Đừng để con trẻ mù lòa vì bệnh lý võng mạc

Tháng 7/2018 chị Đ.T.K. (38 tuổi, ngụ tại Hậu Giang) đang mang thai ở tuần 25 phải đến Bệnh viện phụ sản Hùng Vương, TPHCM vì có những biểu hiện đau bụng bất thường. Sau khi xác định thai phụ bị nhiễm trùng ối, thai nhi đang trong tình trạng nguy nan, các bác sĩ đã chích thuốc trưởng thành phổi giúp người mẹ vượt cạn.

Bé trai bất đắc dĩ phải chào đời với cân nặng chỉ được 700g bị viêm phổi, chẩn đoán mắc bệnh lý võng mạc. Cháu được chăm sóc tích cực, vượt qua giai đoạn nguy hiểm. Nhờ sự phổi hợp Sản – Nhi giữa bệnh viện Hùng Vương và Bệnh viện Nhi Đồng 1 bệnh nhi đã được kiểm soát tốt những nguy cơ mù lòa của bệnh lý võng mạc.

Không được may mắn như ca bệnh trên, trường hợp của bé N.T.Q. (3 tuổi, ngụ tại Đắk Lắk) thị lực đang bị ảnh hưởng nghiêm trọng do bệnh lý võng mạc. Bé T.Q. có tiền sử sinh non lúc 30 tuần tuổi với cân nặng hơn 1,3kg bị suy hô hấp, thiếu máu.

Cháu chào đời tại bệnh viện địa phương, sau khi sức khỏe ổn định xuất viện về nhà. Gần đây bé có biểu hiện mắt chuyển động bất thường, lé… đến bệnh viện, bác sĩ chẩn đoán bị bệnh lý võng mạc nặng, nguy cơ bong võng mạc.   

Tăng sinh mạch máu võng mạc là bệnh thường gặp ở trẻ non tháng, gây giảm thị lực dẫn tới mù lòa nếu không được điều trị. Hiện nay, các kỹ thuật y khoa trong điều trị hồi sức sơ sinh ngày càng phát triển đã giảm tỷ lệ ở trẻ sinh non thậm chí sinh cực non từ tuần 24 của thai kỳ. Tuy nhiên, cùng với những ca sinh non được cứu sống là sự gia tăng của những trẻ mắc bệnh lý võng mạc trong cộng đồng.

Ước tính, mỗi năm Việt Nam có khoảng 140.000 trẻ sinh non, trong đó trẻ bị bệnh lý võng mạc chiếm gần 32%. Có tới 32,6% trong nhóm trẻ bị bệnh lý võng mạc bị mất thị lực. Tính riêng tại Bệnh viện Nhi Đồng 1, TPHCM trong 6 năm qua, tỷ lệ trẻ bị bệnh lý võng mạc đã tăng vọt.

Năm 2012 mới phát hiện hơn 2.000 ca bị võng mạc thì đến năm 2018 số trẻ được chẩn đoán mắc bệnh lý võng mạc lên tới hơn 6.000 ca, trong đó 756 ca phải phẫu thuật, 214 trẻ bị nặng. Trong 2 năm gần đây, ít nhất 89 trẻ đến Nhi Đồng 1 ở giai đoạn quá trễ đã rơi vào tình trạng bong võng mạc, mù lòa.

Bệnh lý võng mạc không chỉ khiến trẻ bị giảm hoặc mất thị lực mà còn tạo gánh nặng cho gia đình khi có người lệ thuộc và khiến xã hội mất đi nguồn lực lao động nên rất cần được quan tâm trong việc phát hiện sớm, điều trị kịp thời. Theo BS Trần Châu Thái, Trưởng đơn vị Mắt, Bệnh viện Nhi Đồn 1, tất cả trẻ có cân nặng lúc sinh dưới 1,8kg, tuổi thai lúc sinh dưới 33 tuần hoặc trẻ có cân nặng lúc sinh dưới 2kg, tuổi thai lúc sinh dưới 34 tuần bị suy hô hấp, thở oxy, thiếu máu, nhiễm trùng… cần khám sàng lọc bệnh lý võng mạc ngay ở tháng đầu đời để được can thiệp, điều trị sớm.  

Bệnh lý võng mạc nếu phát hiện sớm sẽ được điều trị khá hiệu quả bằng những phương pháp laser quang đông; tiêm Anti-VEGF nội nhãn; phẫu thuật cắt dịch kính. Tuy nhiên, trên thực tế việc chăm sóc y tế cho nhóm trẻ bị bệnh lý võng mạc sau khi chào đời đang đối mặt với nhiều khó khăn.

Hiện khu vực phía Nam nhiều bệnh viện đã triển khai khám tầm soát cho trẻ nhưng việc điều trị hiện đang dồn về một trung tâm duy nhất tại Bệnh viện Nhi Đồng 1. Trong bối cảnh bệnh nhân đông nhưng lại thiếu bác sĩ chuyên khoa Mắt nhi nên việc quản lý, theo dõi, điều trị kịp thời đang là thách thức lớn.  

Để giảm tối đa nguy cơ bệnh lý võng mạc gây mù lòa ở trẻ, BS Trần Châu Thái cho rằng ngành y tế cần tăng cường trang thiết bị, nhân sự phối hợp chặt chẽ giữa các bệnh viện sản và nhi trong tầm soát, theo dõi điều trị cho trẻ.

Những phụ mang thai cần khám, kiểm tra định kỳ để phát hiện các bệnh lý ở trẻ, chủ động các biện pháp chăm sóc thai nhi, tránh nguy cơ sinh non. Trường hợp gia đình chẳng may có trẻ bị sinh non cần chú ý chăm sóc toàn diện về mặt sức khỏe cho trẻ trong đó đặc biệt lưu ý đến việc khám tầm soát bệnh lý võng mạc, tuân thủ điều trị giúp trẻ tránh nguy cơ mù lòa.

Vân Sơn