Dân sinh
FicaGia Lai:
Người Jrai thoát nghèo, xây nhà, tậu xe nhờ cây mai rừng
(Dân trí) - Ở xã Ia Kênh (TP Pleiku, Gia Lai), hầu hết người dân Jrai đều trồng mai rừng. Loại cây này giúp bà con những mùa Tết bội thu.
Mai rừng trồng xen cà phê
Mỗi dịp xuân về, khắp các tuyến đường liên xã Ia Kênh (TP Pleiku, Gia Lai) đều dễ dàng bắt gặp hình ảnh những chuyến xe tấp nập chở cây hoa mai rừng từ vườn ra phố. Mai rừng không chỉ giúp khai thác những tiềm năng sẵn có mà còn mang lại thu nhập ổn định, mở ra hướng phát triển kinh tế hiệu quả cho hàng trăm hộ gia đình là người đồng bào dân tộc thiểu số Jrai.
Từ xưa, người dân Jrai ở xã Ia Kênh đã vào rừng để tìm kiếm mai rừng về nhà trồng. Nhờ vậy mà giờ đây mỗi gia đình đã sở hữu tài sản lớn mà mai rừng mang lại.
Trong những ngày đầu xuân, chúng tôi đến thăm vườn mai của gia đình ông Rah Lan Luih (làng Mơ Nú, xã Ia Kênh, TP Pleiku, Gia Lai.
Hơn 30 năm gắn bó với nghề trồng mai rừng, ông Luih chia sẻ: "Ở đây, nhà nào cũng trồng mai rừng. Nhà ít thì trồng chơi vài cây, nhà trồng nhiều thì tới cả ngàn cây. Từ xa xưa, người dân ở xã Ia Kênh thường vào rừng để lấy hạt hay đào gốc mai về trồng trong nhà. Nhờ vậy mà giờ đây, mỗi dịp Tết, gia đình nào cũng có mai rừng để bán.".
Trồng mai rừng đem lại hiệu quả kinh tế và giúp người dân ở xã Ia Kênh thoát nghèo, nhiều hộ đã xây nhà lớn.
Ông Luih là người sở hữu nhiều mai nhất ở xã Ia Kênh. Mai rừng được ông trồng làm hàng rào. Hiện khu rẫy của ông trồng khoảng 1.000 cây mai rừng với đủ loại kích cỡ, tuổi cây lên đến 15-30 năm. Những cây mai trong rẫy được ông Luih chăm sóc theo hướng phát triển tự nhiên như ở rừng.
Mỗi dịp Tết, khách thường tìm đến nhà ông Luih để mua những gốc mai hoặc chặt cành về chưng Tết. Trung bình mỗi gốc mai nhỏ có giá từ 1,5 - 5 triệu đồng; mai cành thì có giá từ 500.000 - 700.000 đồng/cành. Những cây mai cổ thụ được ông bán với giá vài chục triệu đồng đến hơn cả trăm triệu đồng. Mỗi năm, ông lãi gần hơn 100 triệu đồng từ tiền bán mai rừng.
Mai rừng cánh thường lớn, lâu tàn, rất dễ để trồng và chăm sóc ở nhà.
Theo ông Luih, nhờ vào nghề trồng mai quanh năm nên gia đình ông có khoản thu nhập ổn định. "Nhiều năm trước, có được số tiền tích góp từ bán mai, gia đình tôi đã xây nhà ở hơn 500 triệu đồng. Đồng thời, gia đình cũng mua bò về phát triển kinh tế", ông Luih tâm sự.
Tương tự, ở Thông Jố, xã Ia Kênh, TP Pleiku, anh Puih Blêl trồng xen khoảng 700 cây mai rừng với cây cà phê. Trong vườn này có sẵn mấy cây mai rừng từ xưa. Sau này gia đình anh đã nhân rộng thêm.
Nhiều hộ trong xã đang trồng hơn 1.000 gốc mai rừng, mỗi cây có giá trị từ 2 triệu - 5 triệu đồng.
"Mỗi lần tưới nước và bón phân cho cà phê, gia đình tôi sẽ chia đều cho những gốc mai xen canh trong vườn. Qua đó, vườn mai nhà tôi sinh trưởng và phát triển tốt", anh Puih Blêl cho hay.
Với thuận lợi từ việc trồng xen canh, gia đình ông mỗi năm thu về gần 70 triệu đồng. Khoản tiền này đã giúp vợ chồng anh Puih Blêl chi tiêu, nuôi con cái ăn học, sửa sang nhà cửa trong dịp Tết đến.
Nhiều hộ gia đình người Jrai ở xã Ia Kênh cũng vươn lên thoát nghèo từ mô hình trồng mai rừng. Đặc biệt, gia đình anh Kpă Pơl (làng Thông Jố, xã Ia Kênh, TP Pleiku, Gia Lai) vừa xây nhà khang trang hơn 300 triệu đồng từ những cố gắng bám nghề trồng mai cả chục năm nay.
Gần giáp Tết, người dân Jrai đã đào mai rừng rồi ra phố bán, mang lại nguồn thu lớn cho gia đình.
