Bộ trưởng Khoa học Công nghệ nói về chảy máu chất xám

Đó là nhận định của Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) Nguyễn Quân khi nói về thực trạng chảy máu chất xám vẫn đang diễn ra đối với nền khoa học nước nhà trước câu chuyện, trong số 13 nhà vô địch trong chương trình “Đường lên đỉnh Olympia”  nhiều năm trước đi du học nay chỉ 1 người trở về nước công tác. Một thống kê khác cho thấy 70% du học sinh Việt Nam muốn ở lại nước ngoài làm việc.

Chia sẻ vấn đề, ông Quân nhìn nhận, đó là thực tế không thể phủ nhận. Bởi nếu có mời những nhà nghiên cứu về làm việc ở nơi không có trang thiết bị, thiếu những điều kiện làm việc tối thiểu nhất, không có đồng nghiệp cùng trình độ thì chắc chắn những tài năng của họ sẽ thui chột, lãng phí.

Theo Bộ trưởng, để giải quyết vấn đề, trước hết phải tạo ra môi trường dù có thể không được như các nước phát triển nhưng ít nhất ở mức độ người làm nghiên cứu khoa học thấy có thể phát huy được tài năng.

“Chúng tôi cố gắng tạo ra ở đấy 1 môi trường nghiên cứu thật sự tương đồng với các nước phát triển. Ở đó, các nhà khoa học có đủ phòng thí nghiệm, trang thiết bị, thông tin và hơn cả là đồng nghiệp từ những viện nghiên cứu tốt nhất trong nước cũng như ở nước ngoài. Hiện Bộ đang báo cáo với Chính phủ xây dựng 1 cơ sở nghiên cứu có điều kiện làm việc. Đó là Viện Công nghệ Khoa học Việt Nam - Hàn Quốc” – ông Quân cho biết.

Bộ trưởng cũng cho rằng, với cơ chế chính sách hiện tại, ngay cả những viện lớn như Viện Hàn lâm Khoa học Việt Nam dù được đầu tư thế nào chăng nữa cũng không đủ sức thu hút người giỏi từ nước ngoài trở về. Do đó, Chính phủ  đã bắt đầu thông qua hàng loạt chính sách, ưu đãi, giao quyền tự chủ, tạo cơ chế chính sách để người giỏi có thể quay trở về làm việc.

Trước băn khoăn của nhiều người dân xung quanh vấn đề nhiều kết quả, đề tài nghiên cứu và đánh giá của hội đồng khoa học không công khai, Bộ trưởng Nguyễn Quân lý giải, theo quy định của pháp luật, kết quả nghiên cứu sau khi được đánh giá nghiệm thu phải được công bố công khai (trên Cổng thông tin điện tử của Cục Thông tin KH&CN Quốc gia) kể cả đối với đề tài cấp Nhà nước và cấp bộ.

Tuy nhiên, đã diễn ra thực tế ở một số địa phương thực hiện không nghiêm túc việc công khai kết quả đề tài, dự án sau khi được nghiệm thu. Theo báo cáo cụ thể của Cục Thông tin KH&CN Quốc gia, chỉ hơn 60% đề tài cấp Nhà nước và cấp bộ giao nộp kết quả cho Cục sau khi nghiệm thu, mặc dù đây là điều kiện tiên quyết để thanh lý hợp đồng nghiên cứu với cơ quan chủ trì. Nếu đề tài, dự án nào không nộp kết quả sau nghiệm thu thì sẽ không được thanh lý hợp đồng và quyết toán.

Phạm Thanh