Vắc xin Covid-19 sản xuất bằng công nghệ mARN có gì đặc biệt?

Vắc xin mARN là gì?

Vắc xin mARN là loại vắc xin được sản xuất bằng công nghệ tiên tiến nhất hiện nay.

Trên thực tế, các nhà khoa học đã nghiên cứu về vắc xin mARN trong nhiều thập kỷ. Trước hết, cần hiểu mARN hay còn gọi là ARN thông tin là vật liệu di truyền chứa thông tin mã hóa để cơ thể tổng hợp protein. Trong vắc xin mARN sẽ chứa mARN được bọc trong một lớp phủ.

Một số loại vắc xin Covid-19 được phát triển bằng công nghệ mARN có thể kể đến như: vắc xin của Pfizer-BioNTech, vắc xin của Moderna, vắc xin ARCT-154 của Arcturus.

Vắc xin mARN đã được nghiên cứu trước đây cho bệnh cúm, sốt Zika, bệnh dại và virus cytomegalo (CMV).

Mối quan tâm đối với loại vắc xin này ngày càng tăng lên vì chúng có thể được phát triển trong phòng thí nghiệm bằng các vật liệu đang có sẵn. Điều này có nghĩa là việc phát triển vắc xin sẽ nhanh hơn các phương pháp tạo vắc xin truyền thống.

Cách hoạt động của vắc xin mARN

Theo CDC Hoa kỳ, để kích hoạt phản ứng miễn dịch của cơ thể giúp chống lại các bệnh truyền nhiễm, cách cổ điển của nhiều loại vắc xin trước đây là đưa một lượng virus hoặc vi khuẩn đã bị bất hoạt hoặc làm suy yếu vào cơ thể con người. 

Vắc xin Covid-19 được sản xuất bằng công nghệ mARN sẽ cung cấp các hướng dẫn cho tế bào của cơ thể con người tạo ra các "mảnh" vô hại, được gọi là "protein đột biến". Loại protein đột biến này được tìm thấy trên bề mặt của virus SARS-CoV-2. 

Cụ thể hơn, khi vắc xin mARN được tiêm vào cơ thể, các mARN sẽ đi vào và nằm bên trong các tế bào miễn dịch, kích thích các tế bào tạo ra các mảnh protein. Sau khi mảnh protein được tạo ra, tế bào sẽ phá vỡ các mARN và loại bỏ chúng. 

Tiếp theo, các tế bào sẽ hiển thị các mảnh protein lên trên bề mặt, hệ thống miễn dịch của cơ thể sẽ nhận ra rằng các mảnh protein không thuộc về cơ thể và bắt đầu tạo ra các phản ứng miễn dịch và tạo ra kháng thể chống lại các mảnh protein này, điều này giống như những gì xảy ra khi nhiễm SARS-CoV-2 tự nhiên. 

Sau một thời gian, cơ thể học được cách bảo vệ chống lại sự lây nhiễm SARS-CoV-2 trong tương lai. Như vậy, vắc xin mARN mang lại lợi ích giống như tất cả các loại vắc xin khác, là giúp cơ thể chống lại sự tấn công của virus gây bệnh Covid-19. 

Ngoài ra, công nghệ vắc xin mARN trong tương lai có thể cho phép tạo ra một loại vắc xin nhưng có thể bảo vệ được nhiều bệnh, do đó sẽ làm giảm số lượng mũi tiêm cần thiết để bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh lây nhiễm phổ biến có thể phòng ngừa bằng vắc xin. Bên cạnh đó, hiện nay các nhà khoa học còn nghiên cứu sử dụng mARN để kích hoạt hệ thống miễn dịch nhằm vào các tế bào ung thư cụ thể.

Một số công nghệ sản xuất vắc xin Covid-19 khác

 Vắc xin bất hoạt

Cách đầu tiên để tạo ra vắc xin là lấy chính các virus gây bệnh đã bị bất hoạt bằng cách sử dụng hóa chất, nhiệt hoặc bức xạ. Công nghệ này đã được chứng minh là có hiệu quả và đây là cách sản xuất ra các vắc xin cúm và bại liệt, với loại vắc xin này có thể được sản xuất ở quy mô hợp lý. Tuy nhiên, đòi hỏi các cơ sở phải có những phòng thí nghiệm đặc biệt để nuôi cấy virus hoặc vi khuẩn một cách an toàn, đòi hỏi thời gian sản xuất tương đối dài và có thể sẽ cần tiêm nhắc lại 2 hoặc 3 liều.

Vắc xin sống giảm độc lực

Công nghệ này lấy chính các virus gây bệnh còn sống nhưng đã bị làm cho suy yếu đi. Vắc xin sởi, quai bị và rubella (MMR) và thủy đậu là những ví dụ điển hình về loại vắc xin này. Cách tiếp cận công nghệ tương tự như vắc xin bất hoạt và có thể được sản xuất ở quy mô lớn. Tuy nhiên, những loại vắc xin như thế này không phù hợp với những người có hệ miễn dịch bị tổn thương.

Vắc xin vectơ virus

Sử dụng một loại virus an toàn để cung cấp các thành phần cụ thể của virus gây bệnh (thường là protein) để nó có thể kích hoạt phản ứng miễn dịch của cơ thể mà không gây bệnh. Để làm điều này, đòi hỏi phải đưa một vài bộ phận cụ thể của virus gây bệnh vào bên trong một virus an toàn. Sau đó, virus an toàn đóng vai trò như một véc tơ để đưa protein của virus gây bệnh vào cơ thể. Protein này sẽ kích hoạt phản ứng miễn dịch. Vắc xin Ebola là điển hình của loại vắc xin vectơ virus.

Vắc xin sử dụng một phần của virus

Là những vắc xin chỉ sử dụng những phần rất cụ thể (các tiểu đơn vị) của virus mà hệ thống miễn dịch có thể nhận biết. Loại vắc xin này không chứa toàn bộ virus hoặc sử dụng virus an toàn làm trung gian chuyên chở (vectơ).