Có thể thấy công việc trồng, chăm sóc mai không phải là nghề chính. Song đây lại là nguồn thu nhập đáng kể, giúp thoát nghèo cho nhiều gia đình bản địa Jrai ở đây.
Duy trì nghề trồng mai rừng
Trồng mai rừng đem lại nguồn kinh tế cao cho người dân nơi đây. Để tránh tình trạng khan hiếm nguồn giống mai, các hộ dân ở xã Ia Kênh đã sử dụng nhiều biện pháp nhằm lưu giữ cây mai trong vườn.
Mai không chỉ bán ở trong tỉnh mà còn chuyển đi khắp cả nước, từ đó tạo nên thương hiệu mai rừng xã Ia kênh.
Cụ thể, gia đình anh Kpă Pơl (làng Thông Jố, xã Ia Kênh, TP Pleiku, Gia Lai) đã tự nhân giống cây mai rừng bằng phương pháp giâm cành. Theo anh Pơl, quy trình giâm cành cây mai cần rất nhiều khâu. Đầu tiên, chọn cây mai giống, đây được coi là khâu quan trọng quyết định tới độ sinh trưởng, tuổi thọ của cây mai.
"Người trồng cần chọn cây giống khỏe, không có sâu bệnh, nhất là những cành dự định cắt lấy giống không được có sâu, bệnh ở lá và cành. Nếu có một vài vết đốm ở lá thì có thể cắt bỏ", anh Pơl chia sẻ.
Mai rừng ở Ia Kênh rất nhiều nhưng nếu không có biện pháp để bảo vệ thì nguồn này sẽ cạn kiệt.
Khi chọn được cành giâm, anh dùng thuốc kích thích mọc rễ, pha nước cắm cành rồi giâm xuống đất. Những cành được giâm sau đó được chuyển vào chậu đất để chăm sóc.
Ông Rahlan Luih (làng Mơ Nú, xã Ia Kênh, TP Pleiku, Gia Lai ) thì chọn cách nhân giống mai bằng hạt. Gia đình ông đã áp dụng phương pháp này hơn 10 năm nay. Đây là phương pháp truyền thống được áp dụng phổ biến nhất vì dễ thực hiện, nhanh có số lượng cây con nhiều để trồng, không tốn kém thời gian và công sức.
Mỗi mùa Tết, các hộ có thể bán đến cả chục triệu đồng từ những cành mai rừng trồng trong vườn.
Ông Luih cho biết, hạt mai vàng có khả năng nảy mầm khá tốt, nên chỉ cần lựa những hạt già gieo xuống đất, thậm chí những hạt chín rơi rụng từ cây mẹ xuống. Sau một thời gian không cần chăm sóc, mai cũng dễ dàng mọc, lên cây con với tỷ lệ cây sống khá cao.
"Trong vườn rẫy gần 1.000 gốc của gia đình, tôi thường để những cây mẹ ra hoa, rồi chín quả rụng xuống. Sau đó, hạt mai sẽ nẩy mầm thành cây con. Cây phát triển độ cao hơn một mét thì tôi sẽ đánh, trồng lại chỗ khác cho đúng hàng, để cây con không lấn át, hút chất dinh dưỡng từ cây mẹ", ông Luih chia sẻ.
Nhận thấy mai càng khan hiếm, người dân đã tích cực gây giống trong vườn nhà.
Trồng và buôn bán mai rừng đang trở thành một nghề của người Jrai ở Ia Kênh. Hàng năm, ngoài việc thu lượm hạt mai rụng về ươm thành cây con và giâm cành rồi mang ra trồng ở vườn, nhiều người dân ở Ia Kênh còn đi đến các vùng khác ở Tây Nguyên tìm mua mai về trồng rồi bán lại vào dịp Tết.
Anh Siu Vik (làng Mơ Nú, xã Ia Kênh, TP Pleiku, Gia Lai) nhận thấy việc kiếm mai trên rừng ngày càng khan hiếm nên đã tận dụng quỹ đất vườn nhà hơn 1.000m2 đào những hố nhỏ để trồng cây thu mua lại của các hộ trong xã. Ngoài ra, anh còn đến cả Kon Tum, Đắk Nông để tìm mua gốc mai cổ.
"Ngoài nhân giống, tôi cũng đi mua gom nguyên cả cây mai, đào về vườn, chăm sóc đến khi mai bung nụ thì mang ra phố bán lấy lời. Có cây lời vài trăm nghìn đồng, cũng có cây lời vài triệu đồng", anh Siu Vik cho biết.
Nhận thấy giá trị kinh tế cao mà cây mai mang lại, nên người dân Jrai đã có ý thức bảo vệ và phát triển rừng mai.
Ông Siu Bách - Phó Chủ tịch UBND xã Ia Kênh cho biết, có tới 6 làng thuộc xã Ia Kênh chuyên trồng mai rừng trong khuôn viên nhà hoặc vườn rẫy. Mỗi dịp Tết, người dân lại mang mai ra đường bày bán, đem lại nguồn thu ổn định cho gia đình.
