Dễ dãi tiêu chuẩn chuyên nghiệp khiến nhà đầu tư cá nhân lao vào trái phiếu

Chuẩn hóa người bán, nâng điều kiện với người mua trái phiếu

Chia sẻ quan điểm giúp thị trường trái phiếu doanh nghiệp lành mạnh hơn sau giai đoạn phát triển nóng vừa qua tại Hội nghị nhà đầu tư thường niên - Invest ASEAN diễn ra tại TPHCM chiều 8/6, Tổng giám đốc FiinGroup Nguyễn Quang Thuân cho rằng cần có giải pháp về cả phía người bán và người mua. Trong đó, việc phát hành trái phiếu riêng lẻ của các doanh nghiệp phải được chuẩn hóa và điều kiện tham gia giao dịch của nhà đầu tư cá nhân cũng phải được nâng cao. 

Ông Thuân cho rằng các doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ cần có những biểu mẫu thông tin theo chuẩn mực của cơ quan quản lý thị trường đưa ra. Doanh nghiệp phải kê khai thông tin minh bạch, đầy đủ nhất là trong trường hợp thay đổi mục đích sử dụng vốn huy động. Giải pháp về phía cung quan trọng hơn và có thể thực hiện sớm.

Song song đó, về phía cầu, ông đánh giá cách định danh nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp với giá trị danh mục từ 2 tỷ đồng là "dễ dãi". Với điều kiện chất lượng thông tin trên thị trường bất đối xứng như hiện nay, tiêu chuẩn để nhà đầu tư cá nhân tham gia thị trường trái phiếu cần được nâng lên, tránh tình trạng người dân mua trái phiếu vì mức lãi suất cao được quảng cáo nhưng thiếu hiểu biết, dẫn đến rủi ro. 

Ông Thuân lấy ví dụ, nếu cơ quan quản lý yêu cầu cá nhân phải có danh mục chứng khoán trị giá 1 triệu USD (23 tỷ đồng) mới được giao dịch trái phiếu doanh nghiệp, số lượng cá nhân tham gia kênh huy động vốn này sẽ giảm đi. Bản thân những người sở hữu danh mục triệu USD cũng sẽ tự chịu trách nhiệm nếu mất vốn. Tương tự, các tổ chức, định chế đầu tư với nguồn lực lớn, đầy đủ công cụ, năng lực phân tích sẽ tự chấp nhận mức độ rủi ro với kỳ vọng lợi nhuận tương xứng.

Theo ông, về lâu dài, cơ quan quản lý cần khuyến khích phát triển các quỹ đầu tư trái phiếu, có chính sách về thuế, phí để khuyến khích nhà đầu tư cá nhân phân bổ tài sản vào quỹ. Bản thân người dân sẽ không đưa tiền vào quỹ nếu các định chế tổ chức không đầu tư thật sự hiệu quả. 

"Rất nhiều tổ chức quốc tế muốn tham gia thị trường trái phiếu Việt Nam, họ chấp nhận rủi ro cao với kỳ vọng lợi suất 10-15% trở lên", chuyên gia về xếp hạng tín nhiệm chia sẻ.

Xử lý người mồi chài, hỗ trợ nhà đầu tư cá nhân không đủ chuẩn lách luật

Bà Tạ Thanh Bình, Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường thuộc Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, chia sẻ, hiện tại nhà đầu tư cá nhân nắm giữ khoảng 30% giá trị trái phiếu doanh nghiệp. Theo bà, không thể nói con số 30% trái phiếu thuộc sở hữu của nhà đầu tư cá nhân là nguy cơ cao hay không mà quan trọng đó có phải đều là nhà đầu tư chuyên nghiệp hay không. 

Nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp khi mua trái phiếu phải hiểu bản chất của kênh này nhưng những cá nhân không đạt chuẩn nhà đầu tư chuyên nghiệp bằng cách nào đó vẫn lách luật để giao dịch trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ mới là điều đáng lo. Nhiều người vì lãi suất cao hoặc được tư vấn không chính xác nên vẫn tham gia thị trường trái phiếu dù chưa phải là nhà đầu tư chuyên nghiệp theo luật. Việc này tiềm ẩn rủi ro cho chính cá nhân đó và cả hệ thống. 

Theo bà Bình, việc nâng chuẩn nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp cao hơn mới chỉ là một phần của giải pháp. Kể cả nếu đặt điều kiện giá trị danh mục chứng khoán sở hữu phải lên tới mức rất cao 1 triệu USD mới được tham gia thị trường trái phiếu như ông Thuân đưa ra, các cá nhân vẫn có thể lách được như cùng góp tiền vào một tài khoản.

Vì vậy, cơ quan quản lý xác định sẽ xử lý nghiêm với những đối tượng cố tình mồi chài, hỗ trợ nhà đầu tư cá nhân không đạt chuẩn chuyên nghiệp theo quy định vẫn lách luật để tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp. Bà Bình cho biết Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng đang nghiên cứu giải pháp để định hướng nhà đầu tư muốn tham gia các sản phẩm có tính rủi ro sẽ thông qua các định chế đầu tư như quỹ. Việc này giúp giảm số lượng nhà đầu tư cá nhân, tăng số lượng nhà đầu tư chuyên nghiệp để giảm rủi ro chung cho thị trường. 

Ngoài ra, phương án tổ chức thị trường thứ cấp giao dịch trái phiếu riêng lẻ cũng đã được Bộ Tài chính phê duyệt, hạ tầng cũng đã được Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam (VSD), Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX) chuẩn bị sẵn sàng. Khi khung pháp lý chính thức được thông qua, nhà đầu tư cá nhân muốn tham gia thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ có sân chơi chính thức, minh bạch hơn, giảm rủi ro trong quá trình giao dịch.

Ông Quản Trọng Thành, Giám đốc Khối Phân tích nghiên cứu Công ty Chứng khoán Maybank, đánh giá việc điều chỉnh các quy định pháp lý với thị trường trái phiếu là rất cần thiết. Tuy nhiên, ông Thành hy vọng việc thay đổi chính sách sẽ không siết chặt một cách đột ngột vì khi đó thị trường sẽ phanh gấp, tác động đến cả nhà đầu tư và doanh nghiệp.