Vai trò công nghệ, dữ liệu liên ngành trong ngăn trục lợi bảo hiểm thất nghiệp

Tại tọa đàm “Bảo hiểm thất nghiệp: Minh bạch, hiệu quả vì quyền lợi người lao động” do báo Dân trí phối hợp với Cục Việc làm và Bộ Nội vụ tổ chức, bà Lê Hải Anh, đại diện Ban Chính sách Bảo hiểm xã hội (BHXH) Việt Nam nhấn mạnh, cơ chế chia sẻ dữ liệu trên nền tảng công nghệ thông tin chính là chìa khóa giúp phát hiện sớm, phòng ngừa từ xa và xử lý hiệu quả các hành vi trục lợi hiểm thất nghiệp (BHTN).

Theo bà Hải Anh, ứng dụng công nghệ thông tin đang hỗ trợ cả người lao động và cơ quan quản lý. Với người lao động, thông tin về BHTN được truyền tải rộng rãi qua các kênh hiện đại như fanpage, mạng xã hội, cổng thông tin điện tử, giúp việc tiếp cận chính sách minh bạch và dễ dàng hơn.

Các ứng dụng như VssID, cổng tra cứu BHXH Việt Nam hay tổng đài hỗ trợ cũng giúp người lao động kiểm tra quyền lợi, nghĩa vụ và quá trình đóng BHTN dễ dàng. BHXH cũng cung cấp tổng đài để giải đáp thắc mắc, tra cứu thông tin trong trường hợp người lao động gặp khó khăn trong tra cứu trong các công cụ còn lại.

Về phía cơ quan quản lý, công nghệ thông tin góp phần ngăn chặn tình trạng nộp hồ sơ ở nhiều nơi hoặc giải quyết trùng 2 lần. Việc liên thông dữ liệu quốc gia cho phép cơ quan chức năng đối soát ngay lập tức, người lao động đã hưởng ở đâu, mức hưởng bao nhiêu, từ đó tránh thất thoát quỹ. Thông qua kết nối dữ liệu với cơ quan thuế và đăng ký kinh doanh, cơ quan quản lý cũng nắm được tình trạng hoạt động của doanh nghiệp, số lượng lao động, nghĩa vụ đóng BHTN, từ đó kiểm soát hiệu quả hơn quá trình quản lý BHTN.

Bên cạnh đó, các dịch vụ công trực tuyến còn tạo thuận lợi để người lao động nộp hồ sơ ở bất kỳ đâu, bất kỳ lúc nào; cán bộ tiếp nhận không phải nhập lại quá trình đóng, phần mềm sẽ tự động đối soát, giảm sai sót và rút ngắn thời gian xử lý.

Ông Trần Tuấn Tú, Trưởng phòng Bảo hiểm thất nghiệp (Cục Việc làm) cho biết, nhiều địa phương đã áp dụng công nghệ để truy vết các trường hợp hưởng sai. Có nơi nhờ tích hợp dữ liệu định danh điện tử VNeID của Bộ Công an đã xác định được người lao động khai sai địa chỉ, số điện thoại, từ đó phối hợp xử lý thu hồi.

Theo ông Tú, mô hình này cho thấy sự phối hợp liên ngành trên nền tảng công nghệ chính là giải pháp hiệu quả nhất hiện nay để quản lý quỹ BHTN minh bạch và bền vững.

Tuy vậy, vị chuyên gia cũng lưu ý, công nghệ chỉ là công cụ. Yếu tố quyết định vẫn là nâng cao nhận thức của người lao động. Khi hiểu rằng mọi vi phạm đều để lại dấu vết trong dữ liệu và có thể bị truy vết, người lao động sẽ chủ động tuân thủ, từ đó hạn chế tối đa trục lợi BHTN.