Tăng lương tối thiểu: ILO cảnh báo yếu tố cạnh tranh toàn cầu

Liên quan tới phiên đầu tiên (chiều 9/7) của mùa đàm phán lương tối thiểu 2019, đại diện ILO nhận định, việc điều chỉnh lương tối thiểu là vấn đề tác động tới quyền lợi hàng triệu người lao động và người sử dụng lao động tại Việt Nam. Do đó cần được thực hiện cẩn trọng và có phân tích đa chiều.

Tác động trong chuỗi cung ứng toàn cầu

Đứng ở góc độ nghiên cứu tác động tới chuỗi cung ứng toàn cầu, đại diện ILO cho rằng: Lợi thế về giá sản phẩm của các doanh nghiệp nhóm “đáy” trong chuỗi cung ứng này sẽ phải chịu sức ép, khi điều chỉnh lương tối thiểu.

Điều này được lý giải vì lương và mức lương tối thiểu liên tục tăng trong những năm gần đây.

“Nhưng xin đừng quên vế bên kia của phương trình. Chẳng hạn, trong gần một thập kỷ qua, giá gia công (gồm cắt, may, ủi) cho một chiếc áo sơ mi hoặc quần jeans mà các nhà cung cấp của Việt Nam nhận được từ các công ty đa quốc gia vẫn hầu như không thay đổi, thậm chí còn thấp hơn trong một số trường hợp” - đại diện ILO cho biết.

Điều này giải thích vì sao những người sử dụng lao động trong các ngành xuất khẩu thường xuyên bị sức ép phải cải thiện hiệu quả của nhà máy, giảm chi phí sản xuất với mong muốn giữ chi phí lao động thấp để duy trì biên lợi nhuận.

Được biết, ngành công nghiệp da giày, dệt may phục vụ xuất khẩu đang thu hút hàng triệu lao động, chủ yếu tập trung ở các khu công nghiệp lớn.

Do đó, chuyên gia ILO nhận định: Để đảm bảo sự phân chia công bằng của các thành quả kinh tế và trách nhiệm xã hội, các công ty đa quốc gia cần phải đối thoại với các nhà cung cấp của Việt Nam và công đoàn.

Với tư cách là “lưới đỡ” cuối cùng đảm bảo mức lương trong điều kiện tối thiểu của người lao động, lương tối thiểu không phản ánh nhiều về yếu tố năng suất lao động.

Tuy nhiên, việc điều chỉnh lương tối thiểu trở nên không thường xuyên và không dự đoán được có thể dẫn đến số lượng các cuộc đình công tự phát tăng lên.

Cân nhắc các chỉ số liên quan

Theo chuyên gia ILO, khi điều chỉnh tiền lương tối thiểu, một số yếu tố thường được cân nhắc: “Đó là tốc độ tăng trưởng GDP, được coi như một biện pháp để tăng năng suất, chỉ số giá tiêu dùng (CPI) để đảm bảo sức mua của người lao động và gia đình họ”.

Bên cạnh đó, đại diện ILO cho rằng, tỷ lệ tiền lương tối thiểu so với mức lương trung vị của tất cả người lao động (được gọi là chỉ số Kaitz) thường được xem xét để đánh giá tác động của tiền lương tối thiểu đối với việc phân bổ tiền lương của toàn bộ lực lượng lao động.

Trong khi sự khác biệt về chi phí sinh hoạt giữa các vùng cũng được tính đến khi điều chỉnh mức lương tối thiểu vùng.

Mức độ quan trọng của mỗi yếu tố thay đổi theo thời gian và ở các nước khác nhau, phụ thuộc vào bối cảnh quốc gia và các giai đoạn phát triển kinh tế.

“Một số quốc gia (như Bỉ) có công thức điều chỉnh lương tối thiểu hoàn hảo giảm thiểu xung đột giữa các đối tác ba bên, đồng thời tăng tính dự đoán cho các tác nhân kinh tế - Chính phủ, doanh nghiệp và người lao động” - đại diện ILO nói.

Đại diện ILO cũng kỳ vọng: Chính phủ và các đối tác xã hội cần thiết phải xây dựng một tầm nhìn chính sách dài hạn về vai trò của tiền lương tối thiểu và xây dựng sự đồng thuận về công thức điều chỉnh lương tối thiểu.

Phan Minh