Từ vùng đất cằn cỗi, cỏ tranh chẳng mọc nổi, hơn 500 ha đất trồng trọt ở Trang trại Vinamilk Green Farm Tây Ninh nay phủ màu xanh của bắp, lúa ST25 đạt chuẩn hữu cơ, điều mà hơn 5 năm trước, chẳng ai ngờ có thể làm được.

Phát triển bền vững là một trong 4 mũi nhọn chiến lược của Vinamilk trong giai đoạn 5 năm 2022-2026. Doanh nghiệp theo đuổi các mô hình tiên tiến của ngành sữa thế giới; ứng dụng khoa học công nghệ vào nông nghiệp và sản xuất theo hướng bền vững; gia tăng năng lượng tái tạo, vận dụng kinh tế tuần hoàn và trồng cây xanh để giảm "dấu chân Carbon", hướng mục tiêu đưa phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.

Kiên trì với định hướng đó, thương hiệu sữa lớn thứ 6 thế giới không chỉ bước đầu có những "quả ngọt" cho mình mà còn mang lại giá trị tích cực cho môi trường, cộng đồng, đưa ngành chăn nuôi bò sữa Việt Nam phát triển theo xu hướng bền vững.

Năm 2022, Vinamilk cũng là đại diện đầu tiên từ Việt Nam tham gia vào Sáng kiến toàn cầu về Net Zero của ngành sữa (Pathways to Dairy Net Zero). Qua đó, thể hiện mạnh mẽ hơn nữa cam kết của doanh nghiệp sữa tỷ đô về mục tiêu bền vững đã thực hiện gần 2 thập kỷ qua, khi bắt tay xây dựng nên các trang trại bò sữa trên khắp Việt Nam.

Những ngày cuối năm 2022, 200 ha ST25, giống lúa nổi tiếng của Việt Nam, đạt chuẩn hữu cơ tại trang trại Vinamilk Green Farm, vào vụ thu hoạch. Mùi thơm thoang thoảng dịu nhẹ từ những bông lúa vàng ươm trĩu hạt cùng không khí mát mẻ dễ chịu xung quanh trang trại gây ấn tượng với bất kỳ ai dạo bước trên cánh đồng trải rộng ngút ngàn ở huyện Bến Cầu, vùng đất khô, nắng nóng của tỉnh Tây Ninh.

Để có "quả ngọt" này, hơn 500 ha đất tại đây đã được để không trong 3 năm nhằm loại bỏ hoàn toàn chất hóa học tồn dư, sau đó cải tạo từng chút một theo phương pháp tự nhiên, không gây hại môi trường.

"Thời gian đầu, trang trại theo công thức canh tác từ Nhật Bản, vốn đã rất thành công khi triển khai ở các nơi khác. Tuy nhiên, khi áp dụng nguyên xi, kết quả không như mong đợi. Nhiều lần thử và sai, trang trại chọn lọc lại các kỹ thuật, cộng với kinh nghiệm thực tế, từ đó đúc kết ra quy trình cải tạo đất phù hợp cho đặc thù thổ nhưỡng Tây Ninh. Kết quả, 3 năm sau, khi các chuyên gia Nhật Bản hay đơn vị đánh giá tiêu chuẩn hữu cơ đến đây, họ đều bất ngờ về sự chuyển đổi của đất, đã đạt chuẩn organic, sẵn sàng cho gieo trồng", giọng xúc động, mắt ánh niềm tự hào, anh Trần I Giôn - Giám đốc trang trại kể lại.

Giải quyết xong bài toán quan trọng - đất, tiếp đó, các sản phẩm làm ra trên mảnh đất này muốn đạt chuẩn hữu cơ (organic) EU, thì mọi công đoạn từ đất, giống, quy trình trồng trọt, thu hoạch, xay xát, đóng gói phải theo chuẩn hữu cơ. Nếu có bất kỳ chênh lệch với chuẩn organic Châu Âu (dù dưới 1%), trang trại sẽ không được tái cấp chứng nhận hàng năm.

