Khai quật đài thiên văn cổ duy nhất còn lại ở Việt Nam

Di tích Quan Tượng Đài tọa lạc trên pháo đài Nam Minh, phía tây nam Kinh thành Huế. Đây từng là nơi cơ quan Khâm Thiên Giám đặt đài quan sát các hiện tượng thời tiết, dự báo khí tượng thủy văn cho triều đình Nguyễn. Trên đài này, vua Minh Mạng đã cho dựng đình Bát Phong năm 1827. Cuối thời Nguyễn, cùng với sự suy tàn của triều đại, hoạt động của cơ quan Khâm Thiên Giám dần dần bị thu hẹp và triệt tiêu. Quan Tượng Đài hiện chỉ còn là phế tích. Đây là đài thiên văn cổ duy nhất của các vua chúa còn lại tại Việt Nam - một công trình vô cùng độc đáo.

Được sự đồng ý của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tại Quyết định số 687/QĐ-VHTTDL ngày 27/2/2012 về việc cho phép khai quật khảo cổ di tích Quan Tượng Đài. Từ tháng 4/2012, Trung tâm Bảo tồn Di tích Cố đô Huế đã triển khai hoạt động thám sát khảo cổ tại đây nhằm tìm hiểu vị trí, kích thước, cấu trúc nền móng của kiến trúc đình Bát Phong trên Quan Tượng Đài; xác định kích thước cấu trúc của hệ thống thoát nước, nền di tích, hệ thống bậc cấp, v...v..nhằm thu thập các chứng cứ khoa học cho việc tu bổ, phục hồi di tích trong tương lai.

Tại buổi báo cáo, nhóm khảo cổ cũng đã nhận được nhiều ý kiến đóng góp của các nhà chuyên môn, các phóng viên và các thành viên của Hội đồng Khoa học Trung tâm về những giả thuyết đặt ra cho một số nghi vấn còn tồn tại xung quanh việc xác định màu sắc ngói lợp công trình, chức năng của một số di vật hiện còn lại.

Nhóm nghiên cứu của Trung tâm bảo tồn di tích cố đô Huế đã triển khai 3 hố khai quật để tìm hiểu cấu trúc của nền đài, đình Bát Phong, bậc cấp lên xuống và móng. Kết quả cho thấy, nền gốc của di tích xuất lộ một số mảng gạch Bát Tràng trong tình trạng bị dập vỡ; đình Bát Phong có cấu trúc hình bát giác, nền móng của công trình này còn khá nguyên vẹn.

Ngay dưới hệ thống tường bao khu vực nền đài đều được trổ các lỗ thoát nước mặt. Tuy nhiên các lỗ thoát nước đều cao hơn nền sân từ 12 đến 14cm. Vật liệu chủ yếu mà người xưa dùng để xây dựng công trình này là gạch vồ, đá Thanh (chân đá táng), gạch Bát Tràng, ngói lưu ly, vữa vôi, đá gan gà...

Dựa trên những kết quả khảo cổ bước đầu, công tác nghiên cứu, thiết lập hồ sơ khoa học cho di tích Quan Tượng Đài sẽ tiếp tục được thực hiện để phục vụ công tác bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa của di sản trong thời gian sắp đến.

Đường dẫn lên Quan Tượng Đài

Đài được đúc bằng đất, đá và gạch kiên cố

Những bậc cấp là đá thanh được khắc chữ Hán

Đá nằm vương vãi có khắc chữ

Nền còn lại của đình Bát Phong - nơi các quan đứng để quan sát thiên văn

Phần bên của đình Bát Phong

Các khối đá để dựng cột đình

Mảnh sành sứ còn sót lại của mái ngói đình

Hố đào thám sát

Gạch, đá chất chồng để nghiên cứu

Đài thiên văn cổ này nhìn ra sông Hương và hướng Nam kinh thành Huế. Những hiện tượng thời tiết thông thường như mưa, nắng, gió và các hiện tượng bất thường như hạn hán, lũ lụt đã được ghi nhận từ đây rồi báo cáo về cho vua nhằm có kế hoạch ứng phó trong triều đình và dân chúng

Nền gạch Bát Tràng cổ

Đá tảng cỡ lớn

Gạch cũng được đóng dấu của triều đình vua Nguyễn

Dấu thời gian

Những bí mật của Quan Tượng Đài thời gian tới sẽ được giải mã toàn bộ

Đài thiên văn cổ duy nhất còn lại tại Việt Nam sẽ là một địa điểm tham quan thú vị sau khi công tác khai quật hoàn tất

Đại Dương