Vắt sữa bò, ra nước mắt!

Lúc đầu, giá mỗi con bò được nông dân mua theo "chương trình bò sữa" của tỉnh Lâm Đồng lên đến 25 - 30 triệu đồng, nay họ phải xót xa "đẩy" nó đi với giá chỉ vài triệu đồng.

Bò... trời ơi!

Lâm Đồng những năm sau giải phóng khá "nổi tiếng" với Nông trường Phi Vàng - đơn vị chăn nuôi bò được xếp vào hàng nhất nhì của cả nước. Đến khi chương trình chăn nuôi bò sữa được Bộ NNPTNT phát động, Lâm Đồng là một trong những địa phương đi tiên phong, vì đây là tỉnh "có truyền thống chăn nuôi bò". Song, vài tháng gần đây, những người nông dân ở "xứ cỏ" Nam Tây Nguyên này đã "vắt sữa bò, ra nước mắt".

Một ngày cuối tháng 9, chúng tôi đã tìm đến những hộ nông dân "nổi tiếng" về chăn nuôi bò ở vùng chăn nuôi bò "nổi tiếng" xã Đạ Ròn, huyện Đơn Dương, nằm sát trung tâm bò sữa "nổi tiếng" của Lâm Đồng (và cả nước) là Nông trường Phi Vàng trước đây và nay là công ty cổ phần giống bò sữa Lâm Đồng (công ty GBS).

Ông Bùi Công Sự là một trong những nông dân có nhiều kinh nghiệm chăn nuôi bò sữa ở thôn 2 kể: "Tháng 5/2004, gia đình mua một con bò sữa giống của công ty GBS Lâm Đồng với giá 28 triệu đồng, trong khi giá một con bò sữa ở ngoài chỉ trên dưới 10 triệu đồng. Nhưng nông dân mình không dám so sánh. Vì, không những đây là bò ngoại mà vốn để mua bò cũng được họ cho mình vay. Trung bình mua một con, nông dân được vay 10 triệu đồng, tính vào giá bò".

Cùng với con bò giống "tây" của công ty, ông Sự cũng nuôi gần chục con bò sữa giống "ta", mỗi con cho không dưới 28 lít/ngày, trong khi con bò tây chỉ cho 5-6 lít sữa. Thấy lạ, ông trực tiếp lên gặp lãnh đạo công ty. Nhưng lần nào cũng thế, ông chỉ nhận được những câu trả lời ậm ờ.

Không dám nghĩ mình bị lừa, và cái máu nuôi bò "ngoại" trong người nổi lên, nên sẵn dịp có chương trình ưu đãi của Ban quản lý Dự án phát triển giống bò sữa huyện Đơn Dương, ông Sự đăng ký một suất, được nhận một con giống ngoại với giá 22 triệu đồng (trong đó, ông được cho vay 12 triệu đồng).

Xúi quẩy cho ông Sự là con giống lần này vẫn do công ty GBS cung cấp thông qua ban quản lý dự án nói trên, nên suốt cả 6 tháng trời (từ tháng 10/2005) nó cũng chỉ cho ông 5 - 6 lít sữa mỗi ngày. ông Sự đã chọn giải pháp bán luôn cả hai con bò "giống tây" này với giá 14 triệu đồng (thấp hơn 36 triệu đồng so với giá mua vào).

Nước mắt màu sữa bò

Trong sổ tay của chúng tôi cứ dài ra tên những người dân nuôi bò sữa: Ngoài Bùi Công Sự còn có những Phạm Văn Minh, Đặng Thị Quyên, Nguyễn Anh Tiến, Nguyễn Ngọc Lanh, Nguyễn Thị Thi...

Anh Minh nói như mếu: "Xót của, mấy bà đàn bà đã khóc thật vì bò càng nuôi càng lỗ. Bò cho sữa thì ít, đàn bà cho nước mắt thì nhiều. Chuyện rối đến mức không ai còn phân biệt đâu là nước mắt và đâu là sữa bò!".

Anh Minh kể: "Từ dự án của công ty sữa Vinamilk, thông qua công ty GBS, tôi nhận nuôi của họ một con bò trị giá 23,5 triệu đồng theo hình thức trả nợ trừ dần vào sữa. Sau hơn một năm, tôi phải bán gấp con "phải gió" ấy vì lỗ chồng lên lỗ...". Theo anh Minh, con bò này cho thứ sữa bị kết tủa nên không tiêu thụ được.

Nhắc đến chất lượng sữa và giá cả, nhiều người dân cho biết họ thường xuyên bị ép cấp, ép giá, bị cân thiếu khi bán sữa cho đơn vị thu mua. Để kiểm chứng, chúng tôi đã đi cân sữa cho các cơ sở thu mua. Đầu tiên cân 2 thùng sữa của hai hộ Nguyễn Hữu Tiến và Phan Văn Hùng (thôn 2, Đạ Ròn, Đơn Dương) qua 5 chiếc cân. Kết quả: Thùng sữa của anh Tiến nặng 28,7kg, thùng sữa anh Hùng: 12,1kg. Đến nơi thu mua (của công ty GBS), cả hai thùng sữa "ngót" mất 700 gram.

Ông Chủ tịch Hội Nông dân xã Đạ Ròn Nguyễn Văn Thanh khẳng định: Mỗi ngày điểm thu mua ở thôn 3 Đạ Ròn có khoảng 200 hộ đến nhập sữa, hộ ít thì vài chục kilôgram, hộ nhiều đến cả trăm kilôgram. Tính ra, nếu cứ hơn 30kg "bốc hơi" đến 1,4kg và với giá 3.900 đồng/kg thì khoản tiền mà người chăn nuôi ở Đạ Ròn "mất" cho đơn vị thu mua là một con số không nhỏ. Vì thế, bảo rằng "nước mắt màu sữa bò" kể cũng không đại ngôn!

Nếu đọc các văn bản về chương trình chăn nuôi bò sữa của tỉnh Lâm Đồng đã được phê duyệt và thực hiện, thì viễn cảnh của nó rất là xán lạn: Tổng vốn của chương trình từ 2001 - 2010: 44,7 tỉ đồng, và cái đích đưa ra là 6.000 con. Đến cuối tháng 9.2006, Lâm Đồng đang tiến gần đến cái đích đó.

Gần đây, tình hình chăn nuôi bò sữa trong cả nước có phần bi đát: 22/33 tỉnh, thành có dự án chăn nuôi bò sữa phải xem xét lại chương trình. Một số tỉnh chính thức tuyên bố phá sản chương trình, và không ít địa phương còn lại đang chuẩn bị tuyên bố phá sản.

Với riêng Lâm Đồng, khi được hỏi về "viễn cảnh bò sữa", câu trả lời chỉ là sự quanh co và đặc biệt là có ý đổ lỗi cho nông dân - như trình độ chăn nuôi, nông dân không chịu khó tiếp thu kỹ thuật...

Theo Khắc Dũng - Thế Hạnh
Báo Lao động