Ánh sáng cận hồng ngoại - phương pháp phát hiện sớm sâu răng mặt bên

Hiện nay, công nghệ ánh sáng cận hồng ngoại (NIRI) được xem như bước tiến mới, giúp chẩn đoán sớm và chính xác hơn dạng tổn thương này.

Giáo sư, Tiến sĩ, Thầy thuốc ưu tú Võ Trương Như Ngọc - Phó Viện trưởng Viện Đào tạo Răng Hàm Mặt (Đại học Y Hà Nội), Chủ tịch Hội Nha Khoa Trẻ em Việt Nam, người sáng lập Nha khoa Như Ngọc, chia sẻ rõ hơn về vấn đề này.

Sâu răng mặt bên là gì?

- Sâu răng là bệnh không truyền nhiễm phổ biến trên toàn cầu. Theo báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới, năm 2022 có tới 514 triệu trẻ em trên thế giới có tổn thương sâu răng chưa được điều trị. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, sâu răng sẽ phá hủy tổ chức cứng, gây bệnh lý tủy, nhiễm trùng quanh chóp, đau đớn khi ăn nhai và có thể dẫn đến mất răng sớm.

Khi nhắc đến sâu răng, nhiều người chỉ nghĩ tới lỗ sâu ở mặt nhai - nơi tiếp xúc trực tiếp với thức ăn, hoặc ở cổ răng mặt ngoài - nơi hay tích tụ mảng bám. Thực tế, sâu răng có thể “ẩn nấp” ở mặt bên, tức phần tiếp giáp giữa hai răng liền kề. Đây là vùng khó làm sạch khi chải răng, dễ đọng thức ăn và mảng bám. Ở giai đoạn đầu, sâu răng mặt bên chỉ biểu hiện bằng vệt trắng đục hoặc vàng nhạt, khó quan sát bằng mắt thường. Nếu không phát hiện sớm, tổn thương lan nhanh vào ngà, tạo thành lỗ sâu, gây đau buốt, viêm tủy, đặc biệt ở trẻ em vì buồng tủy rộng hơn người lớn.

Tỷ lệ mắc sâu răng mặt bên hiện nay như thế nào?

- Theo nghiên cứu tại Anh năm 2018, tỷ lệ sâu răng là 68%, trong đó 58,4% bệnh nhân sâu mặt bên, cao hơn sâu mặt nhai (48,9%). Tại Nam Úc, khảo sát cho thấy 39,1% trẻ 7 tuổi, và 42,8% trẻ 10 tuổi bị sâu mặt bên.

Những số liệu này chứng tỏ sâu răng mặt bên là vấn đề đáng lo ngại nhưng ít được chú ý vì khó phát hiện. Ở Việt Nam, điều tra toàn quốc năm 2019 ghi nhận 86,4% trẻ 6-8 tuổi bị sâu răng sữa, 34,4% trẻ 9-11 tuổi sâu răng vĩnh viễn. Tuy nhiên chưa có nghiên cứu riêng về sâu mặt bên, thực tế lâm sàng cho thấy bệnh thường chỉ được phát hiện khi lỗ sâu đã vỡ lớn, có biến chứng tủy hoặc tình cờ thấy trên phim X-quang.

Hiện nay có những phương pháp nào để chẩn đoán sâu răng mặt bên?

- Hiện có một số phương pháp thường dùng để chẩn đoán sâu răng mặt bên. Thứ nhất là khám lâm sàng: bác sĩ quan sát bằng gương, đèn và dụng cụ thăm dò. Tuy nhiên, do mặt bên bị che khuất nên dễ bỏ sót tổn thương giai đoạn sớm.

Chụp X-quang cánh cắn: được coi là “tiêu chuẩn vàng” nhiều năm qua, giúp nhìn xuyên qua vùng tiếp xúc. Nhưng chỉ phát hiện khi men mất khoáng 30-40%, ảnh hai chiều dễ chồng hình, khó xác định độ sâu và có tia X nên nhiều phụ huynh ngại cho trẻ nhỏ chụp.

Chiếu sáng sợi quang (FOTI, DIFOTI): dùng ánh sáng trắng xuyên răng, giúp phát hiện vùng tối ở men/ngà. Ưu điểm nhanh, không tia X, nhưng phụ thuộc kinh nghiệm bác sĩ, khó lưu trữ hình ảnh.

Laser Fluorescence (DIAGNOdent): hiệu quả với sâu mặt nhai, nhưng không tốt cho sâu mặt bên.

Ánh sáng cận hồng ngoại (NIRI): đặc biệt hiệu quả trong phát hiện sâu răng mặt bên.

Ông có thể chia sẻ chi tiết hơn về công nghệ ánh sáng cận hồng ngoại (NIRI)?

