Lãng phí trong mua sắm thiết bị y tế: Thiết bị hàng tỷ đồng mua về... cất kho

Kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XIV đã chính thức khai mạc tại Hà Nội từ ngày 22/5. Trong kỳ họp này, Kiểm toán Nhà nước đã tổng hợp kết quả báo cáo Quốc hội các nội dung về quyết toán Ngân sách Nhà nước năm 2015 trên nhiều lĩnh vực.

Về chuyên đề công tác đầu tư, mua sắm, quản lý và sử dụng trang thiết bị y tế (TTBYT) năm 2015, Kiểm toán Nhà nước đã phát hiện nhiều sai phạm.

Cụ thể, theo Kiểm toán Nhà nước, Bộ Y tế cũng như hầu hết các địa phương được kiểm toán chưa xây dựng kế hoạch trung hạn và kế hoạch dài hạn về đầu tư mua sắm TTBYT để làm căn cứ xác định nhu cầu mua sắm trang thiết bị hàng năm.

Về công tác đấu thầu, chưa ban hành các văn bản quy định cụ thể về đấu thầu TTBYT, đặc biệt là công tác xây dựng, phê duyệt kế hoạch đấu thầu mua sắm hóa chất, vật tư tiêu hao còn nhiều bất cập như: Chưa phân nhóm vật tư, hóa chất theo chủng loại, tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp với loại dịch vụ y tế; chưa xây dựng bộ dữ liệu giá trúng thầu của các mặt hàng hóa chất, vật tư tiêu hao trong cả nước để cung cấp cho các cơ sở y tế căn cứ xây dựng giá kế hoạch.

Vật tư, hoá chất: Mỗi nơi một giá

Đáng lưu ý, Kiểm toán Nhà nước phát hiện, việc phê duyệt giá kế hoạch giữa các bệnh viện hầu hết là khác nhau cho một loại vật tư, hóa chất của cùng một nhà cung cấp và có sự chênh lệch rất lớn giữa giá được phê duyệt cao nhất và thấp nhất. Trong đó, một số vật tư có loại gấp 6,7 lần như 1 cái kim cánh bướm tại Bệnh viện Việt Đức 1.090 đồng thì ở Bệnh viện Chợ Rẫy 7.350 đồng; có loại gấp 4,8 lần như 1 dây truyền huyết thanh tại Bệnh viện Bạch Mai 3.675 đồng nhưng Bệnh viên Hữu Nghị Việt Đức lên tới 18.000 đồng.

Hóa chất có loại gấp 5,8 lần giữa các bệnh viện như 1 hộp Series Retic Pak reagen kit, 1x380ml+1.900ml tại Viện Huyết học Truyền máu TƯ 16,718.000 đồng thì tại Bệnh viện Thống nhất 2.874.375 đồng; gấp 3,1 lần (1 hộp Cleaning Solution (Clean A), 1x500ml tại Bệnh viện Chợ Rẫy 1.597.000 đồng, Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức 5.067.000 đồng); gấp 3 lần (1 thùng Diff Timepac, 2x2075ml tại Viện Huyết học Truyền máu TƯ 42.607.000 đồng, Bệnh viện Chợ Rẫy 14.163.950 đồng).

Theo Kiểm toán Nhà nước, việc xây dựng giá kế hoạch mua sắm căn cứ theo chứng thư thẩm định giá đối với những mặt hàng không cần phải thẩm định giá và không xem xét đến trường hợp một số nhà thầu báo giá thấp hơn giá thẩm định tại tỉnh Gia Lai, Đắk Nông, Kon Tum. Cá biệt, qua kiểm toán phát hiện gói thầu gây thiệt hại 10,77 tỷ đồng, KTNN đã kiến nghị thu hồi về NSNN.

Thiết bị chưa sử dụng đã hư hỏng

Về quản lý, sử dụng TTBYT là tài sản cố định, qua kiểm toán tại Bộ Y tế cho thấy một số đơn vị sử dụng TTBYT kém hiệu quả do xác định nhu cầu mua sắm chưa phù hợp với điều kiện cơ sở hạ tầng và nguồn nhân lực tại: Bệnh viện Lão khoa TW, Bệnh viện Răng Hàm Mặt TW TPHCM, Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức, Bệnh viện Mắt TW, Bệnh viện Tai Mũi Họng TW, Bệnh viện Da liễu TW.

