Sang Lào buôn trâu

Mỗi ngày có tới hàng trăm con trâu, bò không rõ nguồn gốc có thể mang theo rất nhiều bệnh dịch theo lối mòn về các chợ trâu Đô Lương, Nghệ An để rồi tiếp tục một cuộc hành trình tới các lò mổ khắp nước. Phóng viên Lao Động đã đi qua hành trình dài hơn 2.000km để tìm hiểu chuyện này.

Giáp mặt trùm lái trâu Lào

Mất gần một tháng nhờ môi giới hò hẹn, tôi mới sắp đặt được với Khăm Kềnh Bonacham (47 tuổi) - một lái trâu thượng hạng khu vực thượng Lào - một cuộc gặp gỡ. Chưa đầy 5 tiếng đồng hồ chạy xe từ Hà Nội, chúng tôi đã có mặt ở Nậm Cắn khi trời còn chưa hửng nắng. Tương Dương, Kỳ Sơn những ngày đầu hè như lò bát quái. Sáng tinh mơ, gió ràn rạt thổi mà mồ vẫn rịn ra khắp người.

Cửa khẩu heo hút, tênh hênh bên khe núi. Trừ cư dân địa phương hai bên đi lại chợ búa và thăm nhau thì chỉ lèo tèo vài chiếc xe bồn chở xăng dầu và mấy anh cán bộ Viettel mang hàng xuất khẩu sang nước bạn. Chưa đầy 20 phút làm thủ tục, chúng tôi đã vượt qua hai chốt kiểm tra của cả hai nước Việt - Lào để vào đất Lào.

Nằm ở khu Phonxavanlua, cơ ngơi của trùm trâu thượng Lào Khăm Kềnh rất dễ nhận biết: Một dãy nhà dài tựa cái hội trường UBND một xã vùng xuôi ở Việt Nam. Xung quanh vườn là 3 chiếc Hyundai thùng 24 tấn được thiết kế với các thanh giằng để chở trâu, 2 Toyota bán tải và 1 Camry 3.5Q.

Kiến trúc bề ngoài vẫn mái nhọn, trổ trái - đặc trưng kiến trúc của người Lào - nhưng bên trong lại đặc quánh kiến trúc Âu Châu hiện đại. Minh Việt - phóng viên Báo Nông nghiệp thường trú tại Phonxavanh, người dẫn đường kiêm phiên dịch - vốn đã biết tính chủ nhà khoái uống Vodka Hà Nội ngâm nấm linh chi của Lào nên đã thủ sẵn một thùng mang sang như đồ lễ vật. Khách quý, rượu ngon, tiện thể có hẹn đối tác là lái trâu từ Đô Lương sang trả tiền, Kềnh hào sảng sai vợ giết bò đãi khách.

Loáng một cái, đồ ăn được đám người giúp việc bày ra đầy nhà. Khi rượu đã la đà, lơ lớ tiếng Việt, Kềnh vỗ ngực bùm bụp kể: “Gần 10 năm mua trâu, khắp vùng thượng Lào, trung Thái chẳng nơi nào là không có dấu chân tao”. Cụng một cái, dốc tuột ly rượu vào miệng, mắt Kềnh sáng rực: “Trước kia đi rừng cũng ghê răng, phỉ nhiều, cướp lắm, thấy lận cọc tiền to là chúng nó cướp, nên đi đâu cũng phải dắt theo súng. Mấy lần bị chặn đường tao vác AK bắn nhau với chúng nó rồi. Bắn nhau cũng sướng”. Tôi xanh mặt: “Bắn nhau mà sướng à, nó bắn chết thì sao? Giờ vẫn bắn nhau?”.

Kềnh trả lời: “Nó cướp thì bắn bỏ mẹ nó đi chứ, nhưng bây giờ chúng nó sợ tao chứ tao không sợ chúng nó, nên không bắn nhau nữa”. Tôi hỏi: “Trâu, bò mua rồi bán cho ai?”. Khoát tay chỉ đám người Việt đang chuốc rượu nhau, Kềnh bảo: “Họ là một số ít những ông chủ mua trâu của tao, mấy ông này chưa phải chủ lớn. Chủ lớn toàn ở Đô Lương, Nghệ An thôi”.

Thêm vài lần cụng li nữa, Kềnh kể: “Hồi trẻ tao dắt trâu thuê cho người ta, có tí vốn bắt đầu tập tọng buôn, nhiều lần lỗ chỏng gọng vì không ước được con vật được bao nhiêu thịt.Giờ thì khôn rồi, chả lỗ nữa, cũng chả phải đi nhiều nữa mà buôn bằng “alô” thôi, mọi việc khác có đám người nhà lo hết. Chủ trâu cỡ như tao cả vùng thượng Lào chỉ có 3 người thôi”.

