Vì sao nhóm người sau cần phải tầm soát ung thư phổi định kỳ?

PGS.TS Phan Thu Phương, Trung tâm hô hấp, Bệnh viện Bạch Mai cho biết, tại Việt Nam, tỉ lệ ung thư phổi xếp hàng thứ 2 ở cả hai giới. Ung thư phổi tiên lượng nặng, thường phát hiện ở giai đoạn muộn, chỉ khoảng 15% phát hiện giai đoạn sớm. Chính vì vậy tầm soát ung thư phổi là một vấn đề hết sức quan trọng.

Những đối tượng nào cần sàng lọc ung thư phổi?

Theo PGS Phương, thế giới đã đưa ra nhiều khuyến cáo về đối tượng sàng lọc ung thư phổi và có thay đổi, cập nhật qua các năm.

Cụ thể, ACS - Hiệp hội ung thư Hoa kỳ đưa ra khuyến cáo sàng lọc ung thư phổi lần đầu vào năm 2013 và có cập nhật vào năm 2018. Tầm soát hằng năm với các đối tượng sau:

- Tuổi 50 - 80 tuổi, có sức khỏe.

- Hiện đang hút thuốc hoặc đã bỏ thuốc dưới 15 năm.

- Hút thuốc > 20 bao/năm.

ACCP - Hiệp hội lồng ngực Hoa kỳ khuyến cáo về đối tượng cần sàng lọc ung thư phổi theo các nhóm nguy cơ:

- Nguy cơ cao: 55 - 77 tuổi, hút thuốc 30 bao/năm, đang hút hoặc bỏ thuốc dưới 15 năm khuyến cáo chụp cắt lớp vi tính lồng ngực liều thấp hằng năm.

- Có nguy cơ: 50 - 80 tuổi, hút thuốc lá 20 bao/năm, đang hút hoặc bỏ thuốc dưới 15 năm gợi ý chụp cắt lớp vi tính lồng ngực liều thấp hằng năm.

- Nguy cơ thấp: không thuộc hai trường hợp trên, tùy từng trường hợp cụ thể.

NCCN - Mạng lưới ung thư quốc gia Hoa Kỳ năm 2018 cũng đưa ra khuyến cáo về đối tượng cần sàng lọc ung thư phổi thông qua đánh giá nguy cơ. Các yếu tố nguy cơ bao gồm:

- Tiền sử hút thuốc lá.

- Phơi nhiễm radon.

- Phơi nhiễm nghề nghiệp.

- Tiền sử ung thư.

- Tiền sử gia đình ung thư phổi ở thế hệ thứ nhất.

- COPD hoặc xơ phổi. 

- Hút thuốc lá thụ động.

Theo đó, đối tượng nguy cơ cao mắc ung thư phổi là người từ 55 - 74 tuổi, hút thuốc lá ≥ 30 bao/năm, bỏ thuốc lá dưới 15 năm; Người > 50 tuổi, hút thuốc lá ≥ 20 bao/năm, thêm vào các yếu tố nguy cơ khác ngoài hút thuốc lá thụ động.

Những người có nguy cơ trung bình là tuổi ≥ 50, hút thuốc lá ≥ 20 bao/năm hoặc hút thuốc lá thụ động, không có yếu tố nguy cơ nào khác.

Những người có nguy cơ thấp là dưới 50 tuổi và/hoặc hút thuốc lá dưới 20 bao/năm

Nhóm nguy cơ cao sẽ được thảo luận bởi bác sĩ, bệnh nhân về lợi ích và nguy cơ để đưa ra quyết định sàng lọc. Nhóm nguy cơ trung bình, thấp không được khuyến cáo sàng lọc ung thư phổi.

Mới nhất, tháng 7/2022, NCCN dựa vào các nghiên cứu RCT đưa ra bản cập nhật khuyến cáo mới nhất về sàng lọc ung thư phổi, cụ thể chia làm hai nhóm đối tượng:

Nguy cơ cao: Đối tượng tuổi ≥ 50 và hút thuốc lá ≥ 20 bao/năm, khuyến cáo sàng lọc ung thư phổi.

Nguy cơ thấp: tuổi < 50 và/hoặc hút thuốc < 20 bao/năm thì việc sàng lọc không được khuyến cáo.

Theo các bác sĩ, việc sàng lọc sớm giúp giảm tỉ lệ tử vong do ung thư phổi, chất lượng cuộc sống được cải thiện. Bên cạnh đó, khi sàng lọc ung thư phổi có thể phát hiện bệnh lý khác ngoài ung thư phổi như giãn phế nang trong COPD, vôi hóa động mạch vành, phình động mạch chủ…

Hiện nay, phương pháp chụp cắt lớp vi tính lồng ngực liều thấp được ứng dụng để sàng lọc ung thư phổi. Các nghiên cứu cho thấy, bức xạ từ phương pháp này rất thấp, không gây hại cho cơ thể.