- Ánh sáng cận hồng ngoại (700-1.700 nm) không phải tia X mà vẫn xuyên qua men răng. Men khỏe cho ánh sáng truyền qua, men mất khoáng sẽ tán xạ mạnh, tạo hình ảnh tương phản rõ rệt giữa vùng lành và vùng tổn thương.

NIRI phát hiện sớm sâu răng mặt bên, kể cả khi X-quang cánh cắn không thấy được. Công nghệ này không bị nhiễu bởi mảng bám, nhuộm màu, không gây phơi nhiễm tia X, có thể chụp ảnh thời gian thực.

Những năm gần đây, NIRI được tích hợp vào các máy quét trong miệng (IOS) 3D. Hình ảnh được thu từ nhiều góc độ, dễ lưu trữ, xem lại. Tại Việt Nam, các máy iTero Element 5D (giới thiệu năm 2020) và iTero Lumina (ra mắt năm 2025) đã mang công nghệ này đến gần hơn với thực hành lâm sàng.

Tại Nha khoa Như Ngọc, chúng tôi đã ứng dụng thường xuyên NIRI trên máy iTero Lumina Pro để phát hiện sâu răng mặt bên. Kết quả cho thấy công nghệ này giúp chẩn đoán hiệu quả vượt trội so với phương pháp truyền thống.

Ưu điểm của công nghệ NIRI là gì?

- Công nghệ NIRI giúp phát hiện sớm, ngay khi tổn thương mới chỉ ở men. Không cần dùng tia X, an toàn cho mọi lứa tuổi, kể cả trẻ nhỏ và phụ nữ mang thai. Với phụ nữ mang thai, việc chỉ định chụp X-quang cần nhiều lưu ý, bệnh nhân có thể từ chối, NIRI là phương pháp có thể thay thế. Phương pháp này cho hình ảnh rõ nét, có thể lưu trữ, so sánh qua các lần khám, không bị chồng hình như X-quang, dễ đánh giá cả mặt nhai lẫn mặt bên, tích hợp vào máy quét trong miệng 3D, vừa phục vụ chỉnh nha vừa kiểm tra sâu răng.

Tuy nhiên, cần lưu ý: một số trường hợp như sâu răng mặt bên ở vùng cổ răng, NIRI khó phát hiện. Do vậy, NIRI không thể thay thế hoàn toàn X-quang. Cần thêm nghiên cứu để đánh giá độ nhạy và độ đặc hiệu. Đồng thời nên có nhiều sản phẩm hơn để giảm giá thành đầu tư.

NIRI sẽ phát triển ra sao trong tương lai?

- Trên thế giới, NIRI được tích hợp vào các máy quét trong miệng cao cấp, trở thành công cụ thường quy trong khám định kỳ, đặc biệt cho trẻ em. Một số nghiên cứu kết hợp trí tuệ nhân tạo để tự động phân tích và cảnh báo tổn thương.

Tại Việt Nam, công nghệ này mới có mặt ở một số trung tâm nha khoa kỹ thuật cao nhưng sẽ phổ biến hơn trong vài năm tới. Đây là xu hướng chăm sóc răng miệng thông minh, thân thiện.

Ông có lời khuyên nào trong phòng ngừa và phát hiện sớm sâu răng?

- Nên khám răng định kỳ 6 tháng/lần, ưu tiên cơ sở có công nghệ NIRI để sàng lọc sâu răng mặt bên ở giai đoạn sớm, tránh bỏ sót.

Chải răng 2 lần/ngày với kem chứa fluor, dùng chỉ nha khoa hằng ngày, vệ sinh lưỡi đúng cách. Thời gian chải răng khoảng 2 phút/lần.

Hạn chế đồ ngọt, nước có gas.

Nếu được chẩn đoán sớm, nên điều trị theo hướng xâm lấn tối thiểu như tái khoáng hoặc nhựa thẩm thấu, thay vì chờ đến khi phải khoan trám.

Ánh sáng cận hồng ngoại (NIRI) không chỉ là một tiến bộ công nghệ trong nha khoa mà còn mở ra cơ hội phát hiện sớm sâu răng mặt bên - dạng bệnh thường bị bỏ sót. Kết hợp NIRI với phương pháp điều trị ít xâm lấn giúp bảo tồn răng thật tối đa, an toàn và tiết kiệm chi phí, đặc biệt hữu ích cho trẻ em.

Nha khoa Như Ngọc

Giờ làm việc:

Thứ 2 - thứ 6: 8h - 20h (riêng giờ làm việc thứ 4: 14h - 20h)

Thứ 7 - chủ nhật: 8h - 18h

Hotline: 1900 636800

Địa chỉ: 21A Trần Quang Diệu, Đống Đa, Hà Nội