Dễ nhầm lẫn biểu hiện viêm đường tiểu ở bé gái

TS Nguyễn Văn Bàng (Khoa Nhi, bệnh viện Bạch Mai) cho biết, bệnh viêm đường tiểu rất phổ biến ở cả người lớn và trẻ em, đặc biệt là ở các bé gái (theo 1 nghiên cứu, tỉ lệ nhiễm khuẩn đường tiểu cao hơn bé trai 5-10 lần).

“Ở nữ giới, bộ phận sinh dục và đường tiểu rất gần nhau, nếu không biết cách vệ sinh sạch sẽ sẽ rất dễ bị nhiễm khuẩn. Nhất là với trẻ em nông thôn, việc các bé gái hay ngồi bệt trên nền đất, lau rửa sau đi vệ sinh không sạch sẽ, đúng cách sẽ khiến vi khuẩn xâm nhập vào đường tiểu theo đường ngược dòng (từ niệu đạo lên bang quang, niệu quản, thận) gây nhiễm khuẩn đường tiểu”, BS Bàng nói.

Ở thành phố, tỷ lệ nhiễm khuẩn đường tiểu tuy ít hơn ở nông thôn nhưng cũng là một bệnh khá phổ biến ở trẻ em. Nhiều phụ huynh ngỡ ngàng khi bác sĩ thông báo kết quả xét nghiệm bé bị nhiễm khuẩn đường tiểu như trường hợp của chị Phương Vân (Thanh Xuân, HN). Vì hàng ngày, chị đều vệ sinh cho con 2 lần/ngày, mặt quần cotton thoáng mát... Hỏi kỹ ra, chị lại “quên” không dạy cô con gái 7 tuổi cách tự lau chùi đúng sau khi đi vệ sinh. Mỗi lần đi vệ sinh, cô bé đều lau từ sau ra trước và đây là nguyên nhân dẫn tới vi khuẩn xâm nhập gây nhiễm khuẩn đường tiểu.

Đáng nói, ngoài 1 số trường hợp có biểu hiện rõ rệt như sốt cao, bỗng dưng sợ đi tè, nếu phải đi thì khó chịu, khóc thét, đái ngắt quãng... biểu hiện của nhiễm khuẩn tiết niệu thường rất kín đáo, không có triệu chứng điển hình (nhất là ở bé gái). Do triệu chứng âm ỉ, sự nhiễm khuẩn ngược dòng từ đường tiểu lên bàng quang, từ bàng quang lên niệu quản rồi lên đến thận, lặp đi lặp lại gây hỏng thận (gây viêm thận ngược dòng hoặc viêm bể thận mãn tính), rồi thành sẹo thận, thận mất chức năng chuyển thành suy thận mãn. Theo các bác sĩ, đây có thể là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây suy thận không rõ nguyên nhân. Vì cứ 10 bệnh nhân suy thận đến viện thì có khoảng 5 bệnh nhân không rõ nguyên nhân, nhưng trên thực tế, nhiều trường hợp suy thận đó đã từng bị viêm nhiễm đường tiết niệu âm ỉ từ lúc bé.

Nhận biết sớm bé nhiễm khuẩn đường tiểu

TS Bàng cho hay, dù biểu hiện đa dạng, thay đổi tùy theo lứa tuổi, theo vị trí tổn thương và mức độ nặng của bệnh nhưng chịu khó quan sát bé thì cha mẹ vẫn có thể phát hiện những dấu hiệu bất thường để đưa con đi khám.

Bệnh có thể không biểu hiện triệu chứng hoặc triệu chứng nhẹ như đái buốt, đái rắt, hoặc rất rầm rộ như bệnh cảnh sốc nhiễm khuẩn và sốt cao. Đặc biệt ở trẻ nhỏ dưới 3 tuổi, triệu chứng toàn thân như kém ăn, không lên cân, quấy khóc hoặc có thể biểu hiện ở thể rối loạn tiêu hóa, tiêu chảy thất thường và kéo dài không rõ nguyên nhân. “Tuy đây là những biểu hiện dễ nhận thấy nhưng lại chính là điểm mà cha mẹ và cả bác sĩ có thể chẩn đoán nhầm sang các bệnh lý khác. Vì thế, việc xét nghiệm nước tiểu được chỉ định để chẩn đoán chính xác bệnh lý này”, BS Bàng nói.

Ở trẻ trai, việc hẹp bao quay đầu khiến khi đái, đầu “chim” thành một bọng nước, đái xiên, đái lệch, trẻ hay sờ vào đầu chim… cũng là nguyên nhân dễ gây nhiễm khuẩn đường tiểu. Lúc này nên cho bé đi khám, nếu hẹp thì nên tách bao quy đầu để phòng nguy cơ nhiễm khuẩn.

Để phòng nhiễm khuẩn đường tiểu, ngoài vệ sinh sạch sẽ cho trẻ đúng cách (bé gái), bao quy đầu được mở (ở bé trai hẹp bao quy đầu) thì không nên đóng bỉm cho trẻ nhỏ suốt ngày đêm. Vì dùng bỉm liên tục, nước tiểu hay phân đọng lại lâu trong bỉm sẽ rất dễ gây nhiễm khuẩn lên đường tiết niệu, nhất là ở bé gái. Cũng cần lưu ý, khi thay bỉm cho trẻ nên quan sát kỹ, nếu trên bỉm có vết khô đục thì phải cho bé đi khám vì đó có thể là mủ niệu.

“Ở một số trường hợp, nhiễm khuẩn đường tiểu có thể tự khỏi nhưng không vì thế mà chủ quan. Khi con có biểu hiện nghi ngờ cần đưa đi khám ngay. Vì với những trường bị nhiễm khuẩn đường tiểu do dị dạng đường tiết niệu thì thường hay bị tái phát, mạn tính, khó tiêu diệt được vi khuẩn, và thường dẫn đến suy thận sau một thời gian nhất định”, BS Bàng cảnh báo.

Hồng Hải