VAFI: Bán hết vốn Nhà nước tại Vinamilk sẽ có ngay tiền làm cao tốc Bắc - Nam

Hiệp hội Các nhà đầu tư tài chính Việt Nam (VAFI) ngày hôm nay (18/10) vừa có văn bản gửi Bộ trưởng Bộ Tài chính và Tổng công ty Đầu tư và Kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) cảnh báo về việc Nhà nước có thể sẽ mất tới 1 tỷ USD nếu bán toàn bộ cổ phần Nhà nước tại Vinamilk theo phương án hiện tại.

Cụ thể, phương án mà SCIC đưa ra đó là: việc bán cổ phần Nhà nước tại Vinamilk sẽ được chia thành nhiều đợt và đợt đầu chỉ bán 20% cổ phần Nhà nước (tương ứng 9% vốn điều lệ công ty này) trong năm 2016. Tuy nhiên, phía VAFI nhận định, phương án này đang loại bỏ nhiều nhà đầu tư lớn, nhà đầu tư chiến lược tham gia đấu giá.

“Đây là phương án hạn chế sức cầu, hạn chế sự cạnh tranh trong việc đấu giá, từ đó giá bán VNM sẽ rất thấp”, VAFI nhận định.

Hiệp hội này khẳng định rằng “phương án này sẽ gây thất thu cho Nhà nước khoảng 1 tỷ USD nếu so sánh với cách thức bán 1 lần toàn bộ cổ phần Nhà nước (chiếm 45% vốn điều lệ Vinamilk)”.

Để bảo vệ cho quan điểm của mình, lãnh đạo VAFI đã phân tích về hai phương án bán nói trên thông qua các tiêu chí so sánh cụ thể.

Có “tiền tươi” để làm đường cao tốc?

Theo lập luận của VAFI, việc chia nhỏ bán nhiều lần sẽ loại bỏ sự tham gia các nhà đầu tư lớn là các tập đoàn đa quốc gia chuyên kinh doanh sữa, thực phẩm vì khi mua 9% vốn Vinamilk họ chỉ là cổ đông thiểu số hay là cổ đông tài chính, có rất ít quyền về quản trị doanh nghiệp và sẽ không quan tâm đến thương vụ này.

VAFI nhận định, có thể chỉ có nhà đầu tư chiến lược là F&N Dairy Investment Pte Ltd tham gia đấu giá vì họ đang nắm giữ 11% vốn điều lệ của Vinamilk. Mua được thêm 9% vốn, F&N sẽ có 20% vốn điều lệ Vinamilk và có cơ hội nắm được đủ lượng cổ phần để có thể phủ quyết những vấn đề quan trọng nhất về quản trị doanh nghiệp tại đại hội cổ đông. Phương án này, theo VAFI, vô tình có lợi cho cổ đông này vì dần dần F& N có thể dễ dàng trở thành cổ đông chi phối mà không mất nhiều chi phí.

VAFI cho rằng, khi F&N đã nắm được tỷ trọng cổ phần phủ quyết thì sẽ làm e ngại sự tham gia của đối tác chiến lược khác. Trong khi đó, các nhà đầu tư tài chính hiện có mặt trên thị trường chứng khoán Việt Nam sẽ ít tham gia vì họ đã đầu tư vào VNM , đồng thời với qui mô thị trường Việt Nam còn nhỏ, hiện nhà đầu tư nước ngoài không khó mua cổ phiếu VNM ở số lượng không lớn và thực tế tỷ trọng nắm giữ của nhà đầu tư nước ngoài đã giảm xuống còn 48%.

VAFI dự báo, nhu cầu mua cổ phiếu VNM đợt đầu không nhiều, cầu chỉ hơn cung một chút và giá thắng thầu chỉ tương đương hoặc nhỉnh hơn một chút so với giá đang giao dịch niêm yết. Và với giá trị doanh nghiệp của Vinamilk hiện nay là hơn 9 tỷ USD, nếu bán đợt đầu Nhà nước thu về khoảng trên 800 triệu USD.

Khi lượng cổ phần Nhà nước tại Vinamilk bán làm nhiều đợt và có thể kéo dài vài năm, VAFI đánh giá, SCIC có lợi vì lãi và cổ tức thu được từ VNM đóng góp lớn cho lợi nhuận SCIC. SCIC sẽ có cơ sở để hưởng chế độ lương thưởng cao. Một vài cán bộ lãnh đạo của SCIC cũng có lợi vì được quản lý cổ phần VNM và duy trì được cơ chế xin cho. Tuy nhiên, hiệu ứng bán 9% VNM sẽ được nhân rộng và tiến trình cổ phần hóa DNNN sẽ diễn ra chậm chạp và Nhà nước sẽ thất thu lớn ngân sách do ít thu hút được đông đảo các nhà đầu tư chiến lược tham gia. Chất lượng cổ đông thấp.

