Đại tiện ra máu: Chớ coi thường!

Ra máu như thế nào?

Đại tiện ra máu là hiện tượng hậu môn chảy máu sau phân hoặc trong phân có lẫn máu, thường gặp ở đoạn dưới đường tiêu hóa (chảy máu kết tràng và trực tràng), cũng có thể ở đoạn trên đường tiêu hóa. Máu khi đại tiện có thể đỏ tươi, đỏ thẫm hoặc đen tùy vào bộ phận mắc bệnh bị chảy máu, lượng máu và thời gian máu đọng.

Đại tiện ra máu có thể không kèm theo triệu chứng nào khác và nhiều người chủ quan cho rằng chỉ là “nóng trong”, bốc hỏa thông thường. Tuy nhiên, bệnh nhân cũng có thể bị đau bụng, nôn mửa, khó thở, tiêu chảy, đánh trống ngực, ngất xỉu hoặc giảm cân, tùy thuộc vào nguyên nhân và mức độ nghiêm trọng của sự chảy máu.

Những bệnh thường gặp gây đại tiện ra máu

Bệnh trĩ:

Đại tiện ra máu là biểu hiện phổ biến nhất khi bị trĩ với dấu hiệu đặc trưng là đại tiện ra máu tươi, ra sau phân. Ban đầu máu chảy kín đáo, về sau chảy thành giọt hoặc phun thành tia như cắt tiết gà. Nếu để bệnh nặng hơn, cứ mỗi lần đại tiện, ngồi xổm, đi lại nhiều là máu chảy.

Bệnh trĩ (còn gọi là lòi dom theo dân gian) là bệnh được tạo thành do sự giãn quá mức các tĩnh mạch ở trực tràng và hậu môn gây viêm, sưng hoặc xung huyết (chảy máu). Đây là căn bệnh rất phổ biến (tỷ lệ mắc trung bình ở Việt Nam là 30 - 50%), đứng hàng đầu trong các bệnh lý vùng hậu môn.

Tuy trĩ không phải là bệnh hiểm nghèo nhưng nếu không chữa trị kịp thời có thể gây ra những bất tiện trong sinh hoạt hàng ngày, làm giảm năng suất lao động và khiến bệnh nhân phải chịu nhiều đau đớn. Khi bệnh chuyển sang cấp độ nặng có thể gây nhiều biến chứng nguy hiểm, thậm chí đe dọa tính mạng.

Nứt kẽ hoặc viêm ống hậu môn: Thường do táo bón, bệnh nhân cố rặn làm cho ống hậu môn sưng, phù nề, đỏ mọng, đôi khi có nứt ống hậu môn. Máu màu đỏ tươi, nhỏ giọt hoặc chỉ thấy trên giấy vệ sinh, khiến người bệnh đau dữ dội vùng hậu môn và đau lưng, kể cả khi không đại tiện.

Polyp đại tràng, trực tràng: Bệnh nhân đại tiện ra máu tươi với số lượng nhiều, máu chảy thành giọt, đôi khi thành tia, có thể dẫn đến thiếu máu nặng. Nếu polyp có cuống dài và ở gần ống hậu môn thì có thể sa ra ngoài. Bệnh có thể chẩn đoán qua soi trực tràng hoặc đại tràng, điều trị bằng phẫu thuật nội soi.

Viêm loét đại trực tràng: Bệnh nhân đại tiện nhiều lần, máu tươi có thể lẫn dịch nhầy, kèm theo sốt và đau bụng dưới. Bệnh có thể chẩn đoán bằng soi trực tràng và đại tràng.

Ung thư trực tràng: Thường gặp ở người già, người bệnh đi ngoài ra máu đen hoặc tươi và lẫn trong phân. Thăm và soi trực tràng thấy khối u, thời kì cuối còn thấy hậu môn trực tràng sa xuống, toàn thân gầy đi, số lần đại tiện tăng lên, xuất hiện táo bón.

Nhồi máu ruột non do tắc mạch mạc treo: Người bệnh đau bụng dữ dội, đại tiện ra máu đen hoặc tươi.

Xuất huyết đường tiêu hóa: Xuất huyết dạ dày, tá tràng, nhiễm ký sinh trùng đường tiêu hóa... cũng gây đại tiện ra máu, thường là phân đen với mùi đặc trưng.

Phòng tránh đại tiện ra máu

Để phòng tránh hiện tượng đi ngoài ra máu (đặc biệt là do bệnh trĩ), cần chú ý những nguyên tắc sau:

- Ăn uống khoa học: Ăn uống đầy đủ, đúng giờ, đúng bữa, không bỏ bữa. Lựa chọn thực phẩm lành mạnh, ít thịt, nhiều chất xơ để giải nhiệt cơ thể và chống táo bón như: chọn rau lang, rau dền, mướp, cà rốt, mồng tơi, diếp cá… và các loại trái cây nhuận tràng như: chuối, bưởi, đu đủ, cam, quýt… Mỗi ngày cần bổ sung 2,5 lít nước để tránh táo bón. Không sử dụng các chất kích thích như rượu bia, cà phê, thuốc lá và đồ ăn cay nóng (ớt, hạt tiêu) sẽ khiến các búi trĩ phát triển nhanh hơn.

- Không nhịn đi đại tiện: Nên tập thói quen đại tiện vào một giờ nhất định trong ngày, tránh rặn nhiều gây tổn thương cho hậu môn. Đi xong cần dùng nước ấm để vệ sinh, bệnh nhân đã có tiền sử mắc trĩ nên vệ sinh hậu môn 2 - 3 lần/ngày.

- Hình thành thói quen vận động: Tránh khuân vác quá nặng, không đứng hoặc ngồi lâu, tập thể dục hàng ngày để thúc đẩy nhu động đường tiêu hóa và sự lưu thông máu, tốt nhất là đi bộ và yoga.

- Giữ tâm trạng thoải mái, tránh cáu giận: Lo lắng âu sầu sẽ làm niêm mạc ruột co bóp, máu hạn chế lưu thông khiến tình trạng trĩ nặng thêm.

- Cần đi khám và sử dụng các thực phẩm hỗ trợ có nguồn gốc thảo dược: Theo Đông y, diếp cá giúp lọc máu, giải độc, giải nhiệt, kháng viêm, tăng sức miễn dịch của cơ thể, làm chắc thành mao mạch và chữa bệnh trĩ do tác dụng của chất Dioxin - flavonon. Đương quy giúp bổ máu, chống suy nhược, nhuận tràng, thông đại tiện và chống táo bón. Hoa hòe chứa Rutin (flavonoid aglycon) có tác dụng làm bền thành mạch, giảm trương lực cơ trơn, chống co thắt và kích thích sự bài tiết của niêm mạc ruột, giúp nhuận tràng, điều trị suy - giãn tĩnh mạch và bệnh trĩ. Củ nghệ vàng có chứa hoạt chất Curcumin (Curcuma domestica) giúp ức chế khối u, thông mật, lợi tiêu hóa, chống viêm và mau lành các tổn thương của trĩ. Do đó, nên sử dụng các sản phẩm có nguồn gốc thảo dược như diếp cá, nghệ, đương quy… giúp nhanh chóng cầm máu, chống viêm trong các trường hợp mắc bệnh trĩ, nứt kẽ hậu môn hoặc viêm ống hậu môn. Đồng thời giúp điều trị trĩ hiệu quả, lành tính, an toàn và không có tác dụng phụ.

Nếu đại tiện ra máu đen và lẫn trong phân, hãy đi khám bác sĩ và điều trị càng sớm càng tốt.