Hệ lụy nguy hiểm cho gan vì bia rượu, thực phẩm bẩn

“Bỗng dưng” men gan tăng?

Báo cáo của Hiệp hội Bia rượu - Nước giải khát cho thấy, trong năm 2015, Việt Nam tiêu thụ 3,4 tỷ lít bia, 70 triệu lít rượu, tăng gần 41% so với 2010. Thói quen này gây hại gan hàng đầu khi có tới 90% người thường xuyên uống rượu, bia bị gan nhiễm mỡ, 20-40% bị viêm gan, 10-25% bị xơ gan.

Theo BS chuyên khoa 2 Nguyễn Thanh Xuân, Trưởng Khoa Nghiên cứu và Điều trị viêm gan (BV Chợ Rẫy), có nhiều nguyên nhân khiến tế bào gan tổn thương như nhiễm khuẩn, nhiễm vi rút, gan bị tấn công bởi các yếu tố độc hại, nhất là ở người thường xuyên dùng bia rượu, thuốc chữa bệnh, người có nguy cơ ăn phải thực phẩm bẩn... Đặc biệt với bia rượu, chất cồn trong bia rượu có tác hại làm gián đoạn quá trình oxy hóa axít béo, gây gan nhiễm mỡ, đồng thời thúc đẩy chuyển dịch các độc tố, vi khuẩn từ ruột vào gan, khiến gan quá tải, bị nhiễm độc, làm hoại tử tế bào gan trên diện rộng, từ đó làm tăng men gan.

Y học chỉ rõ, gan có nhiều loại men (enzyme) khác nhau, nhiệm vụ của chúng là để xúc tác các phản ứng chuyển hóa. Khi các tế bào gan bị chết hay hư hoại nhiều sẽ phóng thích các men này vào máu, gây tăng men gan. Do đó, tăng men gan được xem là dấu hiệu cho thấy các tế bào gan đang bị thương tổn.

Chớ hạ men gan cấp tốc

Do lo sợ hậu quả, nhiều người vội vàng, tự ý dùng các thuốc, sản phẩm mát gan, hạ men gan cấp tốc có thể gây hại thêm cho gan. Nhiều báo cáo từ Mỹ và Thụy Điển cho thấy, phản ứng do tùy tiện dùng thuốc dẫn đến 17% trường hợp suy gan cấp. Hơn 900 sản phẩm thuốc, độc chất đã được ghi nhận gây tổn thương gan hạ men gan cấp tốc.

Nguy hiểm hơn, nhiều trường hợp men gan hạ nhưng không đồng nghĩa bệnh gan đã khỏi. Chẳng hạn, viêm gan trên bệnh nhân có hội chứng urê huyết cao, men gan giảm là do được chuyển hóa nhanh chứ không hẳn gan đã được hồi phục, hoặc do lọc máu liên tục nên men gan được thải hết ra ngoài trong khi tế bào gan vẫn bị hủy hoại nặng nề… Đặc biệt, trường hợp cảnh báo là xét nghiệm thấy men gan hạ nhưng thực tế gan đã bị hư hoại nghiêm trọng, đến mức không còn tế bào gan khỏe mạnh để bị hủy hoại nên không phóng thích men gan vào máu. Tình trạng này có thể coi là hạ men gan “ảo” khiến người bệnh chủ quan, không điều trị tích cực làm bệnh tăng nặng.

Điều trị tăng men gan từ gốc

Cơ chế bệnh sinh khiến tế bào gan hư hoại nhiều từ đó làm tăng men gan rất phức tạp, và một trong những mắt xích quan trọng được y học thế giới gần đây phát hiện chính là sự hoạt động quá mức của tế bào Kupffer trong gan.

Ở cấp độ sinh học phân tử, các chuyên gia thế giới chỉ rõ, khi tế bào Kupffer trực tiếp hoặc gián tiếp bị kích hoạt quá mức bởi các yếu tố độc hại từ bia rượu, thực phẩm bẩn sẽ sản sinh các chất gây viêm như TNF-α, TGF-β, Interleukin… gây hủy hoại tế bào gan, dẫn đến suy gan, viêm gan, làm tăng men gan. Như vậy, giải pháp ngăn chặn men gan tăng từ gốc chính là chủ động kiểm soát tế bào Kupffer, từ đó tạo điều kiện phục hồi các tế bào gan hư tổn.

Ứng dụng thành tựu công nghệ sinh học phân tử, các nhà khoa học Mỹ gần đây phát hiện tinh chất Wasabia và S. Marianum thiên nhiên có khả năng kiểm soát hiệu quả tế bào Kupffer. Kết hợp sử dụng Wasabia và S. Marianum được chứng minh giúp kiểm soát tế bào Kupffer, giảm các chất gây viêm TNF-α, TGF-β và Interleukin… nhờ đó giảm quá trình viêm và tổn thương tế bào gan, ngăn chặn tăng men gan. Wasabia và S. Marianum còn kích hoạt protein bảo vệ cơ thể Nrf2, thúc đẩy quá trình khử độc trong gan, bảo vệ gan và tái tạo các tế bào gan bị hư hỏng.

Việc kiểm soát tế bào Kupffer giúp chủ động tránh tế bào gan hư tổn và chết được xem là một trong những giải pháp ngăn chặn và cải thiện hiệu quả men gan tăng, đồng thời giúp phòng, trị nhiều bệnh lý gan từ gốc. Bên cạnh đó, để hạn chế sự tác động của thực phẩm bẩn đến sức khỏe nói chung, gan nói riêng, cần thận trọng trong việc lựa chọn thực phẩm hàng ngày, thực phẩm có nhãn mác, xuất xứ, giấy phép kinh doanh, hạn sử dụng… rõ ràng. Cần tránh dùng thực phẩm ôi thiu, có dấu hiệu lạ, thực hiện ăn chín uống sôi, hạn chế bia rượu, thuốc lá.

Vi Anh