Mảnh đất "khó" ngày nào, nay đã là những đồng lúa trổ bông, đàn cò trắng bay thẳng cánh. I Giôn - chàng Giám đốc trẻ chia sẻ, anh thấm thía câu nói của người xưa "đất lành - chim đậu".

Từ cánh đồng này, hành trình xây dựng trang trại xanh với đàn bò sữa 8.000 con dần hé lộ thêm những câu chuyện thú vị.

5 năm trước, cũng trên cánh đồng này, nắng vài ngày là đất nứt nẻ, qua một cơn mưa trở thành đất sình, không trồng được gì. Cỏ cũng khó mọc nổi. Chẳng ai tin có thể nuôi được bò sữa vì thời tiết hanh nóng gay gắt, trong khi bò sữa vốn quen sống ở môi trường ôn đới mát mẻ.

Còn hiện tại, trong tổng diện tích gần 700 ha ở trang trại bò sữa Tây Ninh, hơn 200 ha là nơi ở của hơn 8.000 cô bò sữa "hạnh phúc" - quy mô đàn bò lớn nhất trong số 13 trang trại của Vinamilk đang quản lý. Phần diện tích còn lại là mảng xanh từ đồng bắp, cỏ Mombasa làm thức ăn cho bò sữa đạt chuẩn hữu cơ và 9 hồ nước điều hòa khí hậu. Đó là chưa kể các công viên, hàng cây xoài, mít, cung đường với hoa nở quanh năm… được trang trại trồng làm cảnh quan.

Mảng xanh không chỉ là "màu sắc" trực quan bằng thị giác, mà tại trang trại này, mô hình nông nghiệp bền vững, tái tạo phát huy tối đa, để không chỉ sản xuất hiệu quả, năng suất cao mà còn đạt mục tiêu: Thân thiện môi trường, tiết kiệm tài nguyên, giảm phát thải, phúc lợi động vật…

Dựa vào thiên nhiên, tôn trọng hệ sinh thái, từ đó cải tạo môi trường sống, tái tạo tài nguyên phục vụ sản xuất nông nghiệp xanh, đi theo định hướng này, trang trại gặt hái "quả ngọt", đồng thời thu hút nhiều cá nhân, đoàn thể từ khắp nơi đến học hỏi, nhân rộng mô hình nông nghiệp công nghệ cao, mang tính bền vững.

Trên cánh đồng lúa, anh Trần Tín Hải, phụ trách trồng trọt ở trang trại Tây Ninh hít hà mùi thơm lúa chín, ngắm nhìn thành quả mà mình cùng đồng nghiệp chăm bón từng li từng tí, hãnh diện vì góp phần làm ra những hạt gạo sạch, hữu cơ, điều mà hơn một năm trước, chính anh cũng không nghĩ có thể trồng lúa organic ở mảnh đất khô cằn này.

"Tôi hạnh phúc vì làm điều tích cực cho chính nơi mình sinh sống. Cả ngày ở đồng lúa, tôi không sợ ảnh hưởng sức khỏe như khi làm lúa thuê ở nơi khác bởi nơi đây trồng theo chuẩn hữu cơ, không phun thuốc trừ sâu, không sử dụng bất cứ chất có hại nào cho môi trường. Lúa trổ bông, mùi hương tự nhiên thoang thoảng, dễ chịu. Đối với tôi, nó còn rất ngọt ngào", anh Hải chia sẻ.

Ở đồng lúa này xuất hiện nhiều bọ rùa, ong, dế, chuồn chuồn - "thiên địch" diệt sâu rầy - vốn không hiện diện ở những vùng canh tác có sử dụng chất hóa học.

