Doanh nghiệp thép bị lỗ vì… cơ chế

Bức tranh ngành thép 9 tháng đầu năm

Hiệp hội thép cho biết, 6 tháng đầu năm, thị trường tiêu thụ thép trong nước khá sôi động. Do giá thép xây dựng trong nước tăng cao nên thép cuộn Trung Quốc giá rẻ được nhập vào một cách ồ ạt làm cơ cấu thị phần thép cuộn từ 30% giảm xuống còn 17%.

Trong bối cảnh nền kinh tế trong nước có những biến động bất lợi, các chủ đầu tư thiếu vốn, nhiều dự án xây dựng bị trì hoãn, cắt giảm… ảnh hưởng tới đầu ra của thị trường tiêu thụ thép trong nước.

Trong khi đó, giá thép thế giới và khu vực tiếp tục tăng cao, đặc biệt là phôi thép đã chào bán tới 1.200 - 1.250 USD/tấn Việt Nam, còn giá thép trong nước thấp hơn hàng trăm USD và khó tiêu thụ. Điều này dẫn tới tình trạng xuất khẩu phôi thép của một số nhà máy sản xuất trong nước với giá trị xuất khẩu lên tới hàng tỷ USD.

Về việc này, hiệp hội thép nhận định, do thông tin không đầy đủ nên có những nhận định thị trường khác dẫn đến tâm lý lo thiếu thép trong những tháng cuối năm, Bộ Tài chính quyết định tăng thuế xuất khẩu phôi từ 2% lên 10% từ ngày 28/7 và tiếp tục từ 10% lên 20% từ 10/8/2008, sau đó lại giảm xuống 10% từ cuối tháng 9.

Trước tình hình đó, số lượng thép tiêu thụ trong tháng 8/2008 chỉ đạt 111.000 tấn bằng 1/3 mức bình quân các tháng trước đây. Đến tháng 9/2008, mãi lực thép tiếp tục giảm sút, hệ quả là 4 doanh nghiệp phải ngừng sản xuất trong cả tháng 9, còn lại sản xuất cầm chừng.

Bài học cho công tác dự báo

Theo ước tính hiện nay, các DN thép đang tồn đọng khoảng 1 triệu tấn sản phẩm các loại, trị giá khoảng 1 tỷ USD. Hơn nữa, DN lại rơi vào tình trạng càng bán càng lỗ nhưng không bán sẽ không có vốn đáo nợ ngân hàng.

Không những vậy, hiện giá nhập khẩu phôi thép với giá phôi trong nước chênh lệch khá lớn. Giá nhập khẩu chỉ khoảng 9,8 triệu đồng/tấn, trong khi giá phôi của DN lên đến trên 13 triệu đồng/tấn càng gây khó khăn cho doanh nghiệp. Thực tế chứng minh, càng hạ giá các doanh nghiệp lỗ càng nặng nhưng tiêu thụ thép cũng không tăng được bao nhiêu.

Theo Hiệp hội Thép, với tình hình hiện nay, điều cốt lõi là các DN phải giữ được thị phần của mình, không chạy đua giảm giá và giành giật thị phần của DN khác.

Trong buổi họp bàn biện pháp kích cầu, bình ổn giá nhằm “cắt” lỗ, tháo gỡ bế tắc cho doanh nghiệp, các doanh nghiệp phía Nam đã cam kết không chuyển hàng ra phía Bắc và ngược lại, để ổn định thị trường và tâm lý khách hàng, kích cầu tăng trở lại.

Mặt khác, để kích cầu, các DN thép kiến nghị Chính phủ cho phép các dự án trọng điểm tiếp tục triển khai. Thêm vào đó, việc điều chỉnh thuế xuất nhập khẩu thép cũng phải được đẩy nhanh lộ trình để giúp các DN thép thoát khỏi tình trạng bế tắc hiện nay. Hiệp hội Thép cũng kiến nghị Chính phủ giảm mức thuế xuất khẩu thép xuống 0%; giảm lãi suất ngân hàng để doanh nghiệp bớt gánh nặng về tài chính.

Theo các chuyên gia, sự bất ổn của ngành thép vừa qua là một bài học lớn cho công tác dự báo. Thực tế cho thấy, trong lúc giá phôi thép thế giới lên cao, phôi thép trong nước đang ứ đọng, chúng ta lại tăng thuế xuất khẩu vì lo ngại thiếu thép những tháng cuối năm. Tới đây, nếu giảm thuế xuất khẩu thép xuống 0%, DN vẫn cứ lỗ.

Ông Phạm Chí Cường, Chủ tịch Hiệp hội Thép cho rằng: Giá thép hiện nay quay lại thời điểm quý IV/2007, nhưng doanh nghiệp thép lại chật vật, bởi giá thép không bù đắp được lãi suất ngân hàng phải chi phí. Nếu lạm phát giảm xuống dưới hai con số, tiêu thụ thép có thể sẽ trở lại bình thường nhưng nếu lạm phát vẫn ở mức cao sẽ ảnh hưởng đến tiêu thụ thép trong cả năm 2009.

Lan Hương