Hỗ trợ người HIV trong đại dịch Covid-19: Những chuyện chưa từng kể

Những "người vận chuyển" thông chốt hỗ trợ bệnh nhân

"Tôi gọi giai đoạn bùng dịch Covid-19 ở phía Nam (từ tháng 4-7/2021) là giai đoạn khủng khiếp, không chỉ với người dân Bình Dương, mà với cộng đồng người sống chung HIV thì càng đối mặt với nhiều khó khăn.

Họ không chỉ đối diện với nguy cơ dịch bệnh có thể cướp đi sinh mạng, mà còn mang gánh nặng tinh thần, đối diện với khó khăn về vật chất, cũng như việc tiếp cận thuốc điều trị muôn phần khó khăn", Đào Minh Tín, trưởng Nhóm Tư vấn và hỗ trợ cộng đồng Bình Dương (CAB Bình Dương) chia sẻ.

Tín cho biết, trong giai đoạn này, nhiều người có HIV phải thực hiện phong tỏa tại nơi ở, nơi làm việc.... Để giúp họ tiếp tục được điều trị thuốc ARV (thuốc điều trị HIV), Tín và các thành viên trong nhóm CAB Bình Dương trở thành những "người vận chuyển" đặc biệt.

"Để mang được thuốc điều trị đến cho mọi người, chúng tôi phải vượt qua rất nhiều khó khăn không thể tránh khỏi bởi dịch bệnh", Tín bắt đầu câu chuyện.

Tín kể, dù được cấp giấy thông hành đi lại, nhưng đến các trạm kiểm dịch phải đảm bảo chống dịch, phải qua các khâu khử khuẩn, vận chuyển, rồi khi thuốc đến được thì lại gặp khu vực phong tỏa; doanh nghiệp thực hiện 3 tại chỗ, mọi nguồn hàng đưa vào lại phải kiểm soát, khử khuẩn...

"Nên có những người bị trễ thuốc 1 tuần, 10 ngày, thậm chí cả tháng, nhưng vẫn còn quá may mắn khi được tiếp cận thuốc", Tín cho biết.

Chàng trai trẻ này chia sẻ những "chiêu" để thuốc đến tay người bệnh có "1 không 2" trong giai đoạn phong tỏa: nhét qua hàng rào, gốc cột điện, thậm chí cuộn thuốc vào túi bóng, giấy để... ném qua tường. 

"Chúng tôi vượt qua được tất cả những khó khăn, lao ra đường để đem thuốc đến cho người bệnh cần hỗ trợ. Chúng tôi biết, người bệnh đang cần thuốc như thế nào, hiểu được những khó khăn chồng chất họ phải đối mặt trong đại dịch.

Họ không chỉ phải đối mặt với Covid-19, mà còn đối mặt nguy cơ bệnh nặng lên khi không tiếp cận thuốc điều trị. Có những người không tiếp cận được thuốc sau đợt Covid-19 xét nghiệm tải lượng virus tăng vọt là mối nguy cơ lớn cho người bệnh cũng như cộng đồng", Tín nói.

Rất may mắn, nhóm CAB được CDC Bình Dương hỗ trợ tối đa, cấp thẻ đi lại, tiêm vaccine sớm để các thành viên có thể hỗ trợ được cộng đồng có HIV trên địa bàn.

"Đến giờ, tôi thấy mừng nhất là dù luôn di chuyển trong khi dịch Covid-19 phức tạp, tất cả thành viên trong nhóm không ai bị mắc Covid-19 trong giai đoạn đỉnh điểm đó. Về sau, khi dịch được kiểm soát, dần thoái lui, các thành viên mới dần mắc bệnh", Tín nhớ lại.

Xin gia đình người có HIV đừng từ bỏ họ!

Đàm Huy Hoàng, trưởng nhóm CAB Thái Nguyên lại chia sẻ những cảm xúc khi anh là "cầu nối" giữa người có HIV với chính bố mẹ họ, với cộng đồng.

Đó là trường hợp một bạn trai 18 tuổi (ở huyện Đình Hóa, Thái Nguyên) vừa đỗ đại học. Khi có HIV, bạn đã giấu bố mẹ. Nhưng một lần tình cờ, người mẹ phát hiện con uống thuốc nên bà đã lén xem tên thuốc, đi hỏi han và sốc, hoảng loạn khi biết con mình có HIV.

Trong khi người mẹ đau khổ, dằn vặt, chỉ biết khóc, thì người bố không kiềm được cơn giận dữ đã đánh đập, từ con, đuổi con ra khỏi nhà vì ảnh hưởng đến thanh danh gia đình, dòng họ.

18 tuổi, một mình chàng trai trẻ thu mình trong phòng trọ chật hẹp mà không có bất kỳ sự hỗ trợ nào. 

