Đại biểu Quốc hội tranh luận về khoản nợ 4.069 tỷ đồng cao tốc Hà Nội – Hải Phòng

Thảo luận tại hội trường sáng 3/6 về phân bổ, sử dụng nguồn dự phòng kế hoạch đầu tư công trung hạn 2016-2020, đại biểu Quốc hội Bùi Thanh Tùng, đoàn Hải Phòng đề cập tới việc trích 4.069/10.000 tỷ đồng vốn dự phòng cho dự án cao tốc Hà Nội – Hải Phòng.

Theo đại biểu Tùng, sau hơn 3 năm đưa vào khai thác, dự án đường ô tô cao tốc Hà Nội – Hải Phòng được đánh giá là động lực phát triển kinh tế xã hội vùng Bắc Bộ. Hiện lưu lượng xe đi trên tuyến cao tốc này lên tới hơn 35.000 lượt xe mỗi ngày, chiếm hơn 45% tổng lưu lượng trên tuyến Hà Nội – Hải Phòng và Quốc lộ 5.

Tuy nhiên, đại biểu cho biết, từ khi triển khai dự án tới nay đã 10 năm nhưng các khoản Nhà nước cam kết hoàn trả cho nhà đầu tư vẫn chưa được thực hiện. Trong khi ấy, Tổng công ty Phát triển hạ tầng và đầu tư tài chính Việt Nam (VIDIFI) trước đó đã phải vay 4.069 tỷ đồng từ Ngân hàng Phát triển Việt Nam (VDB) để chuyển toàn bộ cho các địa phương thực hiện giải phóng mặt bằng từ năm 2008 - 2010. Trong số này, số tiền chuyển cho Hà Nội 882 tỷ đồng, Hưng Yên 788 tỷ đồng, Hải Dương 992 tỷ đồng và Hải Phòng là 1.397 tỷ đồng

"Trong đó, tiền lãi phát sinh do các khoản hỗ trợ chưa được cấp đã lên đến trên 800 tỷ đồng. Ngoài ra, VIDIFI vẫn phải vay với lãi suất 10%/năm cho các khoản chưa được cấp nên nếu tiếp tục chậm sẽ dẫn đến phá vỡ phương án tài chính của dự án", ông Tùng nói.

Đại biểu đoàn Hải Phòng cho biết, việc không trả được các khoản nợ vay nước ngoài đến hạn (Chính phủ bảo lãnh cho VDB vay vốn và cho VIDIFI vay lại) ảnh hưởng đến các cam kết của Chính phủ đối với các nhà tài trợ vốn nước ngoài, ảnh hưởng đến uy tín, môi trường đầu tư tại Việt Nam.

"Chính phủ cũng đã có tờ trình đề nghị Quốc hội xem xét, quyết định cho phép bố trí 4.069 tỷ đồng từ khoản 10.000 tỷ đồng điều chỉnh giảm nguồn các dự án quan trọng quốc gia cho dự án cao tốc Hà Nội-Hải Phòng. Đề nghị Quốc hội cân đối ngân sách với tỷ lệ phù hợp để bố trí cho dự án tháo gỡ khó khăn", ông nói.

Ý kiến trên của đại biểu nhận được nhiều quan điểm trái chiều từ các vị đại biểu khác. Trong khi đại biểu Bùi Văn Xuyền (Thái Bình) và đại biểu Trần Hoàng Ngân (TPHCM) đồng tình thì đại biểu Quốc hội Tạ Văn Hạ (Bạc Liệu) bày tỏ ý kiến trái ngược.

Theo đại biểu Tạ Văn Hạ, việc trả nợ cho dự án cao tốc cũng là vấn đề khẩn cấp nhưng cần bố trí 8.000 tỷ đồng cho công tác xử lý phòng, tránh, khắc phục hậu quả thiên tai. Số tiền còn lại, khoảng 2.000 tỷ đồng có thể dành cho dự án cao tốc Hà Nội-Hải Phòng.

Đồng quan điểm, đại biểu Giàng Thị Bình (Lào Cai) cũng cho rằng, cần ưu tiên nên tập trung cho các dự án liên quan tới sản xuất, đời sống người dân và giảm tỷ lệ để giải quyết các dự án về giao thông.

Còn theo đại biểu Nguyễn Trường Giang (Đắk Nông), cần thực hiện đúng Nghị quyết 71 của Quốc hội. Theo đó, đại biểu đề nghị, nợ phải trả, nhưng không sử dụng nguồn vốn dự phòng 10.000 tỷ để trả nợ cho dự án đường cao tốc Hà Nội – Hải Phòng.

Trước đó, tại phiên thảo luận tổ, nhiều đại biểu Quốc hội cho biết, phương án bố trí của Chính phủ chưa bảo đảm trật tự ưu tiên đó là bố trí cho các dự án phòng, chống, khắc phục thiên tai, ứng phó với biến đổi khí hậu, gia cố đê, kè, xây dựng hồ đập, phòng, chống, khắc phục sạt lở bờ sông, bờ biển... như Nghị quyết 71/2018/QH14.  

Đại biểu Quách Thế Tản (Hòa Bình), ĐBQH Trần Thị Dung (Điện Biên), ĐBQH Nguyễn Tiến Sinh (Hòa Bình) cho biết, nội dung này đã được UBTVQH xem xét, kết luận rõ ràng, cụ thể tại phiên họp thứ 33, 34 và phiên họp ngày 24/5/2019, theo đó: “thống nhất về nguyên tắc danh mục sử dụng nguồn vốn 10.000 tỷ đồng như Tờ trình của Chính phủ, trừ dự án thanh toán nợ đền bù, giải phóng mặt bằng dự án đường cao tốc Hà Nội - Hải Phòng”.

"Tuy nhiên, một lần nữa Chính phủ lại tiếp tục đề nghị bố trí kế hoạch đầu tư công trung hạn để thanh toán toàn bộ 4.069 tỷ đồng cho dự án trên là không đúng với tinh thần của Nghị quyết 71", đại biểu góp ý.

Giải trình về vấn đề trên, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho rằng khoản vay trên được Chính phủ cam kết trả và đã có ý kiến của Bộ Chính trị, chậm ngày nào sẽ ảnh hưởng đến doanh nghiệp ngày đó.

“Nếu Quốc hội thấy tỉ lệ để trả nợ cao quá thì chúng tôi hoàn toàn chấp hành ý kiến của Quốc hội. Đồng thời, xem xét, rà soát để giảm bớt tỉ trọng đó dành ưu tiên cho một số công trình cấp bách hay xử lý một số công việc khác, một phần trả cho cao tốc Hà Nội - Hải Phòng chứ không sử dụng hết 4.000 tỷ đồng”, Bộ trưởng nói.

Kết luận tại buổi thảo luận, ông Phùng Quốc Hiển, Phó Chủ tịch Quốc hội cho rằng, Chính phủ chưa làm rõ vì sao thay đổi phương án tài chính. Đây là mấu chốt Ủy ban Thường vụ Quốc hội thấy rằng cần để lại làm rõ thêm, hiện Ủy ban Thường vụ không bác bỏ.

“Cuối cùng, nguồn có thể nhiều nguồn, Bộ Chính trị đã nêu là tìm nguồn chứ không phải chỉ lấy từ nguồn 10.000 tỷ đồng này”, Phó chủ tịch kết luận.

Phương Dung