nhân viên kỹ thuật khi có sự cố xảy ra, cũng như được hướng dẫn cách thức sử dụng, thiết lập camera giám sát một cách đầy đủ hơn.

Thường xuyên cập nhật firmware cho camera giám sát

Phần lớn camera giám sát thế hệ mới đều cho phép người dùng cập nhật firmware để vá lại các lỗ hổng bảo mật có thể gặp phải, giúp tránh việc bị hacker truy cập và lấy cắp dữ liệu trên camera hoặc xem lén các nội dung từ xa.

Thông thường, người dùng có thể cập nhật firmware cho camera giám sát thông qua ứng dụng, phần mềm quản lý camera hoặc tải trực tiếp bản cập nhật phần mềm từ trang web của nhà sản xuất. Bạn nên thường xuyên kiểm tra bản cập nhật firmware cho camera của mình và cài đặt bản cập nhật ngay khi được phát hành.

Ngắt kết nối camera giám sát, chỉ sử dụng chức năng ghi hình

Một giải pháp khác để bảo vệ an toàn cho camera giám sát đó là ngắt kết nối internet của camera và chỉ sử dụng chức năng ghi hình. Với giải pháp này, người dùng chỉ xem lại dữ liệu đã được ghi trên camera thông qua thẻ nhớ hoặc ổ cứng, thay vì xem trực tiếp thông qua mạng Internet.

Dĩ nhiên giải pháp này sẽ gây bất tiện cho người dùng, nhưng cũng là một giải pháp an toàn để camera không bị xâm nhập lấy cắp dữ liệu hoặc xem trộm từ xa, bên cạnh đó bạn vẫn có thể xem lại các nội dung đã được camera quay lại trước đó nếu có sự việc nào đó xảy ra.

Ngoài ra, bạn cũng có thể chọn những loại camera giám sát ghi và lưu nội dung thông qua thẻ nhớ, mà không có kết nối internet để sử dụng. Những loại camera này có ít tính năng, nhưng lại có giá thành rẻ hơn camera với chức năng kết nối internet.

Không lắp đặt camera giám sát tại những nơi nhạy cảm và riêng tư

Tùy mục đích sử dụng của từng người mà có thể chọn những vị trí khác nhau để lặp đặt camera giám sát, tuy nhiên, nhìn chung người dùng không nên lắp đặt camera giám sát tại những nơi riêng tư và nhạy cảm như phòng ngủ, phòng thay áo quần... bởi lẽ nếu camera bị hack và theo dõi từ xa, những nội dung nhạy cảm hoàn toàn có thể bị phát tán ra ngoài.

Đây có thể xem là giải pháp đơn giản nhưng an toàn và hiệu quả nhất để tránh bị rò rỉ những hình ảnh nhạy cảm, riêng tư bị ghi lại bởi camera giám sát và phát tán ra bên ngoài.

Nội dung: Quang Huy
Thiết kế: Thủy Tiên

Nội dung: Quang Huy