"Khi tiếp cận bạn trẻ này, em đã sang nhà trọ ở cùng, như một người anh, vừa cơm nước, vừa tiếp cận trò chuyện để bạn ổn định tâm lý. Rồi em tiếp cận mẹ của bạn, bắt đầu từ những tin nhắn không có hồi âm, rồi cô đã đồng ý hẹn gặp", Hoàng chia sẻ.

Hoàng cho biết, cậu đã nói với mẹ chàng trai kia những ấm ức, tủi hờn khi bị gia đình từ bỏ, bị đuổi ra khỏi nhà, nhiều lần nghĩ đến cái chết. Nhưng quan trọng nhất, cậu đã cung cấp cho người mẹ những kiến thức về HIV, về thuốc điều trị, để người mẹ hiểu căn bệnh này không có nghĩa là chấm hết. Người bệnh vẫn khỏe mạnh khi được điều trị, vẫn làm việc, sinh hoạt bình thường, giảm nguy cơ lây nhiễm bởi được điều trị ARV...

Mất cả tháng trời, cuối cùng người mẹ cũng đã mở lòng, dang tay ôm lấy cậu con trai nức nở khóc khi nhìn thấy mẹ. Rồi người mẹ ấy lại là cầu nối để người bố nguôi giận, cho con trở về nhà.

Hoàng cũng khi sẻ, khó khăn nhất khi tiếp cận các bệnh nhân có HIV, người trong cộng đồng nam quan hệ tình dục đồng giới (MSM) để cung cấp cho họ những kiến thức phòng bệnh. "Muốn tiếp cận những bạn trẻ rất kín tiếng, e dè vì sợ kỳ thị này, bọn mình thực sự phải là những người bạn, chân thành hỗ trợ, lắng nghe những sẻ chia để họ tin tưởng, nói lên những khó khăn của bản thân...

Hai chàng trai trẻ chia sẻ, hiện giờ, gia đình, người thân đều ủng hộ công việc của họ. Nhưng khi mới bắt đầu, họ phải vượt qua định kiến của gia đình, rồi trở thành những tuyên truyền viên để mọi người xung quanh không kỳ thị người có HIV, trong bối cảnh số mắc mới HIV ở nước ta vẫn duy trì ở mức cao.

Theo TS Nguyễn Thị Minh Tâm - Trưởng phòng dự phòng lây nhiễm HIV, Cục Phòng chống HIV/AIDS, trong 2 năm 2020, 2021, mỗi năm cả nước phát hiện thêm 13.000 trường hợp mắc mới HIV. 5 năm liên tiếp trước đó, con số này chỉ là 11.000 trường hợp mỗi năm.

Đến nay, trên toàn quốc ước tính có tổng số 230.000 người nhiễm HIV, trong đó có 213.800 trường hợp báo cáo còn sống, số ca tử vong lũy tích: 110.990 ca.

Vì thế, Việt Nam vẫn đang nỗ lực trong công cuộc phòng chống HIV/AIDS, trong đó việc triển khai các nhóm cộng đồng (CAB) giúp hỗ trợ người có HIV, lấy tiêu chí lấy khách hàng làm trung tâm, từng bước giảm, loại bỏ kỳ thị liên quan đến HIV - một cấu phần trọng tâm của mô hình CAB và giám sát cộng đồng sẽ giúp Việt Nam đạt được chặng đường cuối cùng trong việc kiểm soát dịch.

Nhóm CAB, bao gồm những bạn tình nguyện viên tham gia, là cầu nối chính thức giữa cộng đồng đích (khách hàng nhận dịch vụ chương trình phòng, chống HIV/AIDS) và hệ thống y tế để tăng cường "tiếng nói", sự tham gia của cộng đồng thông qua nhiều hình thức trong các dịch vụ liên quan đến phòng, chống HIV/AIDS.

TS Tâm thông tin thêm, trong thời gian cao điểm xảy ra dịch Covid-19 tại Việt Nam, CAB đóng một vai trò quan trọng trong quá trình làm giảm bớt sự gián đoạn hệ thống y tế khi các thành viên của nhóm đã kết nối đảm bảo việc điều trị liên tục đối với điều trị bằng thuốc kháng virus (ARV) và điều trị dự phòng trước phơi nhiễm với HIV (PrEP) thông qua điều hướng, chuyển tuyến và phân phối thuốc tại nhà trong thời gian phong tỏa do Covid-19.

Nhóm tiếp tục thúc đẩy mức độ bao phủ và tính liên tục của việc sử dụng bảo hiểm y tế trong thời gian thiếu hụt nguồn cung cấp thuốc ARV, các vấn đề liên quan đến chuyển tiếp bảo hiểm y tế.