Ngân hàng với vấn nạn sổ đỏ giả

Tại sao lọt lưới sổ đỏ giả?

Khi đi tìm hiểu quy trình nghiệp vụ của một số ngân hàng, có thể nhận ra một lỗ hổng khá lớn: trong suốt quá trình từ lúc tiếp nhận hồ sơ đến lúc giải ngân hầu như chỉ có 1-2 cán bộ ngân hàng tiếp xúc được với quyển sổ đỏ của khách hàng thế chấp: cán bộ tín dụng và hỗ trợ tín dụng. Cán bộ tín dụng sẽ là người tiếp nhận sổ đỏ ban đầu, để tiến hành thẩm định tài sản đảm bảo, lập hồ sơ tín dụng. Còn cán bộ hỗ trợ tín dụng sẽ tiến hành các thủ tục để hoàn thiện hợp đồng tín dụng như đi công chứng, đăng ký giao dịch đảm bảo.

Các khâu còn lại của quá trình ra phán quyết tín dụng như tái thẩm định, phê duyệt tín dụng, kiểm soát tín dụng thì hầu như chỉ tiếp cận, phân tích hồ sơ tín dụng khách hàng chứ không được cầm trực tiếp vào quyển sổ đỏ của khách hàng để biết sự xác thực của quyển sổ đỏ. Một số ngân hàng đã thành lập bộ phận kiểm soát tín dụng có trách nhiệm kiểm tra hồ sơ lần cuối để đảm bảo đầy đủ trước khi giải ngân. Tuy nhiên, với việc áp dụng mô hình kiểm soát tín dụng tập trung, hồ sơ được scan và gửi về hội sở thì việc phát hiện sổ đỏ giả rất khó khăn.

Sau khi tiến hành các thủ tục như trên, ra văn phòng công chứng ký kết hợp đồng, ra đăng ký giao dịch đảm bảo thì sổ đỏ sẽ được nhập tài sản đảm bảo ở bộ phận kho quỹ. Bộ  phận này cũng thường khi có lệnh nhập là nhập tài sản, cũng không có chức năng kiểm tra, xem xét lại là sổ đỏ thật, hay giả. Và từ  khi nhập kho, các quyển sổ này sẽ được niêm phong kín, và để trong kho. Khi kiểm tra định kỳ, các ngân hàng cũng chỉ kiểm tra đầu số lượng tài sản trong kho là chính, không có nhiệm vụ kiểm tra tính thật, giả của sổ đỏ.

Như  vậy, đầu mối tập trung để phát hiện sổ đỏ giả  phải là các cán bộ tín dụng, hỗ trợ  tín dụng. Và rủi ro xảy ra ở bộ phận này là lớn khi các kiến thức, kỹ năng, sự  tỷ mỷ không có để có thể thẩm tra sổ đỏ ngay từ đầu. Hậu quả xảy ra khi trong các vụ lừa đảo, ngoài khởi tố bị can các đối tượng làm giả sổ đỏ thì thường cán bộ ngân hàng cũng bị khởi tố theo. Ở đây, không loại trừ cả rủi ro đạo đức của cán bộ tín dụng.

Ngân hàng phải tự bảo vệ mình

Từ khi bắt đầu quá trình làm hồ sơ tín dụng đến lúc giải ngân phải qua rất nhiều khâu, trong đó, rất nhiều khâu ở ngân hàng, qua hàng loạt bộ phận nhưng vẫn lọt sổ đỏ giả. Cái này lỗi của phía ngân hàng phải trước tiên. Ngân hàng phải hoàn thiện cơ chế để tự bảo vệ mình trước những vấn nạn sổ đỏ giả.

Ở đây, phải tăng cường công tác kiểm tra tính xác thực của sổ đỏ. Một số đối tượng giả chữ  ký, con dấu của các cơ quan bằng viện màu con dấu thực ra còn dễ phát hiện hơn là làm giả con dấu mộc đóng bằng mực tươi. Nhưng cán bộ ngân hàng không biết, không để ý nên thành ra "đầu hàng" trước sổ đỏ giả. Ngoài ra, đặc tính cơ bản của cán bộ tín dụng, nhất là cán bộ tín dụng của các NHTMCP là chạy theo thành tích, chỉ tiêu nên tính tỷ mỷ thẩm tra không còn. Còn bộ phận kiểm soát nội bộ hay kho quỹ thì lại không tham gia.

Một số ngân hàng đã nhận ra lỗ hổng này và  đặt ra quy định sổ đỏ muốn thế chấp phải qua một công ty chứng thực dán tem chứng thực mới  được thế chấp và cán bộ kho quỹ sẽ chỉ nhập kho các sổ đỏ có tem như vậy. Đây là một giải pháp và chưa phải nhiều ngân hàng áp dụng.

Một cảnh bảo nữa các ngân hàng cần chú ý là hiện nay, một số ngân hàng phân quyền phán quyết quá lớn cho các phòng giao dịch. Một giám đốc Phòng Giao dịch có quyền phán quyết lên tới 2-5 tỷ đồng là quá lớn trong khi mô hình của nó chỉ gồm 1 giám đốc phòng, 1 cán bộ tín dụng và 1 cán bộ hỗ trợ tín dụng. Trong khi đó, trên thực tế, công tác kiểm soát nội bộ  đến từng phòng giao dịch không được quan tâm, chỉ  kiểm tra theo đợt, thậm chí là hàng năm mới có  một đợt.

Theo Trần Anh Tuấn

VEF