Trong khi đó, nếu với phương án bán 1 lần, hiệp hội này quả quyết sẽ thu hút nhiều nhà đầu tư chiến lược nước ngoài tham gia vì nếu mua trọn lô cổ phần tương đương 45% vốn điều lệ, nhà đầu tư mới sẽ nắm giữ được cổ phần chi phối của Vinamilk, họ có quyền điều hành doanh nghiệp nhưng chưa phải quyền điều hành tuyệt đối vì số cổ đông còn lại dễ dàng phủ quyết tại đại hội cổ đông nếu cổ đông lớn đi ngược lại lợi ích của họ.

Các nhà đầu tư tài chính mới cũng tham gia đấu giá và như vậy lượng cầu tham gia có thể gấp nhiều lần so với phương án của SCIC. Để mua được toàn bộ lô cổ phần 45% vốn điều lệ, nhà đầu tư chiến lược phải bỏ giá cao hơn giá đang giao dịch niêm yết. Nếu giá không cạnh tranh thì có thể họ không mua được hoặc mua không trọn vẹn lô cổ phần đó, từ đó phương án M&A của họ chưa thành công và họ còn phải mất thêm nhiều tiền để mua lại cổ phần từ các nhà đầu tư khác trên thị trường - VAFI phân tích.

Theo nhận định của hiệp hội này, với phương án bán trọn lô, dự kiến giá đấu thành công không thấp hơn 25% so với giá niêm yết, tức là giá VNM được định giá khoảng trên 11,5 tỷ USD và Nhà nước sẽ thu được hơn 5 tỷ USD.

Khoản “tiền tươi” này theo VAFI đủ để hoàn thành tuyến đường cao tốc Bắc Nam đến năm 2020. Phương án này không làm tăng nợ công. Ngoài ra, với việc bán hết cổ phần tại Sabeco và Habeco thì cũng thu được 5 tỷ USD nữa đủ để xây dựng 4 tuyến đường sắt nội đô tại Hà Nội và TP Hồ Chí Minh.

Tiền của dân, không thể hành động vội vàng

Trao đổi với phóng viên Dân Trí về đề xuất trên của VAFI, ông Đặng Quyết Tiến, Phó cục trưởng Cục Tài chính doanh nghiệp (Bộ Tài chính) cho biết, Bộ Tài chính tôn trọng đề xuất của các nhà đầu tư. Trên thực tế, các nhà đầu tư có thể muốn bán trọn lô, nhưng việc thực hiện bán ra cổ phần của Nhà nước phải thực hiện theo lộ trình đã được Thủ tướng chỉ đạo (bán 9-10% vốn).

"Mình là người đứng ra bán vốn nên phải thận trọng. Đây là vốn Nhà nước, là tiền của dân nên trách nhiệm là thu được lợi ích cao nhất về Nhà nước, cho nhân dân", ông Tiến nhấn mạnh. Hơn nữa, từ nay đến hết năm chỉ còn hơn 2 tháng, không thể định giá vội vàng rồi đưa toàn bộ số cổ phần khổng lồ này ra bán.

Trước đó, trao đổi về vấn đề này, vị đại diện Bộ Tài chính cũng đã khẳng định, với quy mô vốn của Vinamilk hiện đã trên 100.000 tỷ đồng (thực tế, vốn hóa thị trường của Vinamilk trên thị trường chứng khoán đến thời điểm này 18/10 đã xấp xỉ 206.400 tỷ đồng với mức giá 142.800 đồng/cổ phiếu), nếu tung ra thị trường trọn lô cổ phần Nhà nước thì thị trường sẽ không thể hấp thụ, thậm chí việc này có thể khiến thị trường "chao đảo" do quy mô thị trường nhỏ, nhà đầu tư lại rất nhạy cảm với thông tin.

Việc bán vốn VNM, theo ông Đặng Quyết Tiến, buộc phải có sự tham gia của nhà đầu tư ngoại, ai trả cao nhất thì được mua chứ không thể thỏa thuận. "Vinamilk là một cô gái đẹp, bước ra thị trường mà định giá rẻ thì không được", ông Tiến nói. Đồng thời cho biết, không phải đơn vị tư vấn nào cũng đủ trình độ để định giá Vinamilk khi mà thương hiệu doanh nghiệp này đã vượt tầm khu vực.

Lý giải về con số 9%, gần đây, ông Nguyễn Đức Chi, Chủ tịch Hội đồng thành viên SCIC cũng từng khẳng định, mức 9% là khối lượng đủ lớn để hấp dẫn các nhà đầu tư và thông qua lô cổ phiếu như vậy thì sẽ thu được giá hiệu quả.

Bích Diệp