Làm gì khi tinh hoàn ẩn?

Ẩn tinh hoàn là bất thường bẩm sinh phổ biến ở hệ sinh dục của trẻ em. Bệnh biểu hiện với “Bìu xẹp” lệch nếu ẩn tinh hoàn 1 bên hoặc xẹp hoàn toàn nếu ẩn tinh hoàn cả 2 bên.

Trong vòng khoảng 6 tháng sau sinh, tinh hoàn vẫn có thể tiếp tục quá trình di chuyển và xuống đến đúng vị trí trong bìu. Tuy nhiên, khả năng 1 tinh hoàn tự di chuyển xuống bìu vào vị trí bình thường không nhiều. Nếu sau 6 tháng tuổi mà tinh hoàn chưa xuống bìu, trẻ cần phải được điều trị. Nếu không, sự phát triển của tinh hoàn sẽ bị giới hạn, về lâu về dài có thể ảnh hưởng đến khả năng sinh sản, dễ sảy ra biến chứng soắn tinh hoàn thậm chí tinh hoàn có thể bị ung thư.

Biển hiện gợi ý là dấu hiệu bìu xẹp, không sờ thấy tinh hoàn trong bìu. Cần khám khi trẻ thực sự thư giãn, các cơ thả lỏng. Dùng lòng bàn tay vuốt từ vùng mu xuống bìu có thể cảm thấy tinh hoàn nổi gờ lên. Nếu có lúc tinh hoàn sờ thấy ở bìu, có lúc lại di động lên vùng bẹn, trường hợp này gọi là “Tinh hoàn lò so” (Le testicule oscillant).

Siêu âm có giá trị xác định chẩn đoán và đánh giá chính xác vị trí, khích thước và những bất thương phối hợp của tinh hoàn.

Nếu không được điều trị, trẻ có thể bị biến chứng soắn tinh hoàn (Torsion du testicule) khi vào lứa tuổi dậy thì. Bệnh biểu hiện với đau dữ dội, đột ngột ở bìu. Vùng bìu bẹn xưng to, sờ rất đau, có thể chuyển màu tím đen. Đây là 1 cấp cứu tối khẩn cấp, nếu mổ muộn sau 06 giờ tính từ cơn đau đầu tiên thì khả năng phải cắt tinh hoàn bị hoại tử do soắn là rất cao.

Do đó, với tất cả những trẻ đã quá 6 tháng tuổi mà không sờ thấy tinh hoàn ở bìu đều cần phải được khám và điều trị. Mổ hạ tinh hoàn là phương pháp điều trị cơ bản và hiệu quả nhất. Phẫu thuật này là rất cần thiết vì cấu tạo đặc biệt, bìu luôn được giữ ở nhiệt độ thấp hơn nhiệt độ cơ thể 1 độ C. Nếu tinh hoàn ở cao chưa xuống bìu sẽ phải ở trong môi trường có nhiệt độ cao không thuận lợi cho sự phát triển của tinh hoàn và ảnh hưởng xấu cho khả năng sinh ra tinh trùng, là nguyên nhân của vô sinh. Tinh hoàn chưa xuống bìu có tỷ lệ ung thư hóa cao hơn nhiều so với tinh hoàn ở vị trí binh thường trong bìu. Tinh hoàn ở trên cao dễ có biến chứng soắn tinh hoàn và dễ bị tổn thương khi có chấn thương do tác động trực tiếp ép tinh hoàn lên xương mu.

Trong trường hợp cần thiết bác sĩ sẽ cho sử dụng thuốc nội tiết có tác dụng giúp tinh hoàn di chuyển xuống bìu. Tuy nhiên thuốc nội tiết có những tác dụng không mong muốn khó kiểm soát. Việc sử dụng thuốc nội tiết trong điều trị ẩn tinh hoàn phải được bác sĩ chuyên khoa xem xét theo từng trường hợp cụ thể và theo dõi sát.

BS Lê Sĩ Trung

Hội Tiết niệu Thận học Việt Nam