Thu thuế sử dụng đất: 17 triệu người nộp thuế, thu về 1.300 tỷ đồng mỗi năm

Luật thuế sử dụng đất phi nông nghiệp được Quốc hội khoá XII, kỳ họp thứ 7 thông qua ngày 17/6/2010, có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2012. Sau khi Luật thuế sử dụng đất phi nông nghiệp được ban hành, Bộ Tài chính đã chỉ đạo triển khai thi hành Luật và các văn bản hướng dẫn đến cán bộ, công chức, viên chức và người nộp thuế.

17 triệu người nộp thuế, thu về 1.300 tỷ đồng

Theo số liệu thống kê từ Bộ Tài chính, Luật thuế này có phạm vi triển khai rộng (gần 700 quận huyện), khối lượng dữ liệu phải xử lý rất lớn, số lượng người nộp thuế đến hơn 17 triệu người và số lượng thửa đất phải quản lý lên đến gần 18 triệu thửa, tương ứng với tổng diện tích hơn hơn 46,2 tỷ m2 do cá nhân sở hữu và gần 80.000 thửa đất ứng với hơn 1,2 tỷ m2 đất do tổ chức kinh tế sở hữu.

Cơ quan thuế đã cấp mã số thuế cho người nộp thuế sử dụng đất phi nông nghiệp lên tới 14,1 triệu mã số thuế cấp mới và 2,3 triệu mã số thuế xác nhận.

Mặc dù có lượng người nộp thuế rất lớn nhưng số thu bình quân thuế sử dụng đất phi nông nghiệp chỉ đạt khoảng 1.300 tỷ đồng mỗi năm và tốc độ tăng bình quân hàng năm 1,3%. Nguồn thu từ thuế sử dụng đất phi nông nghiệp giai đoạn 2012-2016 chiếm trung bình khoảng 0,15% tổng thu Ngân sách Nhà nước, tương đương khoảng 0,3% thu ngân sách địa phương.

"Đây là số thu không lớn nhưng là nguồn thu ổn định, tạo được nguồn thu thường xuyên, phục vụ tốt yêu cầu quản lý và điều tiết vĩ mô nền kinh tế, tăng thêm nguồn kinh phí giúp Nhà nước đầu tư vào lĩnh vực quản lý đất đai, từng bước thực hiện chính sách động viên công bằng giữa các tầng lớp dân cư, góp phần thực hiện các nhiệm vụ chi của địa phương", Bộ Tài chính đánh giá.

Bộ Tài chính cho rằng, chính sách thuế sử dụng đất phi nông nghiệp đã bộc lộ những hạn chế, khó khăn, vướng mắc.

Về thuế suất thuế sử dụng đất phi nông nghiệp đối với đất ở áp dụng theo biểu thuế luỹ tiến từng phần (mức thuế suất là 0,03%, 0,07% và 0,15%); đối với đất sản xuất, kinh doanh phi nông nghiệp là 0,03%; đất sử dụng không đúng mục đích, đất chưa sử dụng theo đúng quy định là 0,15%; đất lấn, chiếm là 0,2%.

Đánh giá tác động mức thuế suất hiện hành, Bộ Tài chính cho rằng, tỷ lệ huy động về thuế là rất thấp, so sánh số tiền phải nộp thấp hơn cả pháp lệnh về thuế nhà đất, mức thuế suất chưa đủ lớn để điều tiết mạnh đối với người sở hữu nhiều đất đai, chưa thúc đẩy các tổ chức, cá nhân trong xã hội sử dụng đất tiết kiệm, có hiệu quả.

Theo Bộ Tài chính, các mức thuế suất 0,07% và 0,15% tương ứng với diện tích đất vượt từ trên 1 lần đến 3 lần và trên 3 lần hạn mức sử dụng đất ở là thấp, chủ sử dụng đất không bị tác động nhiều từ thuế, đất không được sử dụng hết hiệu suất cho sản xuất, kinh doanh, thậm chí còn bị bỏ trống, gây lãng phí nguồn tài nguyên đất đai. Nhiều nước trên thế giới có mức thu khá cao so với Việt Nam: Indonesia 0,5%; Chile từ 1% đến 2%; Mỹ từ 0,2% đến 4%, Đài Loan (Trung Quốc) từ 0,2% đến 6%…

Ngoài ra, việc quy định mức thuế suất lũy tiến theo hạn mức sử dụng đất gặp nhiều khó khăn và phức tạp trong quá trình thực hiện.

Dữ liệu không cập nhật vì... thiếu cán bộ thuế

Đánh giá hiệu quả của chính sách thuế sử dụng đất phi nông nghiệp và chi phí hành chính thực hiện thu thuế, Bộ Tài chính cho rằng, đây là nguồn thu có tổng số thu thấp và quản lý thu với số lượng lớn người nộp thuế nên công tác này chưa được sự quan tâm đúng mức của chính quyền địa phương, kinh phí khai thác các trường hợp mới đưa vào quản lý thu chưa có chế độ quy định nên vẫn còn nhiều hộ gia đình, cá nhân chưa lập tờ khai thuế để đưa vào quản lý thu.

Đáng lưu ý, dữ liệu phục vụ lập sổ thuế năm 2012 đã được cập nhật tương đối nhưng đến nay vẫn còn nhiều người nộp thuế chưa nộp tờ khai thuế sử dụng đất phi nông nghiệp. Số liệu hộ gia đình, cá nhân thuộc diện nộp thuế sử dụng đất phi nông nghiệp phải được cung cấp từ cơ quan tài nguyên nhưng việc cung cấp cũng như yêu cầu người nộp thuế nộp tờ khai để đưa dữ liệu vào quản lý lập bộ rất khó khăn do công tác này không được hỗ trợ kinh phí thực hiện.

Theo quy định người nộp thuế nộp tờ khai thuế sử dụng đất phi nông nghiệp cùng với hồ sơ thực hiện tài chính về đất đai. Tuy nhiên, nội dung này đến nay chưa được hỗ trợ từ phía cơ quan tài nguyên và môi trường (do không có nhân lực) nên việc thực hiện đưa các trường hợp mới phát sinh vào sổ thuế chưa đạt kết quả cao, cơ quan thuế phải tự rà soát trên hồ sơ xác định nghĩa vụ tài chính về đất đai, tổng hợp và chuyển về địa phương nhờ hỗ trợ yêu cầu người nộp thuế lập tờ khai thuế sử dụng đất phi nông nghiệp.

"Hiện nay, lực lượng công chức ngành thuế ngày càng giảm do nghỉ hưu và không được bổ sung, việc cập nhật dữ liệu vào hệ thống để quản lý gặp rất nhiều khó khăn do thiếu nhân lực. Đồng thời nguồn thu này rất thấp nên chưa được sự hỗ trợ của chính quyền địa phương trong việc tổ chức thu đối với nguồn thu này", Bộ Tài chính cho biết.

Ngoài ra, theo cơ quan quản lý, hệ thống ứng dụng quản lý tuy được triển khai thực hiện nhưng việc kết xuất số liệu phục vụ cho công tác quản lý thu chưa đáp ứng công tác thống kê báo cáo khác nhau. Do đó, cần nâng cấp phần mềm TMS cho phù hợp với các mẫu biểu báo cáo của thuế sử dụng đất phi nông nghiệp như: bổ sung sổ chi tiết miễn giảm của từng loại miễn giảm; Bổ sung tra cứu danh sách các trường hợp khai mới theo tháng theo địa bàn, bổ sung việc tính thuế trên thông báo cho các trường hợp truy thu từ các năm trước.

Phương Dung