Cũng vì không dùng hóa chất, nên xử lý cỏ là bài toán hóc búa. Song, với anh Vũ Quỳnh, phụ trách mảng trồng trọt, dù phải tuôn chảy mồ hôi nhiều hơn để dẹp cỏ dại bằng cách tấn (ém) nước, hay tốn thêm hàng giờ dùng bẫy chuối, xơ mít, dẫn dụ ốc bươu vàng rồi có lúc bắt bằng tay lúc sáng sớm, chiều tối…, mọi người vẫn sẵn sàng thực hiện, miễn sao cây lớn lên khỏe mạnh, mà không phải dùng thuốc hóa học nào.

"Nhìn cánh đồng lúa chín trĩu hạt, vui không thể tả. Bởi trồng lúa phải nương theo thời tiết, canh tác bằng phương pháp bình thường đã khó, theo chuẩn hữu cơ càng vất vả bội phần", anh Vũ Quỳnh trải lòng.

Anh Hải, anh Quỳnh cùng hơn 200 nhân viên đã có những thay đổi trong suy nghĩ, cách làm việc, khi hiểu hơn về mô hình nông nghiệp bền vững, phát triển không gây hại đến thiên nhiên.

Một trong 3 trụ cột phát triển bền vững của Vinamilk là thiên nhiên. Thiên nhiên là bạn đồng hành cùng phát triển bền vững và hướng đến giảm thiểu dấu chân carbon trên lộ trình tăng trưởng xanh của đơn vị này. Do đó, các ứng dụng kỹ thuật hiện đại vẫn phải theo hướng thân thiện môi trường, được quán triệt đến từng nhân viên.

"Tự hào lắm khi vì bàn tay ta có thể làm nên tất cả. Tự hào vì trên chính vùng đất sét pha cát mà 5 năm trước, doanh nghiệp nào đến đây cũng lắc đầu ngao ngán, khẳng định không thể làm nông nghiệp được, thì nay đã thành hình những thửa bắp, cánh đồng cỏ, ruộng lúa vàng ươm, mà còn theo chuẩn cực kỳ khắt khe của thế giới", giọng bồi hồi xen lẫn xúc động, anh Trần I Giôn - Giám đốc Vinamilk Green Farm Tây Ninh chia sẻ.

Đó cũng là cảm xúc chung của nhiều nhân viên làm việc tại hệ thống 13 trang trại Vinamilk.

Gắn bó với Vinamilk Organic Đà Lạt từ ngày đầu thành lập vào năm 2017, chị Trương Thị Ngọc Bình cho biết mỗi ngày đi làm là một ngày vui. Vui vì cùng đồng nghiệp làm ra sản phẩm sữa chuẩn hữu cơ Châu Âu đầu tiên tại Việt Nam, có chất lượng cho người tiêu dùng.

Từ định hướng phát triển bền vững, tận mắt thấy sự thay đổi các vùng đất mà Vinamilk đặt chân đến và được trực tiếp tham gia vào các quá trình chuyển đổi, nhân viên Vinamilk càng ý thức hơn câu chuyện bảo vệ môi trường, vì không chỉ đem lại lợi ích cho chính mình, mà còn vì thế hệ tương lai.

Giờ đây, cả nhà chị Bình dùng sản phẩm sữa hữu cơ và giới thiệu cho mọi người. Ai cũng mê hương vị thơm ngon đặc trưng ở vùng đất đỏ bazan - nơi trang trại bò sữa lẫn vùng nguyên liệu làm thức ăn cho bò đều đạt chứng nhận EU organic, một trong những tiêu chuẩn hữu cơ cao nhất thế giới.

Ở trang trại hữu cơ của Vinamilk tại Đà Lạt, có khu vườn thuốc nam để chữa bệnh khi bò gặp vấn đề sức khỏe. Vì trang trại đạt chuẩn hữu cơ nên tất cả mọi công đoạn đều phải đảm bảo tiêu chí "không dư lượng kháng sinh". Quy trình chăm sóc bò kỹ lưỡng, hạn chế bệnh, mỗi cá thể chỉ được điều trị tối đa 3 lần/năm, không dùng kháng sinh.

