Báo động nạn khai thác san hô trái phép

Trải qua hàng triệu năm, san hô mới dính kết thành tầng tầng lớp lớp và trở thành thềm lục địa, góp phần cân bằng hệ sinh thái, phòng ngừa thảm họa do thiên tai gây ra. Vùng bãi bồi ven biển huyện Vạn Ninh là một bãi triều mênh mông, ở đó có đến hàng ngàn mét khối đá san hô nhô lên từ mặt biển. Những rạn san hô có tuổi đời gần triệu năm, cả phần san hô sống lẫn san hô chết đều góp phần làm thành bờ kè chắn sóng, che chở cho người dân trước gió bão từ bao đời nay. Quan trọng hơn nữa, các rạn san hô này một khi đã trở thành thềm lục địa còn có chức năng lọc nước, ngăn chặn sự xâm thực của nước mặn ngấm vào ven bờ.

Nhưng có một thực tế là san hô đang bị khai thác triệt để làm bờ bao nuôi trồng thủy sản. Việc khai thác đá san hô trái phép diễn ra nhiều ở các xã ven biển huyện Vạn Ninh, trong đó để lại hậu quả nghiêm trọng nhất là hai thôn Xuân Đông và Xuân Tây của xã Vạn Hưng - nơi có Khu bảo tồn biển Rạn Trào nổi tiếng trong cả nước.

Để bứng được rạn san hô, người ta dùng mọi hình thức như dùng máy xúc, ủi, đào hủy diệt san hô. Trên hiện trạng vùng bãi triều đã bị khai thác để lại những hố sâu từ 5 - 10m. Các vỉa đá bị phá vỡ hoàn toàn. Việc cải tạo và phục hồi môi trường ven biển trở nên vô cùng khó khăn.

Ông Bùi Lân, Thanh tra Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Khánh Hòa, cho biết, số lượng san hô lực lượng chức năng thu được năm 2011 là 48 m3, còn số dân đem tập kết trên bãi ngoài thôn Xuân Đông lên đến cả trăm khối. Đây là số lượng lớn nhưng vì không có kinh phí thu gom nên vẫn để ngoài bãi. Cũng theo ông Lân thì bờ biển Vạn Hưng đang sạt lở nghiêm trọng vì so với hàng năm, thủy triều đã đánh sập vào cả vài km. Hiện nay, mức độ sạt lở do mất thềm lục địa là rất lớn.

Theo báo cáo của UBND xã Vạn Hưng, trong vòng 6 năm qua, trên phạm vi toàn xã đã có 20 ha san hô trải dài trên 3 km bị mất trắng. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng này chính là cơn lốc của việc xây bờ ao nuôi trồng thủy sản, dùng đá san hô làm giá đỡ tôm hùm con, nung vôi, chế tác non bộ, làm bệ cây cảnh… khiến hàng trăm vỉa đá san hô trải qua hàng triệu năm mới hình thành đã biến mất đầy xót xa.

Được biết, chính quyền xã Vạn Hưng đã tổ chức truy quét và xử lý nhiều đối tượng khai thác, vận chuyển san hô trái phép nhưng hoạt động này vẫn liên tục diễn ra. Theo ông Trần Tuấn Anh - Phó trưởng Công an xã Vạn Hưng - khó khăn nhất là lực lượng của xã mỏng.

Giải pháp hữu hiệu lúc này là chính quyền huyện Vạn Ninh phối hợp với ngành chủ quản tiến hành quy hoạch tổng thể toàn bộ các vỉa đá san hô trên địa bàn huyện, nghiêm cấm cần khoanh vùng để không bị mất nốt những rạn đá san hô còn lại. Bên cạnh đó là các giải pháp tuyên truyền, giáo dục về ý nghĩa của rạn san hô đối với thềm lục địa và hệ sinh thái. Kết hợp với các biện pháp kinh tế, thu hút người dân chuyển đổi ngành nghề, đồng thời xã hội hóa công tác bảo vệ vùng triều ven biển.

Trịnh Anh