Công chứng sai phải bồi thường

Đại biểu Quốc hội Nguyễn Phạm Ý Nhi

Luật công chứng đ­ược Quốc hội 12 thông qua ngày 29/11/2006 đến nay chưa đầy 8 năm song đã đạt đ­ược những kết quả đáng ghi nhận, trong đó đáng chú ý là bư­ớc đầu đã thực hiện xã hội hóa công tác công chứng, xây dựng đ­ược mạng l­ưới công chứng rộng khắp trong cả nư­ớc với trên 700 tổ chức hành nghề, 1.327công chứngviên.

Ng­ười dân được tạo điều kiện thuận khi đi công chứng, không còn cảnh xếp hàng, chen chúc như­ các năm tr­ước. Hoạt động công chứng đã và đang có bóng dáng chuyên nghiệp hóa, xã hội hóa, từng bư­ớc hòa nhập với các tổ chức công chứng quốc tế.

Mặc dù vậy, lĩnh vực công chứng cũng đã bộc lộ những bất cập nhất định. Theo tôi chủ yếu là do hạn chế về chất lư­ợng đội ngũ công chứng viên về đạo đức, nghiệp vụ; về vai trò quản lý nhà  nư­ớc; thiếu hoặc ch­ưa có đủ cơ sở vật chất.

Chẳng hạn như thiếu những thiết bị cần thiết để phục vụ việc kiểm tra các dữ liệu về nhân thân ng­ười yêu cầu công chứng đặc biệt là các dữ liệu về nhà đất… nên đã gây ra không ít sai sót như một mảnh đất, một  ngôi nhà chuyển nhựơng mua bán 2 lần mà công chứng viên vẫn vô tư  xác nhận công chứng gây nên sự mất lòng tin trong xã hội, thậm trí đã có vụ việc phải đưa ra tòa án.

Chính vì vậy, chúng ta cần sớm sửa đổi bổ sung một cách cơ bản và toàn diện Luật Công chứng năm 2006 theo tinh thần nghị quyết số 48/NQ-TƯ và nghị quyết số 49/NQ-TƯ của Bộ Chính trị theo hướng cùng với mở rộng phạm vi công chứng phải nâng cao tiêu chuẩn chất lượng công chứng viên , đề cao vai trò quản lý của nhà nước và vai trò tự quản của tổ chức xã hội nghề nghiệp .

Thưa bà,  ở thành phố Hà Nội năm 2011 đã có một công chứng viên có học vị tiến sỹ luật song đã công chứng xác nhận cho một người bán mảnh đất 2 lần ,cơ quan cảnh sát hình sự đã vào cuộc , dư luận rất bất bình. Tháng 7/2013 vừa qua, chính vị công chứng viên này lại xác nhận công chứng cho một hộ khác chuyển nhượng một căn hộ chung cư trong khi căn hộ này đã được bán hợp pháp cho người khác từ năm trước. Bị báo chí phát hiện vị công chứng này lại biện bạch là đã làm hết sức mình và luật không bắt buộc công chứng viên phải kiểm tra các dữ liệu nhà đất trên mạng nên “phủi” trách nhiệm . Đặc biệt vị này còn gửi đơn đòi truy tố các nhà báo đã dám thông tin  sự thật … Bà nghĩ sao về việc này?

Theo Luật công chứng năm 2006, công chứng viên dù ở Văn phòng công chứng mô hình như doanh nghiệp tư nhân nhưng do được Bộ trưởng tư pháp bổ nhiệm nên chữ ký công chứng của họ có giá trị pháp lý cao là văn bản không cần chứng minh trừ bị tòa án tuyên là vô hiệu. Khi xảy ra sai sót, dù biện bạch nói trời nói đất gì vẫn thuộc trách nhiệm của công chứng viên đã thiếu kiểm tra trước khi hạ bút ký.

Điều 3, Luật công chứng năm 2006 đã quy định rõ trách nhiệm của công chứng viên là Phải  khách quan trung thực; Chịu trách nhiệm trước pháp luật về văn bản công chứng ; còn dự thảo Luật công chứng (sửa đổi) ngoài việc ghi như trên (Chịu trách nhiệm trước pháp luật về văn bản công chứng ) còn bổ sung nhấn mạnh thêm là : “Trong trường hợp gây thiệt hại phải bồi thường theo quy định của pháp luật”.

Vận dụng vào trường hợp trên, nếu công chứng sai, công chứng viên không thể đổ tại khách quan mà phải nghiêm túc thấy trách nhiệm của mình, ngay lập tức có biện pháp ngăn chặn khắc phục hậu quả.

Nếu công chứng viên có dấu hiệu móc nối, thông đồng để cùng “ăn chia” với  kẻ phạm tội thì phải truy cứu trách nhiệm hình sự, còn nếu do cẩu thả yếu kém nghiệp vụ thì phải bồi thường thiệt hại dân sự. Đồng thời, cơ quan quản lý (cụ thể là Bộ trưởng Bộ Tư pháp - người bổ nhiệm công chứng viên) cũng cần phải xem xét lại tư cách đạo đức trình độ của vị công chứng viên này.

Chính vì vậy, góp ý vào dự thảo Luật Công chứng (sửa đổi) chúng tôi nhấn mạnh về tiêu chuẩn công chứng viên và cần đề cao vai trò quản lý giám sát của cơ quan nhà nước và tổ chức xã hội nghề nghiệp, đồng thời phải có chế tài mạnh xử lý các công chứng viên vi phạm đạo đức nghề nghiệp gây hậu quả cho xã hội.

Ngoài ra có ý kiến đề xuất để nâng cao giá trị pháp lý của hợp đồng dân sự th­ương mại đã qua công chứng trong những giao dịch đơn giản, 2 bên ký kết hợp đồng có thể thỏa thuận về quyền yêu cầu thực hiện hợp đồng khi một bên không thực hiện đầy đủ nghĩa vụ thì bên kia có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án dân sự thực hiện hợp đồng đó.Theo bà, đề xuất trên đã phù hợp với thực tế ở nước ta chưa ?

Tôi cho rằng đây là đề  xuất thể hiện quan điểm tiến bộ giúp cho việc giải quyết nhanh các vấn đề phát sinh trong tranh chấp dân sự, giảm tải công tác xét xử ở tòa án phù hợp với thời đại bùng nổ thông tin, kinh tế trí thức và thông lệ quốc tế về công chứng. Song do thực tế hiện nay, các điều kiện chưa thực chín muồi nên theo tôi chỉ là hư­ớng để các nhà khoa học pháp lý nghiên cứu, khi có đủ điều kiện sớm bổ sung đ­ưa vào luật.

Xin cảm ơn bà !

Công Tâm