Elon Musk dự báo sốc: Con người sẽ không cần làm việc sau 20 năm nữa

Chia sẻ trong tập podcast cùng nhà đầu tư Nikhil Kamath vừa phát sóng, CEO Tesla đã đưa ra một mốc thời gian cụ thể khiến giới quan sát phải giật mình.

"Chưa đến 20 năm nữa, thậm chí có thể chỉ 10-15 năm, với những bước tiến thần tốc của AI và robot, chúng ta sẽ chạm đến điểm mà việc đi làm chỉ còn là chuyện tùy chọn", Musk khẳng định.

Từ nghĩa vụ mưu sinh thành "thú vui tao nhã"

Hàng loạt cử nhân trẻ đang ngày đêm "cày cuốc" tìm kiếm những vị trí công việc cấp thấp với nỗi nơm nớp lo sợ bị trí tuệ nhân tạo (AI) cướp việc.

Thế nhưng, trong mắt người giàu nhất hành tinh Elon Musk, thế hệ này có lẽ đang lo lắng hơi thừa. Bởi theo dự đoán mới nhất của ông, khi họ bước sang tuổi trung niên, nhân loại có thể đã chạm đến một kỷ nguyên mà con người không cần phải làm việc nữa.

Khi người dẫn chương trình đề cập đến xu hướng rút ngắn tuần làm việc đang nhen nhóm ở nhiều nơi trên thế giới, Musk lập tức gạt đi. Với ông, câu chuyện không dừng lại ở tuần làm việc 4 ngày hay 3 ngày. Dưới góc nhìn của tỷ phú này, khi năng suất lao động được AI đẩy lên mức tối đa, công việc sẽ chuyển hóa từ nghĩa vụ sinh tồn sang một dạng sở thích cá nhân.

Để minh họa cho tư duy này, ông trùm công nghệ sử dụng một hình ảnh so sánh đầy thú vị: Trồng rau.

"Bạn có thể tự trồng rau trong vườn nhà, hoặc ra siêu thị mua. Rõ ràng tự trồng thì vất vả hơn nhiều, nhưng vẫn có người thích làm vì đam mê. Đó là chuyện hoàn toàn bình thường. Tương lai của việc đi làm cũng sẽ y hệt như vậy", Musk nói.

Theo Musk, đi kèm với sự giải phóng sức lao động này là một mô hình kinh tế mới. Ông nhắc đến khái niệm "thu nhập cao phổ quát", nơi mọi nhu cầu sinh hoạt và chi phí của con người đều được chi trả. Ông vẽ ra một viễn cảnh nơi mà "điều gì bạn nghĩ ra được thì bạn đều có thể sở hữu", và con người không còn bị trói buộc ở các đô thị lớn chỉ vì công việc.

Thực tế, Elon Musk không phải là người duy nhất nhìn thấy sự chuyển dịch này, nhưng ông là người đưa ra dự báo "cực đoan" nhất.

Trước đó, Bill Gates - đồng sáng lập Microsoft từng nhận định AI sẽ giúp các công ty áp dụng tuần làm việc 3 ngày. Eric Yuan (CEO Zoom) hay Jensen Huang (CEO Nvidia) cũng đồng tình rằng AI đang mở đường cho tuần làm việc 4 ngày trở thành hiện thực nhờ hiệu suất tăng vọt.

Tuy nhiên, Jensen Huang có một góc nhìn thực tế hơn: AI giúp chúng ta làm việc hiệu quả hơn, nhưng điều đó có thể khiến con người bận rộn hơn với những ý tưởng mới, chứ không hẳn là ngồi chơi xơi nước.

Nhưng với Musk, đích đến cuối cùng là sự tự động hóa hoàn toàn. Những công cụ như ChatGPT hay Google Gemini hiện tại mới chỉ giúp tiết kiệm vài chục giờ làm việc mỗi tuần, nhưng đó chỉ là sự khởi đầu cho một sự thay thế toàn diện.

Mặt trái của tấm huy chương: Cú sốc chuyển đổi và nguy cơ "Vũ trụ 25"

Dự báo của Musk, dù nghe có vẻ như một giấc mơ utopia (xã hội lý tưởng), lại đang gây ra những luồng tranh luận gay gắt và nỗi sợ hãi thực sự.

Andrew Yang, cựu ứng viên Tổng thống Mỹ và là một doanh nhân am hiểu công nghệ, cảnh báo rằng chúng ta không nên nhìn đời qua lăng kính màu hồng của Musk mà quên đi thực tế tàn khốc trước mắt.

Dẫn chứng từ Iceberg Index của Viện Công nghệ Massachusetts (MIT), Yang chỉ ra rằng các hệ thống AI hiện tại đã đủ khả năng thay thế kỹ năng của khoảng 11,7% thị trường lao động Mỹ. Các gã khổng lồ như Amazon đang nhắm tới việc tự động hóa phần lớn quy trình vận hành, và hàng loạt tập đoàn lớn từ Salesforce đến IBM đã bắt đầu cắt giảm nhân sự để tái cơ cấu theo hướng AI.

"44% công việc tại Mỹ, dù là lao động chân tay hay trí óc lặp lại, đều đang đứng trước họng súng của tự động hóa", Yang cảnh báo. Ông ước tính, chỉ trong thập kỷ tới, khoảng 30-40 triệu việc làm có thể "bốc hơi".

Nếu dự báo của Musk đúng, nhân loại sẽ phải trải qua một giai đoạn chuyển đổi vô cùng đau đớn trước khi đến được "thiên đường". Thất nghiệp hàng loạt, bất ổn xã hội và sự mất phương hướng là những nguy cơ hiện hữu.

Trên các diễn đàn mạng xã hội, phản ứng của dư luận cũng chia làm hai cực. Một bên hào hứng với viễn cảnh được sống vì đam mê. Bên còn lại lo ngại về sự sụp đổ của cấu trúc xã hội. Nhiều người nhắc đến thí nghiệm nổi tiếng "Vũ trụ 25" (Universe 25) về xã hội loài chuột, nơi sự dư thừa nguồn lực dẫn đến sự suy thoái và diệt vong, như một lời cảnh tỉnh cho nhân loại khi không còn mục đích lao động.

Để giải quyết cú sốc này, Andrew Yang tái đề xuất giải pháp Thu nhập cơ bản phổ quát (UBI), được tài trợ bằng cách đánh thuế chính các doanh nghiệp AI đang hưởng lợi khổng lồ từ dữ liệu công cộng. Tuy nhiên, ông cũng thừa nhận tiền không phải là "thuốc chữa bách bệnh". Con người vẫn cần cảm giác thành tựu và ý nghĩa sống - thứ mà công việc mang lại.

Về phía Elon Musk, vị tỷ phú này dường như chấp nhận rủi ro bị người đời chê cười để giữ vững lập trường của mình.

"20 năm nữa, mọi người có thể mở lại đoạn băng này và nói “Elon đã nói những điều ngớ ngẩn”. Nhưng tôi tin điều đó sẽ thành sự thật", Musk nói với một sự tự tin đặc trưng.