Tuỳ tiện truyền dịch cho trẻ: Hại nhiều hơn lợi

Thứ năm, 05/03/2009 - 08:26

(Dân trí) - Con chị Quỳnh (Ba La, Hà Đông) bị viêm phế quản phổi cấp, ho nhiều, nôn trớ liên tục, trong khi đó bé vẫn phải tiêm kháng sinh 2 mũi/ngày nên xọp cả người. Quá sốt ruột, chị nhờ luôn cô y tá đến tiêm truyền dịch cho con.

Viêm phổi truyền dịch rất nguy hiểm

Cả hai ngày liền, bé Tít con chị chẳng ăn được lấy thìa cháo, cốc sữa. Cứ động ăn là lại nôn trớ, vừa ti mẹ một bầu xong lại bị trớ ra ngay. Thấy con phải tiêm kháng sinh liều cao, ăn uống ít, người xọp đi trông thấy nên chị quyết định truyền dịch cho bé.

Đến ngày hôm sau, đưa con đi tái khám ở bệnh viện, chị “hớn hở” khoe với bác sĩ là nhờ được truyền một chai dịch, bé đỡ xọp hẳn. Không ngờ, bác sĩ mắng chị té tát, rồi cũng nhắc nhở luôn cả y tá đã truyền dịch khi không có chỉ định của bác sĩ. Nghe bác sĩ giải thích trẻ bị viêm phổi thường không được chỉ định truyền dịch vì rất nguy hiểm, chị bủn rủn cả người vì may mà bé nhà chị không có vấn đề gì.

Tuỳ tiện truyền dịch cho trẻ: Hại nhiều hơn lợi - 1

Chỉ được truyền dịch khi có chỉ định của bác sĩ, và nên được truyền tại cơ

sở y tế để được theo dõi kịp thời các biến chứng (Ảnh: H.Hải)

TS Nguyễn Tiến Dũng, trưởng khoa Nhi BV Bạch Mai khẳng định: "Việc truyền dịch bừa bãi khi không có chỉ định của thầy thuốc rất nguy hiểm, hại nhiều hơn lợi".

Như trong trường hợp của em bé này, rất may mắn là mới chỉ truyền được 1 chai dịch nên sự ảnh hưởng không mấy nặng nề. Nếu không sẽ vừa gây hại về bệnh lý, vừa rất phức tạp cho điều trị sau này.

“Viêm phổi thường không được truyền dịch. Thậm chí, bệnh nhân viêm phổi bị mất nước, bác sĩ vẫn khuyên uống nước bồi phụ hơn là truyền dịch. Chỉ trong trường hợp bắt buộc phải truyền, bác sĩ cần tính toán kỹ lượng truyền chứ không thể truyền dịch bừa bãi”, TS Dũng cảnh báo.

Thực tế, không riêng gì chị Quỳnh mà rất nhiều phụ huynh ngày càng lạm dụng truyền dịch. Nhiều người, con sốt cao, đi ngoài dù chưa có chỉ định truyền dịch, cũng… xin bác sĩ truyền cho yên tâm.

Tại một phòng khám nhi trên phố Nhuệ Giang, Hà Đông, phóng viên Dân trí từng chứng kiến phụ huynh một bé trai rất bụ bẫm, nhanh nhẹn “xin” bác sĩ truyền dịch cho con chị vì bé bị rối loạn tiêu hoá, đi ngoài 2 - 3 lần một ngày, lại kèm đầy bụng nên lười ăn uống. Nhưng bác sĩ đã kiên quyết, thể trạng con chị tốt, bé chỉ bị rối loạn nhẹ, chỉ cần uống men tiêu hoá và cho bé uống oserol theo nhu cầu là ổn, không cần truyền dịch.

Thất vọng bước ra cửa, chị bấm ngay điện thoại hỏi người bạn thân số điện thoại của y tá vẫn hay đến nhà tiêm, truyền cho con bạn để nhờ vả, quyết không thể để con mịnh bị sút cân nào vì đợt rối loạn tiêu hoá này.

Đắt, kém hiệu quả lại không an toàn

Các loại dịch truyền là dung dịch đường, muối và dung dịch tổng hợp chất điện giải như Glucose 5%, 10%, Lactate Ringer… hiện được bán rất phổ biến trên thị trường với giá chỉ khoảng trên 10.000 đồng/chai bao gồm cả bộ dây chuyền. Tại Hà Nội, việc đưa trẻ tới các phòng khám tư hoặc gọi y tá tới tận nhà truyền dịch cho trẻ đang rất phổ biến.

Như trường hợp của con chị Quỳnh, vì y tá đến tiêm cho con, chị nhờ truyền luôn nên cô y tá chỉ lấy tiền dịch truyền và dây truyền là 50.000đ, không lấy tiền công. Còn mức giá phổ biến hiện nay, là khoảng 100.000đ công tới truyền, chưa kể tiền dịch và dây truyền. Còn nếu gọi y tá vào ban đêm, số tiền tăng lên gấp 2 - 3 lần tuỳ quãng đường đi xa, gần.

TS Dũng khẳng định, dịch truyền chỉ phát huy tác dụng khi đúng chỉ định, đó là những trường hợp sốt quá cao, nôn quá nhiều gây mất nước, đi ngoài mất nước… TS Dũng đưa ra một so sánh dễ hiểu, với tỷ lệ 5g đường/100ml dung dịch thì việc truyền cho trẻ một chai Glucose 5% cũng chỉ tương đương với việc cho trẻ uống gần1 thìa cà phê đường. Tương tự như vậy, truyền một chai dung dịch muối 9% chỉ như uống một bát canh nhạt. Số chi phí bỏ ra từ đường, muối rất ít, mà bé vẫn hấp thụ tốt, thay vì truyền, bé cũng chỉ hấp thụ đến thế, chưa kể bé phải chịu đau khi lấy ven, còn có thể bị tác dụng phụ như sốc dịch và lây nhiễm bệnh nguy hiểm như viêm gan, HIV/AIDS do tiêm truyền.

Thậm chí, ngay cả khi truyền dịch đúng chỉ định, bệnh nhân vẫn có thể gặp một số nguy hiểm trong quá trình truyền: chỗ tiêm bị phù, đau sưng, viêm tĩnh mạch, rét run, mặt tái nhợt, vã mồ hôi, khó thở, đau ngực...

Vì thế, người dân không nên lạm dụng dịch truyền, bác sĩ cũng cần phải rất thận trọng khi chỉ định truyền dịch cho trẻ để phòng ngừa những biến chứng nguy hiểm không đáng xảy ra với người bệnh.

Hồng Hải