Nhân viên thường dùng đinh lăng, xuyên tâm liên, cây ích mẫu, gừng, hoa mẫu đơn, sả, vối, khóm (dứa), nghệ, huyết dụ, ngũ gia bì, thạch lựu, chè, quýt trần bì, ổi sẻ, sim tím… (cũng được trồng tự nhiên, không dùng phân hóa học hay thuốc trừ sâu) có sẵn trong vườn để điều trị cho bò bê.

Theo nhân viên thú y tại trang trại, các loại cây lá dân dã có công dụng tốt với sức khỏe bò bê. Cây huyết dụ để điều trị các vấn đề về tiêu hóa. Xuyên tâm liên hữu ích với cô bò bị bệnh hô hấp. Các lứa F1, F2, F3… cứ thế lớn dần, khỏe mạnh.

Bộ tiêu chuẩn Organic Châu Âu vốn khắt khe, đã được cô đọng lại thành các tiêu chí dễ nhớ, dễ làm, tuân thủ tuyệt đối ở từng bộ phận. Đó là 3 không: Không biến đổi gene; quy trình chăm sóc đàn bò không chịu sự can thiệp của các loại hóa chất; không sử dụng hormone tăng trưởng cho bò; không sử dụng thuốc kháng sinh, thuốc trừ sâu, phân bón hóa học.

Tất cả theo nguyên tắc tự nhiên nhất. Khi đến trang trại bò sữa organic trên cao nguyên Đà Lạt, nhiều người cứ ngỡ lạc bước ở khu nghỉ dưỡng, bởi khung cảnh nên thơ của cỏ cây hoa lá, cối xay gió, những khóm hoa, hàng rào gỗ duyên dáng và nhiều biểu tượng đáng yêu của cô bò, bê ở khu vắt sữa, chuồng trại.

Vì thế mà tình yêu nghề cũng lớn dần theo năm tháng với anh Nguyễn Văn Sơn - Giám đốc trang trại Vinamilk Organic Đà Lạt. "Mỗi sáng, nhìn 'các em bò sữa' nhởn nhơ gặm cỏ non còn đọng sương mai, tận hưởng bầu không khí trong lành khiến lòng khoan khoái, tôi thêm yêu công việc ý nghĩa mà mình đang làm, khi góp phần mang dòng sữa mát lành cho mọi người", anh Nguyễn Văn Sơn trải lòng.

Với nhiều nhân viên, niềm vui hàng ngày là được đến trang trại làm việc, bởi tại đây, họ được truyền cảm hứng về một công việc có ý nghĩa, không chỉ mang đến sản phẩm tốt cho người tiêu dùng, trong đó có gia đình, con em của mình mà còn vì những điều tốt đẹp đang từng ngày dựng xây ở vùng đất nơi họ lớn lên.

Đàn bò khỏe khoắn, đất đai màu mỡ, cây cối sinh trưởng, tràn nhựa sống…, đó cũng là niềm tự hào của nhân viên các trang trại.

Nông nghiệp xanh, áp dụng kinh tế tuần hoàn và chuyển đổi số trong nông nghiệp được Cục Chăn nuôi (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) nhiều lần nhắc đến và nhấn mạnh như một giải pháp mang tính bền vững để thúc đẩy nền nông nghiệp Việt Nam nói chung và ngành chăn nuôi bò sữa nói riêng phát triển nhanh, tiệm cận thế giới.

Ở góc độ ngành sữa toàn cầu, đại diện Liên đoàn sữa thế giới IDF cho rằng, nông nghiệp tái tạo, phúc lợi động vật, trung hòa carbon sẽ là các ưu tiên hàng đầu của xu hướng phát triển bền vững. "Vinamilk đang đi đúng hướng, nhất là khi nhu cầu sử dụng sữa tại Việt Nam ngày càng tăng", ông Richard Hall, Chủ tịch Hội nghị sữa toàn cầu 2022 tại Pháp vừa qua nhận xét về mô hình trang trại Green Farm.

