Khai thác cá ngừ đại dương theo chuỗi kém hiệu quả

Theo đề án được Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NNPTNT) phê duyệt triển khai từ tháng 8/2014, đến nay, tại 3 tỉnh Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa đều xây dựng xong mô hình thí điểm tổ chức khai thác, thu mua, chế biến, tiêu thụ cá ngừ theo chuỗi. Trong đó, tỉnh Bình Định đã triển khai hợp tác với các doanh nghiệp Nhật Bản thí điểm xây dựng chuỗi liên kết giữa Công ty CP Thủy sản Bình Định với 5 tàu câu, bảo quản cá ngừ đại dương theo phương pháp hiện đại; đã thực hiện được 2 đợt xuất khẩu cá ngừ đại dương (CNĐD) nguyên con sang Nhật...

Tại Phú Yên đã công bố chuỗi liên kết giữa Công ty CP Bá Hải với 8 tổ sản xuất trên biển, gồm 72 tàu CNĐD. Bộ Khoa học công nghệ phê duyệt hỗ trợ một phần kinh phí nhập khẩu đồng bộ thiết bị cấp đông theo công nghệ CAS. Tuy nhiên, thực tế vẫn còn những bất cập nhất là ngư dân vẫn chưa được vay vốn lưu động cho chuyến biển và vay trang bị phương tiện khai thác cá ngừ theo Nghị định 67 mà còn lệ thuộc vào các chủ nậu.

Trong khi đó, tỉnh Khánh Hòa đã tổ chức được 3 ngư đội, gồm 11 tàu CNĐD hoạt động theo mô hình tàu mẹ - tàu con. Bên cạnh đó, Công ty Yanmar đang tiến hành thành lập công ty cổ phần, trong đó cổ đông là những người trực tiếp khai thác trên tàu.

Theo đánh giá, việc khai thác theo chuỗi giá trị vẫn còn quá mới đối với ngư dân; hiệu quả của việc chuyển đổi từ khai thác tự phát sang theo chuỗi giá trị vẫn chưa được nhìn thấy rõ ràng. Nhiều ngư dân vẫn chưa bán sản phẩm cho doanh nghiệp trong chuỗi liên kết; lý do, ngư dân không vay được vốn lưu động từ ngân hàng và vẫn lệ thuộc vào vốn của các chủ nậu.

Tại hội nghị sơ kết, đại diện lãnh đạo các địa phương, doanh nghiệp và ngư dân đều cho rằng: Việc cần tháo gỡ trước mắt là vấn đề vốn vay lưu động để các doanh nghiệp xây dựng mô hình liên kết với ngư dân, việc chuyển giao công nghệ cho ngư dân cần triển khai phù hợp với thực tế ở các địa phương.

Phát biểu tại hội nghị, Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Vũ Văn Tám cho biết, thời gian tới, việc xây dựng chuỗi liên kết phải tập trung làm rõ bản chất cùng chia sẻ lợi ích và rủi ro giữa doanh nghiệp thu mua - chủ tàu - ngư dân khai thác CNĐD; tiếp tục hoàn thiện các vướng mắc của mô hình liên kết chuỗi, trong đó xây dựng các doanh nghiệp thủy sản - chủ nậu vựa làm trung tâm của chuỗi liên kết.

Doãn Công