Vắc xin HIV thử nghiệm cho kết quả hứa hẹn trên người

Gần 400 người lớn khỏe mạnh, không có HIV đã hình thành đáp ứng miễn dịch với vắc xin và dung nạp tốt. Ở khỉ, 67% được bảo vệ chống lại nhiễm SHIV - một vi-rút có họ hàng gần gũi với HIV.

Đây là một trong 5 loại vắc xin đã tiến đến giai đoạn thử nghiệm này trong 35 năm kể từ khi dịch HIV/AIDS bắt đầu. Nhưng trước khi quá vui mừng, cần biết rằng vắc xin còn phải vượt qua một bước quan trọng tiếp theo.

Giờ đây vắc xin sẽ được sử dụng cho 2.600 phụ nữ có nguy cơ ở Nam Phi trong giai đoạn thử nghiệm giai đoạn 2b để xem liệu nó có thực sự bảo vệ họ khỏi bị nhiễm HIV hay không.

Các lựa chọn khác đã không cung cấp được sự bảo vệ lâu dài trong những điều kiện thực tế này.

Đó là bởi vì hầu hết các nỗ lực trước đây đều dựa trên chủng HIV từ một khu vực cụ thể trên thế giới và vi rút có thể đột biến nhanh chóng, khiến mọi nỗ lực của vắc xin đều trở nên lỗi thời trước khi chúng được tung ra.

Nhưng loại vắc xin mới này có cách tiếp cận khác. Nó được gọi là vắc xin “khảm” vì nó chứa các mảnh của nhiều vi rút HIV khác nhau và kết hợp chúng với nhau để kích hoạt phản ứng miễn dịch chống lại nhiều chủng HIV khác nhau.

Cho đến nay chúng ta chưa có bằng chứng rằng cách làm này sẽ thực sự hiệu quả, vì vậy cần thận trọng khi phiên giải những kết quả ban đầu này.

Nhưng các nhà nghiên cứu vắc xin từ Trường Y Harvard đã tỏ ra hài lòng.

"Những kết quả này tiêu biểu cho một cột mốc quan trọng", Dan Barouch, người đứng đầu nghiên cứu.

"Những thách thức trong việc phát triển vắc xin HIV là chưa từng có tiền lệ, và khả năng tạo ra đáp ứng miễn dịch đặc hiệu với HIV không nhất thiết cho thấy rằng vắc xin sẽ bảo vệ con người khỏi bị nhiễm HIV. Chúng tôi háo hức chờ kết quả thử nghiệm hiệu quả giai đoạn 2b".

Với ước tính khoảng 1,8 triệu ca nhiễm mới HIV mỗi năm, một vắc xin an toàn và hiệu quả sẽ là một công cụ kỳ diệu trong việc ngăn chặn đại dịch.

Trong 35 năm qua, chỉ có một loại vắc xin khác cung cấp bằng chứng về tác dụng bảo vện trong thử nghiệm về hiệu quả - vắc-xin RV144, được thử nghiệm ở Thái Lan và giảm 31% tỷ lệ nhiễm ở người. Kết quả này tốt, nhưng không đủ để đưa vắc xin ra thị trường.

Thử nghiệm 7 phác đồ

Một trong những thách thức lớn nhất là việc nhiều vắc xin dự tuyển có vẻ hoạt động trong phòng thí nghiệm hoặc động vật nhưng thường lại không có tác dụng trong các thử nghiệm trên người, có nghĩa là rất nhiều thời gian và tiền bạc có thể đã bị tiêu phí vô ích.

Thay vào đó, nhóm nghiên cứu Harvard đã quyết định thử nghiệm không chỉ một, mà là bảy trong các phác đồ vắc xin khảm dự tuyển hàng đầu đồng thời, nhằm xác định sự kết hợp tốt nhất để chuyển sang giai đoạn tiếp theo.

Để làm điều này, họ đã tuyển 393 người lớn khỏe mạnh, không nhiễm HIV (từ 18 đến 50 tuổi) từ tháng 2 đến tháng 10 năm 2015. Những người tham gia được điều trị tại các cơ sở y tế ở Đông Phi, Nam Phi, Thái Lan và Mỹ, và được nhận giả dược hoặc một trong bảy phối hợp vắc xin.

Những người tình nguyện được tiêm vắcxin 4 lần trong vòng 48 tuần.

Kết quả, mới được công bố tuần trước, cho thấy tất cả các phác đồ vắc xin đều tạo ra đáp ứng miễn dịch chống HIV và được dung nạp tốt.

Các nhóm khác nhau đều có tỷ lệ tác dụng phụ từ nhẹ đến vừa, như đau đầu và mệt mỏi. 5 người bị chóng mặt, tiêu chảy và đau lưng, là những triệu chứng nghiêm trọng nhất.

Đồng thời, các phác đồ tương tự đã được thử nghiệm trên 72 con khỉ rhesus, sau đó khỉ được cho tiếp xúc với virus suy giảm miễn dịch khỉ - người (SHIV), rất giống với HIV.

Phối hợp hiệu quả nhất được gọi là vắc xin dự tuyển Ad26/Ad26 plus gp140 - bảo vệ hai phần ba số khỉ được tiêm vắc xin chống lại nhiễm vi rút.

Tất nhiên, không có sự đảm bảo nào điều này cũng sẽ xảy ra ở người. Nhưng có những lý do để lạc quan.

George Williams Mbogo từ Viện Burnet ở Úc cho biết: “Con đường đến lâm sàng vẫn chưa thể thể đoán trước được vì chưa rõ phương thức hoạt động chính xác trên người vẫn chưa được biết và sự bảo vệ 67% ở khỉ có thể không lặp lại được ở người”.

"Bằng chứng mang lại sự lạc quan mạnh mẽ vì những nỗ lực trước đây đều không mang lại kết quả và nó đưa ra một chuẩn mực mới cho những cải tiến trong tương lai.

Kết quả nghiên cứu được công bố trên tạp chí The Lancet.

Cẩm Tú