Lần đầu tiên Việt Nam thực hiện “chia” 1 lá gan hiến để ghép cho hai người

1 người hiến tạng, 5 người bệnh được cứu sống

Ngày 15/3, GS.TS Trần Bình Giang, Giám đốc Bệnh viện Việt Đức vui mừng thông báo thành công hai ca ghép gan rất đặc biệt, lần đầu tiên được thực hiện tại bệnh viện.

Từ lá gan của một người cho chết não là nam thanh niên 30 tuổi, các bác sĩ đã “chia” gan cứu hai người bệnh.

Đó là trường hợp bệnh nhi 8 tuổi bị suy gan – hôn mê gan do xơ gan mất bù/ bệnh nhân bị rối loạn chuyển hoá đồng (Wilson) và teo đường mật bẩm sinh. Bé mắc cả hai bệnh lý hiếm, nếu không ghép gan cấp cứu sẽ không còn cơ hội sống.

Bệnh nhân còn lại là nam giới 49 tuổi bị ung thư gan trên nền gan xơ. Không được ghép gan, cuộc sống của bệnh nhân cũng tính từng ngày.

Ca phẫu thuật cho bệnh nhân được thực hiện từ 7h30’ ngày 9/3. Sau 16 tiếng phẫu thuật, các kíp mổ tại BV Việt Đức đã cùng lúc thực hiện những cuộc đại phẫu lấy đa tạng để ghép cho 05 bệnh nhân: 01 bệnh nhân ghép tim, 2 bệnh nhân ghép gan và 2 bệnh nhân ghép thận, ngoài ra còn lấy các đoạn mạch máu để gửi vào Ngân hàng mô bảo quản để ghép cho các bệnh nhân khác.

Hiện tại hậu phẫu ngày 6 sau ghép, tất cả các bệnh nhân đều hồi phục, 2 bệnh nhân ghép gan đã tự thở, tỉnh táo, các chức năng của gan mới đã hoạt động tốt và hoà hợp với người nhận.

"Chia" gan cứu hai người bệnh

“Ca ghép gan cho hai bệnh nhân là vô cùng đặc biệt. Từ nguồn cho là một lá gan, trước đây các bác sĩ chỉ có thể thực hiện ghép gan cứu sống một người bệnh. Nay cơ hội đã mở ra, từ một lá gan cho, sẽ có hai người (một người lớn, một trẻ nhỏ) có cơ hội sống”, GS Giang nói.

Giám đốc BV Việt Đức thông tin, trên thế giới, năm 1988 ca chia gan để ghép cho 2 bệnh nhân được thực hiện. Kỹ thuật chia gan để ghép thời kỳ đầu chủ yếu chia trên bàn rửa cho 2 bệnh nhân nhận là người lớn. Về sau khi kỹ thuật ghép gan người hiến sống ra đời, kỹ thuật chia gan để ghép hiện tại được thống nhất là chia gan làm 2 phần theo tỷ lệ dành cho một bệnh nhân trẻ em và một bệnh nhân người lớn. Đặc biệt, việc chia gan phải thực hiện ngay trong lúc tim đang đập.

Tuy nhiên kỹ thuật này rất khó thực hiện với các lý do: không nắm được giải phẫu của gan người hiến trước khi chia; cùng lúc phải thực hiện kỹ thuật ghép gan cho 2 bệnh nhân, đòi hỏi mỗi trung tâm y tế phải có 3 kíp kỹ thuật có thể ghép được gan và thực hiện trong điều kiện cấp cứu (chuẩn bị người cho, 2 người nhận, kỹ thuật mổ, gây mê hồi sức....).

Chính vì vậy kỹ thuật chia gan để ghép hiện nay chưa phổ biến trên thế giới. Theo tổng kết đến năm 2016, tại USA là quốc gia ghép gan nhiều nhất thế giới thì số ca chia gan chỉ chiếm 1% (1% của 37333 ca ghép gan = 373 SLT); còn tại châu Âu thì tỷ lệ này là 6%. Một số trung tâm không tiến hành kỹ thuật chia gan do kỹ thuật phức tạp.

Tại BV Việt Đức, lực lượng đã được huy động tối đa của tất cả các chuyên khoa của bệnh viện, “căng sức” để cùng một lúc thực hiện 6 ca phẫu thuật lấy tạng, ghép tạng cho người bệnh”, GS Giang chia sẻ.

BS Nguyễn Phạm Anh Hoa, Trưởng khoa Gan mật Bệnh viện Nhi Trung ương cho rằng, việc chia gan ghép mở ra con đường sống rộng hơn cho bệnh nhi bị bệnh hiểm nghèo, đặc biệt bệnh nhi teo đường mật bẩm sinh.

Bởi trước kia, với những bệnh nhi này, nguồn gan cho chủ yếu là người cho sống từ người thân trong gia đình. Việc một gia đình có hai người phản lên bàn mổ (người hiến và người ghép) là một gánh nặng tâm lý rất lớn cho gia đình. Vì thế, tại khoa Gan Mật BV Nhi Trung ương mỗi năm có khoảng 20 cháu không chờ đợi được cơ hội ghép gan.

Nay từ một nguồn gan hiến từ người cho chết não, vốn chỉ ghép cho một người lại được chia một phần để ghép cho trẻ em, là một cơ hội rất lớn cho các bé.

Tại BV Việt Đức ca ghép gan cho người lớn đầu tiên tại Việt Nam được thực hiện thành công năm 2007. Đến năm 2010 bệnh viện đã thực hiện thành công ca ghép gan từ người cho chết não (đầu tiên tại Việt Nam).

Hiện tại bệnh viện đã chủ động trong hầu hết các kỹ thuật ghép gan: ghép toàn bộ từ người cho chết não, ghép gan bán phần từ người cho sống, giảm thể tích gan từ người cho chết não để ghép. Số lượng ca ghép gan của bệnh viện Việt Đức là 62 trường hợp, chiếm >50% toàn bộ số ghép gan cả nước.

Theo các chuyên gia, khó khăn lớn nhất của ghép gan là sự khan hiếm của nguồn tạng, do vậy số lượng gan ghép chỉ thoả mãn khoảng 10-15% nhu cầu. Chính vì vậy Bệnh viện đã chủ trương tăng tối đa khả năng ghép gan cho bệnh nhân, trong đó giao cho Trung tâm ghép tạng nghiên cứu triển khai kỹ thuật chia gan để ghép.

Hồng Hải