Quảng cáo đang phát đi thông điệp méo mó!

Vấn đề kiểm soát tác động bất lợi của quảng cáo hiện nay trong nội dung bình đẳng giới được nhiều đại biểu Quốc hội “mổ xẻ” trong phiên thảo luận về dự luật Quảng cáo.

Đại biểu Lê Thị Nguyệt (Vĩnh Phúc) khơi vấn đề, bản thân hoạt động quảng cáo không thể hiện yếu tố giới, nhưng nội dung và hình thức lại tác động ảnh hưởng khá mạnh mẽ đến mục tiêu bình đẳng giới. Quảng cáo nếu không nhằm góp phần nâng cao bình đẳng giới, chống phân biệt đối xử với phụ nữ và trẻ em sẽ dễ góp phần duy trì tạo nên các định kiến về giới.

Bà Nguyệt nêu thực tế trên truyền hình hiện vẫn xuất hiện những quảng cáo về các sản phẩm gia dụng như nước lau sàn, nước rửa bát, nồi cơm điện, gia vị, thực phẩm, máy giặt, tủ lạnh… đều chọn nhân vật nữ. Hình ảnh những người phụ nữ liên tục chăm sóc con cái, nấu ăn trong bếp, chọn hàng trong siêu thị, lau rửa nhà vệ sinh, giặt giũ quần áo… Trong khi đó hình ảnh người đàn ông lại được sử dụng gắn với những sản phẩm “sang trọng hơn” như xe máy, xe hơi, điện thoại di động, ti vi.

Đại biểu lo lắng, các quảng cáo này tự động phát đi thông điệp méo mó là phụ nữ suốt ngày phải lo việc nội trợ, phục vụ gia đình, chồng con, đối lập với hình ảnh thành đạt, hưởng thụ của cánh mày râu.

Cùng ở góc nhìn của một người phụ nữ, đại biểu Trần Hồng Thắm (Cần Thơ) cũng cho rằng quảng cáo đang tạo ra cái nhìn phiến diện về hình ảnh người vợ, người mẹ lụi cụi với công việc giặt giũ, nấu nướng hoặc phơi bày hình thể người phụ nữ để quảng cáo sản phẩm hay phục vụ cho quảng cáo chương trình giải trí. Còn hình ảnh của nam giới là các nhà nghiên cứu khoa học, các doanh nhân thành đạt. Điều này, theo đại biểu, không chỉ gây bất bình đẳng giới mà còn ảnh hưởng không tốt tới việc giáo dục trẻ em.

Bà Thắm đề nghị nghiên cứu lại vấn đề này để cso những quy định nhằm hạn chế những tác nhân làm tăng định kiến về giới, vai trò của giới dẫn đến việc làm tăng sự phân biệt phiến diện thường thấy trong quảng cáo hiện nay.

Không phản đối yêu cầu bình đẳng giới nhưng đại biểu Dương Trung Quốc (Đồng Nai) “bật” lại: “Nếu nói quảng cáo như thế là phân biệt giới thì tôi nghĩ thiệt hại đầu tiên là đối với các diễn viên nữ. Họ xin được tham gia vào những chương trình quảng cáo đó. Hay chúng ta lại yêu cầu là cứ có một nữ thì phải có một nam. Vợ mà thổi cơm thì chồng phải nấu nước?”.

Ông Quốc phân tích những chuyện đó rất nhạy cảm, dẫn đến việc người cấp phép, nhất là cấp phép trong quan hệ xin - cho trở nên hết sức phức tạp. Bên cạnh đó, đời sống thay đổi hàng ngày, hàng giờ với các phương thức quảng cáo tích hợp nhiều công nghệ mới. Đại biểu lo các quy định thiết kế sẽ sớm thành lạc hậu, phát sinh các “chiêu”… lách luật.

Về vấn đề quảng cáo trên báo điện tử, email, blog, đại biểu Đoàn Nguyễn Thùy Trang (TPHCM) nêu con số thống kê, đến thời điểm này, cả nước có 34 báo điện tử, 66 trang thông tin điện tử, 43.575 trang web được cấp phép với số lượng phương tiện truyền thông hùng hậu. Nguồn lực để quản lý hoạt động quảng cáo, theo đó, sẽ không nhỏ. Với quy định hiện nay, để thực hiện việc thanh tra, kiểm tra, xử phạt hành vi vi phạm pháp luật về quảng cáo, một trang báo, cả 2 Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch và Bộ Thông tin – truyền thông cùng phải đọc, “soi” mỗi ngày, dẫn đến việc giẫm chân, chồng chéo.

Đại biểu Trương Thị Yến Linh (Cà Mau) cho rằng, dự án luật cần bao quát đầy đủ các hình thức hoạt động quảng cáo hiện đại như trên các mạng xã hội, blog, trên phương tiện cá nhân, trên các loại hình game online, màn hình laptop…

Đại biểu Đặng Công Lý (Bình Định) lại đề xuất cần quy định một thư mục riêng trên trang báo điện tử dành cho quảng cáo, các thư mục còn lại không được quảng cáo, nhất là các trang chủ.

Châu Thị Thu Nga (Hà Nội) phân tích, có 2 dạng quảng cáo trên các trang báo điện tử hiện nay. Dạng cố định bao gồm vùng quảng cáo cố định ở hai bên phía trên và phía dưới không tràn vào nội dung, vùng quảng cáo nằm hẳn vào trong vùng xen kẽ và vùng nội dung nhưng không chèn lên phần nội dung.

Dạng quảng cáo không cố định bao gồm quảng cáo không cố định hiện lên và chèn trên vùng nội dung nhưng người sử dụng có thể tắt đi để xem nội dung và quảng cáo trôi nằm hai bên ngoài của trang website, di chuyển theo màn hình khi người sử dụng các thanh công cụ, thanh cuốn, tự động trôi, không ảnh hưởng đến vùng nội dung, người sử dụng không thể can thiệp được vùng quảng cáo.

“Các dạng quảng cáo này hoàn toàn phụ thuộc vào công nghệ thông tin, xu hướng quảng cáo trực tuyến trên thế giới nên không thể duy ý chí đưa vào điều luật này những nội dung mà thực tế không thể thực hiện được” – đại biểu cho rằng, quy định giới hạn diện tích vùng quảng cáo không quá 25% diện tích trong mỗi trang trên khuôn hình không thực tế, không có tính khả thi. Trên thực tế các trang báo chỉ thiết kế ở vùng quảng cáo là gần 100% trên diện tích mỗi trang. Ngoài ra các trang cũng phải tự tính toán nội dung, số lượng, diện tích quảng cáo, nếu không sẽ không có người xem.

Sau khi xin ý kiến Quốc hội lần đầu, dự luật Quảng cáo sẽ được chỉnh lý, hoàn thiện để trình tiếp trong kỳ họp thứ 3 (đầu 2012).

P.Thảo