"Vinamilk nhận thức phát triển bền vững không phải chỉ là đích đến, mà là hành trình chúng ta luôn tiến bước, xu thế không thể đảo ngược của sự phát triển. Duy trì, tạo ra những giá trị bền vững đã, đang và sẽ là phương châm mà doanh nghiệp luôn hướng đến khi phát triển, mang đến những sản phẩm không chỉ có chất lượng tốt nhất cho con người, mà còn cho thiên nhiên, vì một tương lai khỏe mạnh và bền vững cho các thế hệ sau này", Nguyễn Quang Trí - Giám đốc Điều hành Marketing thông tin tại hội nghị này.

Ngay tại 13 trang trại của Vinamilk trên toàn quốc, câu chuyện phát triển bền vững đã được định hình từ những ngày đầu. Chiến lược cụ thể hóa thành khía cạnh trọng yếu gồm: An toàn - chất lượng sản phẩm, phúc lợi động vật, giảm phát thải khí nhà kính, quản lý chất thải, đảm bảo điều kiện lao động, và phát triển kinh tế địa phương.

Do đó, từ khi bắt tay vào xây dựng, Vinamilk đầu tư nhiều công nghệ hiện đại để giữ gìn môi trường bên trong và xung quanh khu vực trang trại, đồng thời thúc đẩy các sáng kiến phát triển bền vững, hạn chế tác động tiêu cực lên môi trường, cân bằng lợi ích kinh tế - môi trường - xã hội tại bất cứ nơi nào đặt chân tới.

Đơn cử như về chuyển đổi năng lượng, tái tạo và tuần hoàn - mắt xích quan trọng để giảm phát thải khí nhà kính. Hệ thống chiếu sáng năng lượng mặt trời toàn khuôn viên các trang trại đều là thiết bị tiết kiệm điện, được điều khiển tăng giảm độ sáng tự động theo điều kiện môi trường để tối ưu năng lượng. Giàn pin năng lượng mặt trời cung cấp điện cho hầu hết các nhu cầu sử dụng, ước tính giảm phát thải đến 50.000 kg/CO2 mỗi năm ở một trang trại.

Nguồn chất thải của bò, sau khi được xử lý qua hệ thống biogas, trở thành "tài nguyên", phục vụ lại cho hoạt động của trang trại. Cụ thể, lượng khí mê-tan thu được từ hệ thống Biogas sẽ dùng để sấy khô cỏ làm thức ăn dự trữ cho bò bê, thanh trùng sữa cho bê, đun nóng nước dùng cho hoạt động trang trại.

Chất thải được xử lý để thành phân bón cho đồng cỏ, bắp… và phục vụ cải tạo đất. Từ đó, giúp tiết kiệm chi phí về điện, phân bón, góp phần bồi đắp cho các vườn cây xanh, cây ăn trái bên trong trang trại.

Màu xanh thiên nhiên cứ thế bao phủ các vùng đất, hình thành chuỗi trang trại xanh mang tên Vinamilk. Hệ thống này còn giúp giảm phát thải từ chất thải đàn bò ra môi trường.

Để tạo nên trang trại với diện mạo mới, xanh sạch, hiện đại, yếu tố công nghệ đóng vai trò tiên quyết.

Ở khu vực chuồng bò sữa, nhiệt độ luôn duy trì 25-27 độ nhờ hệ thống làm mát tự động. Nếu trời mưa, cảm biến ở rèm cửa sẽ tự hạ xuống tránh nước rơi vào bên trong, còn trời nắng, cảm biến tự bật rèm lên mà không cần ai trực tiếp vận hành. Hệ thống gom phân tự động, chổi massage tự động, hệ thống phun mưa tắm mát được lập trình sẵn… tạo ra điều kiện sống lý tưởng cho đàn bò sữa.

