Khoảng tối nền kinh tế: Người dân không có tiền để dành, phải đi vay để tiêu dùng

Tiêu dùng vượt quá thu nhập

Cụ thể, theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, tỷ lệ giữa tiêu dùng cuối cùng của hộ gia đình từ năm 2010-2017 luôn ổn định ở mức 70-72% GDP. Như vây, mức tiêu dùng bình quân đầu người của dân cư bình quân tháng năm 2016 khoảng 2.572 nghìn đồng, trong khi đó thu nhập từ sản xuất bình quân tháng khoảng 2.386 nghìn đồng.

Theo nhận định từ nhóm tác giả, từ những con số này có thể thấy đa số người dân không những không có tiền để dành mà còn phải đi vay một phần để tiêu dùng!

“Đây là tín hiệu khá nguy hiểm, không những thế nó còn cho thấy việc GDP tăng cao hầu như không có nghĩa với người dân”, nhóm tác giả cho hay.

Theo nghiên cứu của TS Bùi Trinh và TS Phi Hà, mức tổng thu nhập của cư dân (bao gồm từ sở hữu và chuyển nhượng) hàng tháng vẫn cao hơn mức chi tiêu khoảng 5 trăm nghìn đồng. Tuy nhiên, phần này chưa bao gồm rất nhiều khoản lạm thu của chính quyền địa phương, trừ những khoản “đóng góp” gần như bắt buộc của các tổ chức địa phương thì phần còn lại của khu vực hộ gia đình chỉ còn khoảng 30.000 tỷ đồng (khoảng 1,2-1,5 tỷ USD).

“Như vậy lượng kiều hối đổ vào Việt Nam mấy năm gần đây trên dưới 10 tỷ USD nhưng lượng tiền có thể đưa vào đầu tư chỉ khoảng 1,2-1,5 tỷ USD”, báo cáo nêu.

Lợi ích đa phần thuộc về khu vực nước ngoài

Cũng trong nghiên cứu của TS. Bùi Trinh và TS. Phi Hà lần này cũng nhắc tới chỉ tiêu thu nhập của người lao động, một nhân tố của GDP, được hiểu bao gồm thu nhập bằng tiền và hiện vật của người này trong quá trình sản xuất. Tổng cục Thống kê hàng năm không công bố chỉ tiêu này, tuy nhiên, dựa vào bảng cân đối liên ngành có thể ước tính thu nhập từ sản xuất chiếm khoảng 53% GDP.

Như vậy, GDP bình quân đầu người năm 2016 ước tính 2.188 USD, tăng 25% so với năm 2012. Tuy nhiên, một điều trớ trêu, theo hai tác giả, thu nhập từ sản xuất bình quân của người lao động chỉ tăng 1,2%, khoảng 870 USD năm 2016 so với 860 USD hồi 2012.

Các con số cho thấy phần thặng dư bình quân rất cao do nền kinh tế phụ thuộc vào khu vực FDI nên thặng dư dù tăng cao nhưng thực tế không giúp ích nhiều cho Việt Nam, lợi ích đa phần thuộc về khu vực nước ngoài.

Số liệu Tổng cục Thống kê cũng cho thấy tổng thu nhập bình quân đầu người năm 2016 ước đạt 1.648 USD. Trong đó, khoản thu nhập bình quân đầu người ngoài sản xuất (từ sở hữu và từ chuyển nhượng) khoảng 778 USD. Nếu tỷ lệ giữa thu nhập từ sản xuất so với tổng thu nhập năm 2012 khoảng 74 – 75% thì đến năm 2016, tỷ lệ này giảm xuống 53%, phần còn lại là thu nhập kiếm ngoài sản xuất, chiếm 47%.

Điều này cho thấy GDP bình quân đầu người và thu nhập bình quân đầu người là hoàn toàn khác nhau. Bên cạnh đó, nền kinh tế ngày càng phụ thuộc vào bên ngoài, từ khâu sản xuất, lưu thông và phân phối lại.

Ngoài ra, TS Bùi Trinh và TS Phi Hà cũng dẫn số liệu từ Tổng cục Thống kê chỉ ra rằng, tổng thu nhập bình quân đầu người của Việt Nam năm 2016 chỉ khoảng hơn 3 triệu đồng/tháng. Đây là mức thu nhập khiêm tốn, rất khó khăn với người dân, đặc biệt là khu vực nông thôn. Đó là chưa kể khoảng cách thu nhập giữa 20% người nghèo nhất và 20% người giàu nhất lên tới gần 10 lần và còn tiếp tục tăng lên.

Phương Dung