Tôi thắc mắc: “Buôn trâu như mày có cần nhiều tiền không?”. “Mày tính đi, tùy con to hay nhỏ, nhưng cứ trung bình mỗi con khoảng 3-4 triệu kíp, mỗi xe trâu của tao cũng phải trả người ta đến hơn 100 triệu kíp (gần 300 triệu VND), mỗi ngày tao có từ 2-3 chuyến xe chở về bán cho chủ trâu ở Việt Nam” - Kềnh bảo.

Theo lối trâu đi

Sau hồi năn nỉ, thậm chí khích bác, Kềnh cũng đồng ý đưa chúng tôi đi theo một chuyến mua trâu. Trước khi “lùa” chúng tôi lên cabin 2 chiếc Hyundai 24 tấn, Kềnh gọi điện thoại í ới một hồi bằng tiếng Lào cho một người nào đó. Minh Việt dịch lại đại ý rằng Kềnh đang nói chuyện với một người gần Luangphrabang đang có một đàn trâu khoảng 60 con cần bán.

Cầm lái chiếc đi đầu, Kềnh tỏ ra là một tay lái điệu nghệ khi luôn giữ tốc độ trên 60km/h dù đường vòng vèo, lên đèo, đổ dốc liên tục. Hơn 300km từ Phonxavanh đến Luangphrabang chui rúc qua những tán rừng bạt ngàn gỗ quý, thi thoảng bắt gặp nai, hoãng, cầy sóc... phi vèo vèo qua đường. Kềnh bảo: “Rừng Lào còn đầy thú, dân bắn, bẫy được bán giá rẻ bèo”.

Lời Kềnh nói đã lý giải phần nào thắc mắc của tôi từ hôm trước khi ra chợ trung tâm Phonxavanh thấy người ta bán ê hề thịt thú rừng. Hơn 6 tiếng chạy xe, cố đô Luangphrabang đã ở trước mắt. Với chúng tôi, Luangphrabang cũng chẳng lạ gì nên cả bọn đề nghị Kềnh “ăn trâu” rồi về luôn. Kềnh cho xe chạy thẳng vào bản Muonglua cách Luangphrabang khoảng 20km.

Trên một bãi đất rộng đầu một bản lưa thưa hơn chục nóc nhà đã có một bầy trâu khoảng hơn 50 con đang buộc vào các cọc và có 3 người canh giữ. Sau khi đếm đi đếm lại, ngó nghiêng, sờ nắn từng con một, Kềnh xổ một tràng tiếng Lào với mấy người kia. Minh Việt dịch lại rằng trong 3 người kia thì có 1 người là môi giới của Kềnh, còn 2 người là người bán trâu. Kềnh đang mặc cả và đề nghị họ còn thì bán thêm 5-6 con nữa cho đầy hai chuyến xe, vì mới chỉ có 53 con.

Phonkeo - một trong hai người bán trâu - phóng xe máy ra đi và gần 1 tiếng sau lùa đến thêm 3 con trâu nữa. Kềnh hỏi: “Chỉ có thế thôi à?”. Phonkeo trả lời: “Tao bán hết cả đàn cho mày rồi”.

Sau khi “xuống” đủ 210 triệu kip cho 2 người bán trâu và 500.000 kíp cho người môi giới, Kềnh hò hét đám người dắt trâu buộc lên 2 thùng xe rồi quay đầu chạy thẳng về cửa khẩu Nậm Cắn. Đường về Nậm Cắn thăm thẳm diệu vợi. Quá nửa đêm, xe qua đèo Phỉ (tỉnh Xiêng Khoảng), mưa trút ầm ầm, gió lạnh lùa qua khe kính. Kềnh bảo tôi châm một điếu thuốc rồi vứt xuống đường như một nghi lễ tôn giáo. Thắc mắc thì Kềnh bảo: “Chỗ này là đèo phỉ, ngày xưa chuyên giết người. Bây giờ không biết còn phỉ hay không, nhưng vẫn thỉnh thoảng xảy ra những vụ cướp, giết người, oan hồn lắm nên vứt thuốc cho họ”. 

Đến đầu bản Đin Đăm (huyện Nonghet, Xiêng Khoảng), cách cửa khẩu Nậm Cắn 2km, xe dừng lại. Kềnh gọi các ông chủ trâu Đô Lương đang nằm chờ ở cửa khẩu sang nhận hàng. Việc mua bán, trao đổi tiền nong diễn ra nhanh chóng ngay trên bãi đất trống. Trâu được dắt xuống xe, Kềnh thuê người dắt qua lối mòn để đến biên giới các bản Tiền Tiêu, Trường Sơn, xã Nậm Cắn. Phía bên kia, các chủ trâu Đô Lương sau khi trả tiền mua trâu liền vội vã trở về thuê người bản Tiền Tiêu dắt tiếp trâu từ biên giới về Việt Nam. Chỉ chưa đầy 1 tiếng sau, đàn trâu Lào đã kịp chất lên những chiếc xe tải biển số 37 và chạy thẳng về Đô Lương.

Theo Ngô Chí Tùng

Lao động