Nợ xấu: “Xích được phải thịt được, để nó sổng thì gay!”

Đọc những thông tin kinh tế - tài chính mới nhất trên FICA: * Nông sản Trung Quốc chiếm chợ đầu mối  * Hãy cứ nới room, nhưng đó không phải là tất cả  * Thủ tướng “lệnh” quyết liệt chống chuyển giá, trốn thuế * Hà Nội: Giá xăng dầu đẩy CPI tăng tháng thứ 2 liên tiếp * Phó Thống đốc: Điều hành tỷ giá không thể chỉ nhìn vào xuất khẩu! * Nợ xấu: “Xích được phải thịt được, để nó sổng thì gay!”

Phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Mùa xuân ngày 21/4, PGS.TS Trần Đình Thiên nhận định, ngoài những điểm nhấn về sự ổn định thị trường, khó khăn của thị trường tài chính - tiền tệ nói chung vẫn nằm ở khâu tái cơ cấu hệ thống các tổ chức tín dụng (TCTD) và xử lý nợ xấu.

Cho tới giữa năm 2013, xu hướng chung là tỷ lệ nợ xấu tăng lên. Từ giữa năm 2013, sự ra đời của Công ty quản lý tài sản các TCTD Việt Nam (VAMC) và hoạt động mua nợ xấu của các ngân hàng thương mại (NHTM) đã giúp tỷ lệ này giảm xuống còn khoảng 3,6%. Đến tháng 7/2014, tỷ lệ nợ xấu tăng lên 4,11%. Đến tháng 11/2014, tỷ lệ nợ xấu đã giảm còn 3,8%, nhưng việc giảm này vẫn là nhờ vào cơ chế hoán đổi nợ lấy trái phiếu đặc biệt của VAMC. 

Kể từ khi ra đời cho đến hết năm 2014, VAMC đã mua khoảng 125.000-130.000 tỷ đồng nợ xấu gốc từ các TCTD. Tuy vậy, giá trị nợ xấu VAMC thu hồi được là không đáng kể. Tính đến 24/12/2014, chỉ thu hồi được khoảng 4.161 tỷ đồng.

Bên cạnh đó, cơ chế hoạt động của tổ chức VAMC tại Việt Nam có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro trong quá trình xử lý nợ xấu. Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cũng chỉ ra rằng, cơ chế hoạt động của một tổ chức như VAMC ở các quốc gia khác thực chất là Nhà nước bỏ tiền ra mua nợ, ôm khoản nợ đó một thời gian, sau đó khi kinh tế phục hồi, thị trường tài chính, bất động sản ấm lên sẽ bán ra thị trường. 

Nhưng VAMC của Việt Nam không như vậy. VAMC mua nợ bằng trái phiếu đặc biệt, được mang giao dịch với NHNN để vay tiền. Bán nợ, cầm giấy, ngân hàng vẫn phải tiếp tục đòi nợ và mỗi năm, trích dự phòng rủi ro bằng 20% tổng giá trị tờ giấy cầm ấy. Hiện VAMC đang gặp khó khăn trong việc phát mãi tài sản đảm bảo thông qua đấu giá, đã tổ chức ba lần đấu giá nhưng đều thất bại. 

Như vậy, hoạt động của thị trường tài chính - tiền tệ nói chung có sự ổn định hơn trong năm 2014 so với hai năm trước đó. “Nhưng đó dường như chỉ là biểu hiện bề ngoài, còn ẩn sâu trong tổ chức quản trị, giám sát trên toàn hệ thống vẫn tồn tại nhiều điểm yếu, rõ ràng nhất là xu hướng gia tăng nợ xấu, xử lý nợ xấu mang tính cơ học, phi thị trường” – TS Trần Đình Thiên đánh giá.

TS. Lê Đình Ân, nguyên Giám Đốc Trung tâm thông tin và dự báo KT-XH Quốc gia thì lại ghi nhận: việc xử lý nợ xấu của hệ thống ngân hàng có tín hiệu tích cực hơn, khi một mặt NHNN cấp hạn mức 80.000 tỷ trái phiếu đặc biệt cho VAMC kỳ hạn 5 năm, để mua lại nợ xấu của TCTD. Đồng thời cơ quan này cũng đã trình Chính phủ phê duyệt những bổ sung, điều chỉnh chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của VAMC để tạo điều kiện xử lý thuận lợi hơn khối nợ xấu mua được, nhằm đạt mục tiêu đưa nợ xấu xuống dưới 3% trong 2015. 

TS Trần Đình Thiên hoài nghi rằng, liệu 2.000 tỷ đồng vốn điều lệ của VAMC có phá tan được “cục máu đông” 150.000 đến 200.000 tỷ đồng hay không? Và nguồn 80.000 vốn trái phiếu của VAMC liệu có đủ tạo nên nguồn lực thị trường để mua bán nợ xấu một cách sòng phẳng? Ông Thiên ví von: Đã “xích” được nợ xấu rồi nhưng vấn đề là phải “thịt” được, để nó sổng thì gay!

Bàn thêm về nội dung này, ông Phạm Huy Hùng - Ủy viên Ủy ban Kinh tế nêu quan điểm, nợ xấu chỉ có thể giải quyết rốt ráo, khi các con số về nợ xấu của ngân hàng được thống kê chính xác, đầy đủ. 

Cụ thể, theo số liệu đăng tải trên trang website của NHNN đến 31/12/2014 nợ xấu đã giảm mạnh từ trên 4% tháng 6/2014 xuống 3,22%, tính ra số tuyệt đối là 127.851 tỷ đồng. Tháng 3/2015, NHNN phân bổ các TCTD phải bán 100.000 tỷ đồng nợ xấu. Như vậy số nợ xấu còn lại chỉ là 28.000 tỷ đồng. Khi ngân hàng băn khoăn về việc không có nợ xấu bán, thì tại cuộc họp ở TPHCM đầu tháng 3/2015, NHNN lại công bố, số nợ xấu tuyệt đối không dưới 300.000 tỷ đồng, gấp 3 lần báo cáo của các NHTM.

“Thực tế xử lý nợ xấu hơn hai năm qua cho thấy, một khi chưa minh bạch về số nợ xấu, thì hiệu quả mang lại sẽ rất thấp, cho dù NHNN có đưa ra nhiều chính sách và biện pháp” – ông Hùng nhận định.