Ngoài ra, theo Kiểm toán Nhà nước, một số đơn vị có thiết bị chưa hết thời gian tính hao mòn nhưng đã bị hỏng, không sử dụng được. Ví dụ được kể tới như: tại Bệnh viện Đa khoa TW Thái Nguyên, máy theo dõi trẻ em S510 Colin, máy đo độ tập trung tuyến giáp, máy X Quang Tăng sáng Siemens, máy theo dõi nhi khoa; Bệnh viện RHM TW Hà Nội có nồi hấp tiệt trùng; Bệnh viện Nhiệt đới TW có hệ thống tagMan PCR-Roche, hệ thống máy chụp XQ cao tần, hệ thống XQ kỹ thuật số Konica... Tình trạng này còn diễn ra tại Bệnh viện C Đà Nẵng; Bệnh viện Da liễu TW.

Từ kết quả kiểm toán 11 tỉnh, thành phố cho thấy, 1.225 trang thiết bị hỏng hoặc hiệu quả sử dụng thấp với nguyên giá 371,836 tỷ đồng đồng; nhiều thiết bị được đầu tư mới nhưng chưa đưa vào sử dụng hoặc mới đưa vào sử dụng đã hỏng. Trong đó, trang thiết bị hỏng không khắc phục được 649 thiết bị (68,554 tỷ đồng); hỏng chưa được sửa chữa 120 thiết bị (151,763 tỷ đồng); chưa hoặc ít sử dụng 456 thiết bị (151,519 tỷ đồng).

Thiết bị hàng tỷ đồng mua về... cất kho

Kiểm toán Nhà nước cũng cho rằng, Bộ Y tế chưa có hướng dẫn, quy định đối với hoạt động liên doanh, liên kết theo hình thức đặt máy bán hóa chất xét nghiệm chỉ để bán hóa chất nên trong công tác quản lý còn nhiều bất cập.

Tại thành phố Hải Phòng, Trung tâm Y tế (TTYT) dự phòng có 2 thiết bị (Lò nung, Tủ hút an toàn hoá học) được dự án ADB thuộc Cục Y tế Dự phòng cấp năm 2011 đến thời điểm kiểm toán vẫn để trong phòng làm việc, sử dụng làm Tủ đựng tài liệu; Hay tại Cần Thơ, BVĐK quận Thốt Nốt có 1 Máy phân tích huyết học tự động Model MS9-3s bàn giao tháng 12/2014; BVĐK Cần thơ có 1 máy X-Quang đo loãng xương từ nguồn dự án ODA, bàn giao năm 2009 đều đã lỗi, hỏng từ khi đưa vào sử dụng, hiện đang tồn kho;

Tại tỉnh Bình Dương có 34 thiết bị của TTYT thị xã Bến Cát, Thuận An được cấp từ những năm 2010 mới 100% nhưng chưa được sử dụng do không phù hợp hoặc không có nhu cầu; An Giang, 133 thiết bị tại 9 TTYT chưa đưa vào sử dụng từ nguồn đầu tư mua sắm của dự án xây dựng TTYT huyện và dự án do Bộ Y tế cấp phát; Kon Tum, lò đốt rác thải y tế của Bệnh viện Đa khoa tỉnh 3.157 triệu đồng không hoạt động được do công nghệ lò đốt không đảm bảo các điều kiện về môi trường…

Hay tại Đắk Nông, Sở Y tế có 2 kính hiển vi 2 mắt hiệu Olympus CX22LED nằm trong bộ dụng cụ, thiết bị phục vụ nuôi cấy, soi và phân lập vi khuẩn, 1 máy phân tích sinh hóa tự động 35 thông số hiệu Global 240 giá mua 850 triệu đồng chưa sử dụng từ khi nhận bàn giao, vẫn đang để trong kho; Tỉnh Gia Lai, một số trang thiết bị được cấp về nhưng thực tế Bệnh viện không có nhu cầu sử dụng nên phải trả lại Sở Y tế (Bệnh viện Lao và Bệnh phổi).

Phương Dung