Thu hồi dự án nghìn tỷ xử lý nix thải... trên giấy

Dự án nhà máy xử lý nix thải Ninh Thủy có công suất xử lý 330.000 tấn chất thải nix/năm, tổng vốn đầu tư lên tới gần 1.500 tỉ đồng do Công ty cổ phần Khoáng sản luyện kim Hà Nội làm chủ đầu tư. Dự án có mục đích là xử lý dứt điểm khoảng 1 triệu tấn nix thải do Công ty TNHH Nhà máy Tàu biển Hyundai - Vinashin thải ra môi trường trong quá trình sửa chữa tàu được khởi công lần đầu vào cuối năm 2008 rồi… “trùm mền”.

Đầu tháng 12/2009, khởi công lần 2, được điều chỉnh thời gian đi vào sản xuất là tháng 3/2011, nhưng đến nay mặt bằng dự án vẫn chỉ là bãi đất trống qua san ủi.

Hàng triệu tấn nix thải của Công ty TNHH Nhà máy tàu biển Hyundai - Vinashin với hàm lượng độc hại cao đang tiếp tục gây ô nhiễm trầm trọng nguồn nước ngầm, đất trồng trọt và vùng biển khu vực.

Theo chính sách hiện hành, dự án được hưởng vốn vay ưu đãi (tương đương 65% lãi vay thương mại). Ngân hàng Phát triển Việt Nam đã cam kết tài trợ dự án, với điều kiện công nghệ (hoàn nguyên) của dự án phải được hội đồng khoa học của cấp có thẩm quyền thẩm định và phê duyệt. Tỉnh Khánh Hòa đã nhiều lần gia hạn thời gian triển khai dự án cho chủ đầu tư.

Theo Công ty Khoáng sản luyện kim Hà Nội, công nghệ hoàn nguyên do các nhà khoa học ở Côn Minh (Vân Nam, Trung Quốc) phát minh, cho phép thu hồi sắt xốp và các kim loại có trong nix thải (xỉ đồng, phế thải luyện đồng), hiệu quả kinh tế cao.

Khi Công ty Khoáng sản luyện kim Hà Nội công bố “phát minh” này, nhiều nhà khoa học tên tuổi đã bày tỏ nghi ngờ tính xác thực, vì đến nay các cường quốc khoa học hàng đầu vẫn phải chấp nhận chôn lấp nix thải.

Thời gian qua, trả lời báo chí về nguyên nhân chậm trễ của dự án, lãnh đạo Công ty Khoáng sản luyện kim Hà Nội đều nói do hồ sơ thẩm định công nghệ hoàn nguyên còn “kẹt” tại Viện Khoa học và công nghệ Việt Nam.

Tuy nhiên, PGS.TS Đỗ Trường Thiện, trưởng ban ứng dụng và triển khai công nghệ của Viện Khoa học và công nghệ VN, lại khẳng định chưa nhận được hồ sơ xin thẩm định công nghệ của Công ty Khoáng sản luyện kim Hà Nội. Phó chủ tịch Viện Khoa học và công nghệ VN Dương Ngọc Hải cũng cho biết chưa nhận được hồ sơ này. Song, nguyên nhân chính dẫn đến thất bại của dự án là nhà đầu tư thiếu vốn, trong khi việc vay vốn (khoảng 70% giá trị công trình) tại ngân hàng không được chấp thuận vì tính khả thi công nghệ xử lý nix thải mà chủ đầu tư đưa ra.

Trịnh Anh