Nhiễm độc chì: Mối nguy rình rập trẻ

Đây là kết quả khảo sát nồng độ chì trong sơn và thực trạng phơi nhiễm chì ở thợ sơn và trẻ em mầm non được thực hiện tại TP Hà Nội, TPHCM và tỉnh Bình Dương. Nhóm nghiên cứu đã lấy 40 mẫu sơn dung môi gồm 19 mẫu sơn trang trí, 18 mẫu sơn công nghiệp và 3 mẫu sơn chống ăn mòn. Đồng thời cũng tìm hiểu nồng độ chì máu của 60 người (thợ sơn, công nhân công ty sơn) và 48 trẻ mẫu giáo khu vực phía Nam.

Nghiên cứu diễn ra từ tháng 5/2020 đến tháng 1/2021, do Trung tâm Nghiên cứu Giới, Gia đình và Môi trường trong Phát triển phối hợp với Khoa Sức khỏe môi trường và cộng đồng, Viện Sức khỏe nghề nghiệp và môi trường với sự hỗ trợ kỹ thuật của Mạng lưới loại bỏ chất gây ô nhiễm quốc tế.

Kết quả, 39% mẫu sơn công nghiệp có hàm lượng chì cho kết quả lớn hơn 600 ppm (vượt quy chuẩn kỹ thuật quốc gia của Việt Nam về giới hạn hàm lượng chì trong sơn). Đặc biệt, có 3 mẫu sơn công nghiệp màu vàng chứa hàm lượng chì lớn hơn 10.000 ppm. 

100% mẫu sơn trang trí đều chứa hàm lượng chì dưới 600 ppm. Hàm lượng chì cao nhất là 29,3 ppm, thấp nhất là <0,2 ppm. Cả 3 mẫu sơn chống ăn mòn đều chứa hàm lượng chì dưới 600 ppm, dao động từ <0,2 ppm đến 0,85 ppm.

Ngoài ra, nồng độ chì máu trung bình của các đối tượng nghiên cứu là 4,52 μg/dL, thấp nhất là 1,29 và cao nhất là 20,72 I/dL. Nồng độ chì máu trung bình của trẻ em là 5,27 μg/dL, ở thợ sơn là 3,9 μg/dL.

ThS. Thân Nguyễn Phương Hải, cán bộ Trung tâm Nghiên cứu Giới, Gia đình và Môi trường trong Phát triển, thành viên nhóm nghiên cứu cho biết nồng độ chì máu trung bình (BLL) của thợ sơn nằm trong tiêu chuẩn Việt Nam (10 μg/dL) và giá trị tham chiếu của CDC Mỹ (5 μg/dL). Tuy nhiên, gần một nửa trẻ em mẫu giáo có nồng độ chì máu cao hơn so với giá trị tham chiếu của CDC Mỹ (5 μg/dL). Một trẻ có nồng độ chì máu 20,72 μg/dL do đã sử dụng thuốc cam - một loại thuốc bột truyền thống sử dụng cho trẻ em và là nguồn phơi nhiễm chì phổ biến ở trẻ em ở Việt Nam.

Nhóm nghiên cứu cho rằng kết quả này cho thấy rằng công nghệ sản xuất sơn không chì có tồn tại ở Việt Nam. Tuy nhiên, vẫn có những loại sơn có hàm lượng chì vượt rất nhiều lần tiêu chuẩn cho phép, cho thấy sự cần thiết phải đảm bảo việc tuân thủ giới hạn quy định 600 ppm của tất cả các nhà sản xuất sơn trong thời gian sắp tới.

Thống kê tại Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) cho thấy nhiễm độc chì hiện nay ở Việt Nam còn xảy ra nhiều. Có bệnh nhân đến viện được phát hiện, có bệnh nhân còn đang ở ngoài cộng đồng. Có rất nhiều nguyên nhân có thể dẫn đến tình trạng ngộ độc chì như khai khoáng quặng chứa chì, tái chế chì từ ắc quy, sử dụng thuốc y học cổ truyền có chứa chì đặc biệt là chứa hồng đơn… Ngoài ra, sơn chứa chì cũng là một vấn đề cần quan tâm.

Ở nồng độ thấp, chì ảnh hưởng đến sự phát triển trí tuệ như giảm chỉ số thông minh (IQ), giảm khả năng chú ý, chậm nói, thay đổi hành vi, kết quả học tập giảm sút. Mức chì máu thấp nhất là 2μg/dL đã gây ảnh hưởng đến sự phát triển của hệ thần kinh trẻ em. Trẻ em bị nhiễm độc chì có thể bị giảm thính lực. Ngưỡng nghe của những em có mức chì máu là 20μg/dl tăng 10 - 20% so với những em có mức chì máu là 4 μg/dl.

Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), chì là một trong 10 kim loại nặng cần được quan tâm nhất đối với sức khỏe con người, đặc biệt là trẻ em. Mỗi năm thế giới ghi nhận thêm mới khoảng 600.000 trẻ em bị ảnh hưởng trí tuệ và 143.000 trường hợp tử vong do tiếp xúc chì, đặc biệt ở các nước đang phát triển.

Nhiễm độc chì có thể gây các tổn thương đa dạng và phức tạp lên hầu hết các cơ quan và hệ cơ quan trong cơ thể như: cơ quan tạo máu, tim mạch, xương khớp, thận tiết niệu, trí tuệ. Trẻ em có nguy cơ nhiễm độc chì từ nhiều nguồn khác nhau như sơn pha chì, đồ chơi, hoạt động khai khoáng, tái chế ắc quy, ô nhiễm môi trường...