Quảng Nam quyết liệt dẹp cát tặc

Theo báo cáo của Sở Xây dựng Quảng Nam, toàn tỉnh hiện có 35 mỏ khai thác cát, sỏi được cấp phép và 48 bến bãi đang hoạt động. Tuy nhiên, tình trạng khai thác khoáng sản cát, sỏi trái phép trên sông Vu Gia - Thu Bồn vào ban đêm vẫn diễn ra rất phức tạp.

Một trong những nguyên nhân là thời gian gần đây, giá cát xây dựng tăng đột biến, lợi ích từ cát quá lớn nên người dân các địa phương dọc sông Thu Bồn sử dụng các loại tàu thuyền đua nhau khai thác cát trái phép.

Một trong những biện pháp mà tỉnh Quảng Nam áp dụng để hạn chế tình trạng cát tặc là bắt đầu từ ngày 1/7/2017, các ghe vận chuyển cát trên sông không được trang bị dụng cụ hút cát (gồm máy bơm và ống hút). Tuy nhiên, các bến bãi tập kết cát mọc lên ồ ạt, công tác quản lý gặp nhiều khó khăn.

Thị xã Điện Bàn là địa phương có nhiều mỏ cát và bến bãi tập kết cát cùng phương tiện tàu thuyền vận chuyển cát. Trên địa bàn có 10 mỏ cát đã được cấp phép, tuy nhiên đến nay có 3 mỏ đóng cửa; ngoài ra có 21 bến bãi tập kết cát tồn tại từ rất lâu.

Riêng phường Điện Ngọc đã có đến 8 bến bãi tập kết cát; các mỏ này không chỉ phục vụ nhu cầu cát xây dựng cho thành phố Đà Nẵng mà cả những công trình lớn như đường cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi, các khu đô thị, khu dân cư.

Ông Phan Minh Dũng - Phó Chủ tịch thị xã Điện Bàn - cho biết, địa phương có 7 bến bãi tập kết cát đang tạm dừng hoạt động, 14 bến bãi bị đình chỉ để tiến tới chấm dứt hoạt động bến bãi tập kết vào cuối tháng 9 tới.

Theo ông Dũng, 7 mỏ cát đang hoạt động dọc 2 bên bờ sông Thu Bồn không được cung cấp cát cho các ghe thuyền có thiết bị hút cát; nếu phát hiện mỏ nào vi phạm sẽ xử lý nghiêm. Ông Dũng khẳng định, ngoài 1 mỏ đã hết hạn khai thác, chính quyền địa phương cương quyết đóng cửa mỏ của 2 doanh nghiệp do ảnh hưởng đến trụ điện và người dân phản đối.

Thời gian gần đây, nhu cầu cát xây dựng tăng cao cộng với giá cát tăng dẫn đến tình trạng hàng chục tàu thuyền đua nhau hút cát trái phép trên sông Thu Bồn. Trong 6 tháng qua, lực lượng Công an tỉnh Quảng Nam đã phát hiện và xử lý 56 vụ khai thác cát trái phép, lập biên bản xử phạt 60 đối tượng với số tiền hơn 1,7 tỷ đồng, thu giữ 8 phương tiện vận chuyển cát lậu.

Trên địa bàn tỉnh Quảng Nam, cát sỏi chủ yếu tập trung ở lưu vực các con sông lớn là Vu Gia và Thu Bồn. Sông ở đây có độ dốc lớn, lại bị chặn dòng ở đầu nguồn để làm thủy điện nên lượng lớn cát, sạn đọng lại ở lòng hồ. Khu vực hạ du theo quy định, địa điểm cấp mỏ cát lòng sông phải cách bờ tối thiểu 100m nhưng thực tế nhiều địa phương, có nơi chỉ cách bờ chỉ 70m. Đây cũng là một trong những nguyên nhân gây sạt lở bờ sông.

Ông Trương Xuân Tý - Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi tỉnh Quảng Nam - cho biết, hiện nay ngành nông nghiệp đang chịu sức ép về sạt lở bờ sông. Như vậy vấn đề đánh giá tác động môi trường khi cấp phép hoạt động mỏ có nêu vấn đề sạt lở bờ sông do vận chuyển hay không? Thực tế hiện nay sông Vĩnh Điện sạt lở rất nhiều do vận chuyển cát. Hiện nay chưa có quy định tàu vận chuyển bao nhiêu khối, chạy với vận tốc bao nhiêu trên sông để hạn chế gây sạt lở.

Trước vấn đề nóng bỏng của tình trạng cát, sỏi khai thác trái phép trên địa bàn trong thời gian qua; ngày 3/8, tỉnh Quảng Nam đã tổ chức một cuộc họp gồm các Sở, ngành liên quan để lấy ý kiến quy hoạch lại mỏ, bến, bãi để hạn chế tình trạng “cát tặc”; đưa việc khai thác cát, sỏi đi vào nề nếp.

Tại cuộc họp này, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Nam - ông Đinh Văn Thu - khẳng định, đến năm 2020 sẽ loại bỏ 10 bến bãi tập kết cát ra khỏi quy hoạch. Từ 48 bến bãi xuống còn 38 bến bãi, cho phép chủ mỏ được đầu tư bến bãi tập kết hoặc ký hợp đồng với chủ bến bãi thay vì người dân tự phát thành lập như lâu nay.

Ông Thu cũng cho rằng nên tận dụng vận tải đường thủy để đến điểm tập kết một số bãi vì các bãi đó gắn với thị trường. Thị trường ở đây là cự ly vận chuyển đến chân công trình ngắn để vừa giảm giá thành, vừa đảm bảo giao thông. Sau năm 2020, mỗi địa phương vài ba điểm để tập trung quản lý. Có thể 1 doanh nghiệp cấp 2 đến 3 điểm mỏ nhưng tỉnh phải quản lý được.

Ngoài ra, lãnh đạo tỉnh Quảng Nam cũng yêu cầu tăng cường kiểm tra 29 doanh nghiệp hoạt động khai thác, mua bán khoáng sản cát, sỏi, việc đăng ký phương tiện, số hiệu tàu thuyền và người lái.

Chủ tịch tỉnh Quảng Nam cũng yêu cầu Sở GTVT không gia hạn giấy phép cho các bến bãi tập kết cát, sỏi ngoài quy hoạch. Đặc biệt, đối với các bến bãi không có phép, UBND tỉnh chỉ đạo đến 30/9 phải chấm dứt hoạt động.

Công Bính