Quá nhiều doanh nghiệp gas hoạt động manh mún

Thanh tra Bộ Tài chính vừa công bố kết quả thanh tra công tác quản lý tài chính tại các doanh nghiệp kinh doanh khí hoá lỏng, gồm: Công ty CP dầu khí Anpha S.G, Công ty TNHH TM-DV Gia Đình; Công ty CP gas Petrolimex, Công ty khí hoá lỏng Miền Bắc, Công ty khí hoá lỏng miền Nam, Tổng công ty Khí và một số đơn vị làm tổng đại lý, đại lý phân phối cho các công ty trên.

 

Theo kết quả thanh tra, cả nước có khoảng 30 doanh nghiệp tham gia nhập khẩu gas; trong đó có hơn 20 doanh nghiệp nhập khẩu thường xuyên với khối lượng đáng kể, bình quân mỗi doanh nghiệp nhập khẩu vào khoảng 30.000 tấn/năm.

 

Nhưng do Nhà nước chưa có quy hoạch tổng thể đối với các doanh nghiệp đầu mối kinh doanh gas, dẫn đến có quá nhiều doanh nghiệp đầu mối, có qui mô nhỏ, không đầu tư xây dựng bồn bể nên năng lực tồn chứa yếu kém vừa nhỏ vừa manh mún (rất ít công ty có kho chứa 1.000 tấn).

 

Bên cạnh đó, hoạt động nhập khẩu gas theo từng chuyến nhỏ lẻ với chất lượng không được kiểm soát, các doanh nghiệp phải nhập khẩu gas từ nhiều nhà cung cấp khác nhau, khối lượng, giá mua hoàn toàn phụ thuộc vào giá gas thế giới và nhà cung cấp; hơn nữa giá gas thế giới tăng nhanh dẫn đến giá vốn hàng nhập khẩu của các đơn vị tăng lên và biến động nhiều.

 

Mặc dù Nhà nước đã có chính sách bình ổn giá gas bằng việc trong năm 2007 đã 2 lần giảm thuế suất thuế nhập khẩu từ 5% xuống 2% vào tháng 7/2007 và xuống 0% vào tháng 11/2007) nhưng vẫn không giảm được giá vốn của gas nhập khẩu. Giá gas nhập khẩu của các đơn vị tại cùng thời điểm cũng có sự chênh lệch khá lớn, cụ thể:

 

 

Đối với gas sản xuất trong nước, Tổng công ty Khí thuộc Tập đoàn Dầu khí Việt Nam là đơn vị duy nhất tổ chức sản xuất gas trong nước. Năm 2007, giá thành sản xuất gas là 2.391 đ/kg, 6 tháng năm 2008 giá thành sản xuất gas là 3.748 đ/kg.

 

Theo đó, giá thành sản xuất gas trong nước rất thấp so với giá vốn gas nhập khẩu. Tuy nhiên về giá bán gas sản xuất trong nước của Tổng công ty Khí cho các đơn vị đầu mối kinh doanh gas trong nước được nhà nước (Chính phủ) qui định: Thực hiện theo giá thị trường nhưng được phép giảm giá không quá 5% so với giá hàng nhập khẩu tại cùng thời điểm.

 

Ngoài ra, một số đơn vị mua gas sản xuất trong nước của Tổng Công ty khí nhưng không bán trực tiếp đến người tiêu dùng mà bán lại cho các đơn vị đầu mối kinh doanh khác, gây ra hiện tượng mua bán lòng vòng đẩy giá lên cao. Nhất là với hai công ty cổ phần (Công ty cổ phần khí hoá lỏng Miền bắc và Công ty cổ phần khí hoá lỏng Miền nam) do Tổng công ty khí giữ cổ phần chi phối (2 công ty này nhập khẩu khoảng 30% sản lượng tiêu thụ, 70% sản lượng gas mua của của Tổng công ty Khí).

 

Đối với các đại lý kinh doanh gas dân dụng, qua kiểm tra cho thấy: Việc thực hiện cơ chế thuế khoán doanh thu, thu nhập của đại lý nên chưa kiểm soát được doanh thu và xác định được đúng đủ số thuế phải nộp ngân sách Nhà nước (NSNN) của các đại lý. Đồng thời cơ chế thuế khoán của các đại lý (không kiểm soát được doanh thu, không chứng từ, sổ sách) dẫn đến việc thất thu cho NSNN đối với khâu kinh doanh của các doanh nghiệp làm tổng đại lý phân phói gas.

 

Gas là một trong mặt hàng kinh doanh có điều kiện, có ảnh hưởng lớn đối với sản xuất và tiêu dùng, thuộc danh mục bình ổn giá của Nhà nước. Song đến nay vẫn chưa có có văn bản pháp quy nào đủ tầm quản lý và điều hành về xuất nhập khẩu và kinh doanh nội địa với mặt hàng này.

 

Là mặt hàng thuộc danh mục bình ổn giá của Nhà nước, song hiện nay các doanh nghiệp, nhà kinh doanh gas chưa phải chịu trách nhiệm về giá bán gas đến người tiêu dùng (hầu hết các doanh nghiệp mới chỉ quản lý giá đến các tổng đại lý, đại lý, giá bán lẻ đến người tiêu dùng do các cơ sở này tự định).

 

Cơ quan quản lý giá, cơ quan thuế, quản lý thị trường các cấp cũng chưa thực sự quan tâm đến hoạt động này nên tình trạng tuỳ tiện nâng giá, kinh doanh gas lậu, trốn thuế, lậu thuế còn diễn ra ở nhiều địa phương…