Có thể tăng chiều cao cho trẻ bằng thuốc?

Các chất giúp tăng trưởng chiều cao

Các acid amin, chất khoáng, vi lượng (canxi, magie, kẽm, vitamin D, betacaroten…) tham gia vào sự phát triển chung của cơ thể, trong đó canxi, magie, vitamin D có vai trò trong việc hình thành, phát triển xương, giúp tăng trưởng chiều cao. Trẻ em các nước đang phát triển thường thiếu các chất này nên cần bổ sung bằng thuốc hay TPCN, chú ý không bổ sung thừa. Bổ sung bằng chế độ ăn như dùng các thực phẩm giàu các chất này là tốt nhất.

Nếu bổ sung bằng thuốc, cần tham khảo ý kiến thầy thuốc vì trên thực tế, thuốc có nhiều loại hàm lượng: loại hàm lượng vừa phải có thể bổ sung cho trẻ bình thường, loại hàm lượng rất cao chỉ dùng chữa bệnh còi xương, nhuyễn xương, co giật do hạ canxi máu (phải dùng theo đơn của bác sĩ).

Và hormon tăng trưởng

Hormon tăng trưởng (GH=Growth Hormon) do tuyến yên sản xuất ra. Thuốc chứa hormon tăng trưởng là chế phẩm tổng hợp bằng công nghệ sinh học tái tổ hợp gen người (hGH=human Growth Hormon). hGH được dùng trong một số bệnh, trong đó có dùng cho trẻ em tuổi đang lớn có chiều cao khiêm tốn do thiếu GH (đã được xác định chắc chắn có nồng độ GH-máu thấp bằng xét nghiệm kỹ thuật cao). Với những trẻ này, nếu không bị bệnh tuyến giáp, có chế độ ăn tốt thì sau một thời gian dùng đủ liều (theo chỉ định thầy thuốc) thì có cải thiện về chiều cao nhưng cũng ở mức hạn chế và khá tốn kém (do thuốc có giá thành cao). Với trẻ có chiều cao khiêm tốn nhưng không do thiếu GH thì dùng hGH không có hiệu quả gì.

Vì hGH là một protein, khi uống bị enzym tiêu hóa phân hủy nên phải tiêm. Khi dùng hGH không đúng chỉ dẫn mà dùng liều cao và/hoặc kéo dài thì sẽ bị các tác dụng phụ: dùng hGH ngắn hạn có thể bị giữ nước, phù, sưng ngón tay, hội chứng ống cổ tay (carpal tunnel syndrom), một số trường hợp bị to vú (nam), nhức đầu, ngủ gà, sưng đau khớp, đầy bụng. Dùng hGH lâu dài có thể bị chứng to cực (to các đầu chi= acromegaly) kết hợp với một số biến chứng và tử vong, làm tăng tần suất bị đái tháo đường, tim mạch, u ác tính đường tiêu hóa hoặc có thể gây ra khối u giả trong não (pseudotumor cerebri), nhức đầu dữ dội buộc phải ngừng thuốc, nếu không sẽ bị các tổn thương khác.

Trước đây dùng hGH từ tuyến yên người nên giá rất cao, một liệu trình điều trị khoảng 100.000USD. Nguy hiểm nhất, sau 15 năm dùng thường bị bệnh thoái hóa thần kinh, gọi là bệnh não xốp. Ngày nay, các nhà khoa học đã tạo ra được hGH tái tổ hợp (somatotropin, somatotrem), có giá thấp hơn trước, có thể chủ động hơn, tránh được bệnh thoái hóa thần kinh song vẫn bị các tác dụng phụ nói trên.

Đối với động vật, có loại hormon tăng trưởng điều chế bằng công nghệ tái tổ hợp gen bò, chỉ dùng tiêm cho bò thịt (để tăng cân) và bò sữa (để tiết nhiều sữa). Ký hiệu của loại này là bGH hay rbGH (recombat bovin growth hormone). Không được dùng nhầm loại này cho người.

Trong TPCN (hấp thu qua đường tiêu hóa), không đưa hGH trực tiếp vào sản phẩm vì sẽ bị hỏng, nếu còn lại chút ít thì vào đường ruột cũng bị enzym tiêu hóa phân hủy. TPCN chỉ đưa vào những chất mà khi uống sẽ kích thích cơ thể tự sản xuất ra GH, giúp phát triển chiều cao.

Thuốc có làm tăng được chiều cao?

Chiều cao lệ thuộc di truyền của nòi giống, chủng tộc, dòng họ, bố mẹ và chế độ ăn. Theo đó, mỗi nước (vùng) có một chiều cao trung bình chuẩn (H) khác nhau. Các cá thể trong nước (vùng) có chiều cao xoay quanh H, có độ lệch hợp lý so với H gọi là độ lệch chuẩn (L). Nếu chế độ ăn thiếu chất (dinh dưỡng, chất khoáng, vi lượng) thì trẻ sẽ có chiều cao < H và độ lệch vượt quá L. Nếu phát hiện sớm, trong giai đoạn trẻ đang phát triển có thể bổ sung các chất khoáng và vi chất trên.

Hơn nữa, chế độ dinh dưỡng có vai trò rất quan trọng trong việc phát triển chiều cao. Ví dụ, thập niên 40 (thế kỷ trước) người Nhật rất thấp nhưng qua nhiều thế hệ cải thiện chế độ dinh dưỡng, đến nay (năm 2011) chiều cao của người Nhật đã được cải thiện đáng kể. Tính ra, mất khoảng 60 - 70 năm.

Do đó, không thể nhồi nhét các thuốc hay thực phẩm chức năng cho trẻ với hy vọng biến chúng thành người có chiều cao lý tưởng được. Khi cho trẻ ăn hay dùng thực phẩm chức năng thì phải ở mức cân đối, hợp lý. Tuyệt đối không tự ý dùng thuốc hGH với hy vọng giải quyết cấp tốc chiều cao cho trẻ. Dùng hGH như vậy sẽ không đạt được mục đích mà còn hàm chứa nhiều nguy cơ.

Theo DS. Hà Thủy Phước

Sức khỏe & Đời sống