Phát phì vì... mỡ trắng

Mỡ trắng - “Chiếc túi cao su” siêu co giãn

Nghiên cứu cho thấy sự gia tăng quá mức khối lượng mỡ trắng trong cơ thể là “thủ phạm” chính gây nên thừa cân, béo phì.

Tế bào mỡ trắng là tế bào chứa một hạt mỡ lớn với 90-99% là axít béo và glycerol (triglyceride), kích thước một tế bào mỡ trắng dao động từ 25-200 micron. Trong cơ thể, tế bào mỡ trắng chiếm “áp đảo” với 93-97% tổng lượng mỡ cơ thể và vừa có thể gia tăng về số lượng, vừa có thể tăng về kích thước lên gấp 20 lần so với ban đầu.

Một người trung bình có tới 10 - 30 tỷ tế bào mỡ trắng, chúng được ví như vô số “chiếc túi cao su” có thể co giãn để hấp thụ và “giữ” đầy các hạt mỡ bên trong làm tăng sinh bất thường kích thước khối mỡ trắng. 

Mỡ trắng được tích tụ nhiều từ nguồn năng lượng dư thừa do thói quen lạm dụng thức ăn nhanh giàu năng lượng, ăn quá nhiều chất béo, ngọt... cùng với lối sống ít vận động…  Nguồn năng lượng dư thừa này được tích tụ quá mức dưới dạng mỡ trắng, đặc biệt tại vùng eo, bụng, đùi và lý giải tại sao một người có trọng lượng 50-70kg nhưng khi  “phát  phì” có thể lên tới hơn 100kg, thậm chí là 200-400kg..

Xem video về quá trình tích tụ mỡ trắng vùng bụng và nội tạng

Bởi thế, mỡ trắng được xác định là “thủ phạm” chính gây tình trạng thừa cân, béo phì cùng với đó là hàng loạt các rối loạn chuyển hóa glucid, protid, lipid, tình trạng đề kháng insuline, tình trạng viêm nội mạc...và hậu quả là làm tăng nguy cơ mắc các bệnh nguy hiểm như đái tháo đường, tăng huyết áp, tim mạch, gan nhiễm mỡ…

“Chặn đứng” mỡ trắng ở cấp độ tiền tế bào

Việc áp dụng các tiến bộ về công nghệ sinh học phân tử trong nghiên cứu về tế bào mỡ trắng đã giúp các nhà khoa học đã phát hiện ra sự hiện diện của thụ thể PPARγ là yếu tố quan trọng trực tiếp tác động đến việc hình thành và tích tụ mỡ của tế bào mỡ trắng. Khi thụ thể PPARγ hoạt động càng mạnh, tế bào mỡ trắng tạo nên nhiều hơn, làm tăng sự tích tụ mỡ; ngược lại nếu không có PPARγ thì không tạo thành tế bào mỡ trắng mới. Đồng thời, các nhà khoa học cũng phát hiện ra một loại protein có trên bề mặt của các giọt mỡ là Perilipin chính là tác nhân chính ngăn cản sự ly giải mỡ của men lipase.

Các kết quả nghiên cứu này đã chỉ ra phương pháp mới trong phòng ngừa và kiểm soát tình trạng thừa cân, béo phì , đó chính là cách thức tác động vào quá trình sinh trưởng và phát triển của mỡ trắng hay là giảm sự tích tụ và tăng ly giải mỡ trắng.

Từ kết quả trên, Trung tâm nghiên cứu InterHealth Nutraceuticals (Mỹ) đã tìm thấy các hoạt chất thiên nhiên từ Belaunja và Mangastin có tác dụng giảm tích tụ và tăng ly giải mỡ trắng mà không gây ảnh hưởng đến sức khoẻ.

Kết quả nghiên cứu lâm sàng về Belaunja và Mangastin mới đây đã được trường Đại học California - Davis Hoa Kỳ công bố cho thấy hiệu quả rõ rệt trong việc giảm cân nặng, giảm số đo vòng eo, vòng hông và chỉ số BMI sau 2 đến 8 tuần sử dụng và không gây ra các tác dụng phụ như: rối loạn tiêu hóa, mệt mỏi, mất nước, chán ăn hay ức chế thần kinh...

Nghiên cứu đã chỉ ra rằng chính hai hoạt chất sinh học 7-Hydroxy-Frullanolide trong Belaunja và Alpha-Mangostin trong Mangastin sẽ tác động cùng lúc, gây ức chế và làm giảm hoạt động của thụ thể PPARγ ngay trong quá trình biệt hóa nguyên bào sợi đầu dòng để ngăn không cho tế bào mỡ mới hình thành đồng thời ngăn cản sự tích tụ mỡ trắng.

Song song đó, 7-Hydroxy-Frullanolide và Alpha-Mangostin còn tác động giúp hạn chế biểu hiện của loại protein bảo vệ giọt mỡ là Perilipin, nhờ đó men lipase mới có thể tiếp cận giọt mỡ và “rút” mỡ ra khỏi tế bào. Đây là quá trình ly giải mỡ trắng và làm giảm kích thước tế bào mỡ trắng. Qua đó giúp giảm kích thước mô mỡ, đặc biệt ở các vùng tích tụ nhiều mỡ như eo, bụng, đùi...

Ngoài việc sử dụng hoạt chất Belaunja và Mangastin, người thừa cân, béo phì cần phải xây dựng chế độ dinh dưỡng hợp lý và tập luyện thể dục đều đặn. Đây chính là “3 nguyên tắc vàng” giúp giảm cân và kiểm soát cân nặng đạt hiệu quả cao nhất.

Th.s.BS Lê Thị Hải

Giám đốc Trung tâm Khám tư vấn Dinh Dưỡng,

Viện Dinh dưỡng Quốc Gia