Phần mềm quản lý thức ăn được cung cấp với công thức riêng cho từng lứa tuổi bò, bê và kiểm soát bởi hệ thống quản lý khẩu phần hàng đầu trên thế giới. Hệ thống này giúp theo dõi, đo lường, thẩm định chất lượng thức ăn phù hợp với các giai đoạn phát triển của bò. Thông tin được lưu trữ điện toán đám mây cho phép chuyên gia dinh dưỡng đưa ra đề xuất hoặc điều chỉnh khẩu phần phù hợp, nhanh chóng tại bất cứ đâu mà không cần có mặt tại trang trại.

Mỗi cô bò được nhận dạng qua chip điện tử riêng, ghi nhận thông tin chi tiết về sức khỏe, sản lượng, chất lượng sữa… thông qua hệ thống phần mềm giúp cho việc quản lý, theo dõi, chăm sóc trở nên thân thiện, dễ dàng và hiệu quả.

Những phần mềm, công nghệ này không chỉ giúp Vinamilk đảm bảo các phúc lợi động vật, quản lý chất lượng sữa tươi nguyên liệu chất lượng, đồng nhất mà còn vận hành trang trại theo các tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt toàn cầu, hữu cơ hiệu quả.

Các công nghệ tiêu dùng điện, nhiên liệu cao sẽ bị loại bỏ, thay thế bằng công nghệ sử dụng năng lượng xanh, năng lượng tái tạo. Bên cạnh đó, doanh nghiệp còn có phần mềm quản lý xe, thiết bị cơ giới của trang trại, để đảm bảo vận hành tối ưu, từ đó tiết kiệm nhiên liệu, giảm phát thải; hệ thống cấp thức ăn để giảm sử dụng bao, túi đựng.

Trong tất cả các hoạt động hàng ngày, yếu tố về môi trường, con người và bền vững đều được cân nhắc đến.

Hằng năm, Vinamilk phát hành báo cáo Phát triển bền vững, chuyên sâu và theo chuẩn quốc tế, trong đó ghi nhận các chỉ tiêu liên quan như mức tiêu dùng năng lượng, dấu chân Carbon, mức tiết kiệm tài nguyên…, tạo ra những chuẩn mực và theo dõi lộ trình thực hiện có hệ thống.

Phát triển bền vững đã được Vinamilk đưa lên tầm quản trị và hệ thống hóa. Những thành công đó không tạo sự tự mãn. Sáng tạo, đổi mới là bài tập hàng ngày cho mỗi nhân viên, nên có những lao động làm việc 5-7 năm vẫn luôn thấy cần học hỏi mỗi ngày. Bởi bài toán "phát triển bền vững" cần giải luôn khác nhau, khó hơn và có yêu cầu cao, không chỉ vận dụng kiến thức, mà còn cần kinh nghiệm, tư duy, hành động, sự quyết tâm và đoàn kết.

Tinh thần này tiếp tục được truyền lửa đến hàng nghìn nhân viên khi Tổng giám đốc Mai Kiều Liên mới đây đặt ra yêu cầu tiếp tục đổi mới và thay đổi để Vinamilk phát triển mạnh mẽ hơn, bền vững hơn, với ý chí kiên định "Không có gì là không thể làm được".

Theo "nữ thuyền trưởng", thành công của một doanh nghiệp không chỉ nằm ở các con số kinh doanh, loạt giải thưởng, mà còn ở các giá trị mang đến cho cộng đồng, đất nước cũng như đối tác, khách hàng và cả người lao động.

Sự kết nối của các yếu tố trên là nền tảng để Vinamilk tiến xa hơn trên chặng đường phát triển bền vững, ở phạm vi doanh nghiệp, tổ chức, ngành và rộng hơn thế nữa.

Nội dung: Toàn Thịnh

Ảnh: Hữu Khoa

Thiết kế: Thủy Tiên